Vliegbasis Volkel - Arrest

Vliegbasis Volkel (HR 25-01-1994, NJ 1994, 598)

Casus

Het betreft hier een strafzaak tegen de staat der Nederlanden.
Ten laste gelegd wordt dat hij (de Staat) te Volkel handelingen heeft verricht, bestaande uit het transporteren en/of overslaan van kerosine, m.b.v. pijpleidingen van Best naar vliegbasis Volkel, terwijl verdachte niet alle maatregelen heeft genomen teneinde verontreiniging of aantasting van de bodem te voorkomen en/of toen deze verontreiniging zich voordeed de gevolgen daarvan niet zoveel mogelijk heeft beperkt en/of ongedaan gemaakt.

De landsadvocaat

Het OM is niet ontvankelijk. Overheidslichamen met een publieke taak zijn politiek verantwoording verschuldigd en kunnen niet strafrechtelijk worden aangesproken. De Staat kan niet worden vervolgd door een van zijn eigen organen. (het OM) In geval van vervolgbaarheid van de staat gaat de strafrechter (in casu) een hogere positie innemen dan de beleidsbepaler.
De Staat is verantwoording schuldig aan het parlement en niet aan de Officier van Justitie.

Rechtbank

Niet in te zien valt waarom de Staat in het geval als het onderhavige niet vervolgd kan worden terzake van een strafbaar feit. De OvJ heeft -werkzaam onder de Minister van Justitie- zijn werk gedaan door het incident d.m.v. een dagvaarding voor te leggen aan een onafhankelijke strafrechter. Dit verdraagt zich alleszins met de regels van de parlementaire democratie en het Staatsrecht. De Staat betaalde in het verleden tot tweemaal toe de door de OvJ aangeboden transacties, om strafvervolging te voorkomen. In een strafzaak als deze kan de straf of maatregel slechts een symbolische werking hebben en dienen als signaal naar het vertegenwoordigende lichaam om wel of geen actie te ondernemen. Gezien de ingewikkeldheid van de milieuregelgeving rust op de objectieve rechter de plicht uitleg te geven. De Staat neemt in casu geen andere positie in dan een verdachte in een vergelijkbare zaak. De OvJ is in zijn strafvervolging ontvankelijk.

Hoge Raad

De Rechtbank heeft in strijd met het recht de OvJ in zijn strafvervolging ontvankelijk verklaard voor hetgeen de staat in het onderhavige geval ten laste is gelegd. De handelingen van de staat moeten geacht worden te strekken tot de behartiging van het algemeen belang. De Staat kan zich door wet en regelgeving, bestuur, feitelijke gedragingen etc. alle aangelegenheden aantrekken. In het algemeen zijn de ministers en staatssecretarissen voor de handelingen van de Staat verantwoording schuldig aan de Staten Generaal. Daarnaast kunnen zij terzake van ambtsmisdrijven strafrechtelijk worden vervolgd en berecht. (art 483 Sv) De Staat zelf kan niet voor zijn handelingen strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld.

Volgt vernietiging van de bestreden uitspraak en niet-ontvankelijk verklaren van de OvJ in zijn vervolging.