In de vijftien maanden als vrijwilliger in Quito, Ecuador, is dit ongetwijfeld de zin die ik het vaakst herhaald heb (zie titel). Vrijwilligerswerk in een ontwikkelingsland is geen klassenuitje of bezoek aan een attractie-park. Of dat zou het naar mijn mening in ieder geval niet moeten zijn. Als je bij thuiskomst zegt dat je een "super-geweldig-fantastische" reis hebt gehad, ben je waarschijnlijk gewoon veilig en beschermd op vakantie geweest zonder de minder "super-geweldig-fantastische" kanten van het leven in een ontwikkelingsland en wat je er hebt gedaan te zien.

Superleuk dat al die schattige kinderen met iedereen willen knuffelen, maar het feit dat ze dat zo graag met wildvreemden doen zonder enige vorm van "stranger danger" is enkel een teken dat er iets heel erg mis is in hun sociale context en ontwikkeling. Daar hoeven ze niet eens officieel wees of vondeling voor te zijn: hier op de markt in Quito is niet de fysieke afwezigheid van familie, maar (een combinatie van) kindermishandeling (95%), kindermisbruik (50%) en ernstige verwaarlozing (75%) daar de reden voor. (Dat maakt het voor mij toch een stuk minder "leuk".) En door ze een paar weken of maanden elke dag een paar keer te knuffelen zonder professionele begeleiding en omschreven processen met de hele familie, verander je daar niets aan. Hoe geweldig die ervaring ook voor je mag zijn.

En hoe onnatuurlijk is het om bij wildvreemden zonder duidelijke aanleiding op "huisbezoek" te gaan, als vrienden verwelkomd te worden en dan even persoonlijke vragen te gaan stellen om in een half uurtje inzicht in hun leven te krijgen? 

Bovendien is het leven in een ontwikkelingsland echt geen rozengeur en maneschijn (als je dus niet voortdurend in een tourgroepje met landgenoten verblijft). In Quito betekent dat zoveel als: je hebt om de paar weken diarree en veel vaker de griep dan thuis, je hebt al na twee weken last van stoflongen door de uitlaatgassen, je dak lekt en je deur en raam ook, en omdat je nu eenmaal opvalt als buitenlander tussen de Ecuadorianen, vallen mensen (al dan niet met drank of drugs op) je lastig op straat. De politie doet zijn werk niet of niet goed, je weet nooit zeker aan welke kant ze staan of met wie ze banden hebben, en veiligheid is altijd en overal een issue. Er zijn niet minder dan 120 "kleine incidenten" per dag (!) in de stad, zoals zakkenrollen en berovingen met een mes (in de hand, tegen je buik/keel gehouden of gebruikt om je tas open te snijden in het drukke openbaar vervoer). Praktisch alle vrijwilligers zijn zo wel een keer bestolen, en iedereen is er zo aan gewend dat als iemand zo´n verhaal vertelt, even glimlachend je hoofd schudden de standaard reactie is. Het had veel erger kunnen zijn.

Want daarnaast waren er het afgelopen jaar ook individuele gevallen van ernstigere zaken: een vrijwilliger werd op straat gedrogeerd met scopolamine en beroofd, er was een verkrachting, een inbraak in huis (het mijne :/ :P) en een bedreiging met een pistool, een vrijwilligster werd in een taxi ontvoerd en beroofd, iemand werd op straat in elkaar geslagen en een van de vrijwilligsters werd midden op de dag met een mes in haar been gestoken, met twaalf dagen ziekenhuisopname tot gevolg. Dat zijn geen verhalen van horen zeggen of van de buurvrouw haar neef zijn zoon... het waren allemaal incidenten direct met onze vrijwiligers. Doe dus vooral niet of je thuis bent! 

En als je al dan niet in een rustigere omgeving een project hebt gevonden of voorbereid waarmee je een structurele verandering wil bewerkstelligen, ook dan kom je erachter dat het heus niet allemaal zo gemakkelijk is als het lijkt: mensen komen afspraken niet na of vergeten je belangrijke informatie mee te delen zodat je vertraging oploopt of zelfs helemaal opnieuw moet beginnen, en de papierwinkel van overheidsinstellingen is zo mogelijk nog minder efficient dan in Europa. Bovendien ben en blijf je altijd de gringa/o en moet je daarom met extra veel zorg je houding en je woorden kiezen als je iets van iemand wil. Regels veranderen halverwege het jaar, en dan halverwege de rest van het jaar nog een keer, en toezeggingen zijn geldig tot en met de laatste keer dat ze bevestigd zijn. En net als je denkt dat het met een bepaalde familie een beetje beter gaat, krijg je het bericht dat er weer iets is gebeurd waardoor je weer (bijna) van vooraf aan kunt beginnen. 

En dan is er ook nog het cultuurverschil in het leven van alledag: hier buiten het Rijke Georganiseerde Westen leven mensen vandaag. Dat klinkt romantisch, maar het is gewoon het gevolg van de noodzaak tot overleven. Ik moet vandaag mijn kinderen te eten geven, want wat heeft het voor zin om aan morgen te denken als ik niet weet of ik morgen wel haal? Het is heel (heel!) moeilijk om processen of lange termijn projecten te bewerkstelligen, want mensen hier zijn niet gewend om verre doelen te stellen en het is moeilijk om ze te motiveren voor iets dat niet op korte termijn zichtbaar resultaat oplevert. En dat kan je zo nu en dan zomaar tot wanhoop drijven. 

Een "super-geweldig-fantastische" reis? Hmmm, ik denk dat voor wie echt de realiteit achter de veilige beschermde ideale wereld wil zien en werkelijk die realiteit wil proberen een beetje beter te maken, vrijwilligerswerk eerder een combinatie is van kleine overwinningen en momenten van blijdschap tussen grote teleurstellingen, machteloosheid, boosheid en frustratie. Geen Disneyland. At all. But definitely worth it!

Dat wel. :)

Deze blog is deel van mijn project Imagine all the people. Voor dit project werk ik voor een paar jaar in verschillende landen als vrijwilliger en schrijf ik regelmatig een stukje over mijn ervaringen. Op die manier wil ik mensen met elkaar in contact brengen, ze nieuwsgierig maken en hun blikveld een beetje verruimen zodat ze zich wat meer bewust worden van hun positie in die wereld. Zo wil ik proberen de wereld een beetje beter te maken en anderen te inspireren om op hun manier hetzelfde te doen.