Verplichte aidstest - Arrest

Verplichte aidstest

HR 18-06-1993, NJ 1994, 347

Leerstuk: art. 11 Gw

Onderwerp: horizontale werking grondrechten

Casus:

Een man verkracht op 4 oktober 1990 tweemaal een vrouw, onder bedreiging met een pistool. De man is al eerder voor soortgelijke delicten veroordeeld. De verkrachting vond plaats zonder condoom. Er is een risico dat de vrouw besmet is geraakt met het HIV-virus. De vrouw wilde hier zekerheid over hebben, hiervoor was een bloedonderzoek nodig. Ze kreeg te horen, dat ze na een periode van 6 maanden, de test opnieuw moest ondergaan om zekerheid te krijgen. De 2^e test is voor haar een zware emotionele belasting. De vrouw voert aan dat de man daarom een bloedonderzoek moet ondergaan. De man weigerde echter, maar de President wees de vordering toe. In hoger beroep was de vraag aan de orde of de President dit wel toe mocht wijzen.

Rechtsvraag:

Voldoet de beperking van het grondrecht van de onaantastbaarheid van het menselijk lichaam, in casu een verplichte aidstest, aan de in art. 11 Gw opgenomen clausule?

Hoge Raad:

Art. 11 Grondwet luidt: ''Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam.'' Het grondrecht van artikel 11 vindt dus zijn grenzen in de bij of krachtens de wet te stellen beperkingen. In elk geval tussen burgers onderling kan een zodanige beperking in beginsel worden gegrond op art. 1401 (tegenwoordig: art. 6:162 BW). In dit artikel liggen de normen van maatschappelijke betamelijkheid besloten.

Het belang van de eiseres, dat de man het bloedonderzoek ondergaat, weegt in verhouding tot het door de man ingeroepen grondrecht, het belang dat zijn lichaam niet aangetast wordt, voldoende zwaar, om de beperking te rechtvaardigen. De beperking is ook in kader van de normen van maatschappelijke betamelijkheid, met voldoende scherpte af te leiden. Dit geldt ongeacht of ook aan de zijde van de eiseres terecht een beroep op een grondrecht is gedaan of zou kunnen worden gedaan.

Conclusie:

Dit arrest gaat onder meer over horizontale werking van grondrechten tussen burgers onderling (en niet tussen burgers en overheid). Het grondrecht van art. 11 kan ook de dader inroepen tegenover het slachtoffer. Dit arrest gaat ook over beperking van grondrechten. Het grondrecht van de dader wordt hier niet beperkt door een grondrecht van het slachtoffer (dan zou sprake zijn van botsing van grondrechten), maar door ''gewone'' rechten van het slachtoffer. De vrouw had zich hier - om een tweede eigen bloedonderzoek te voorkomen - ook op art.11 Grondwet kunnen beroepen.

In casu vloeit de beperking van het grondrecht voort uit art. 6: 162 BW (onrechtmatige daad). In beginsel vallen onder ‘bij of krachtens de wet te stellen beperkingen’ in de zin van art 11 GW, ook beperkingen die gegrond zijn op de onrechtmatige daad, waaronder de in het artikel besloten liggende normen van maatschappelijke betamelijkheid.