Testafname, meting en scoring - Verhoeven - 2014 - Artikel

Dit hoofdstuk bespreekt praktische zaken die tijdens de testdag een belangrijke rol spelen. We gaan ook nader in op verschillende manieren om tests te scoren. Ook worden voor- en nadelen besproken.

6.1 De testdag

De organisatie van een testdag vraagt strakke logistiek. Tal van praktische zaken moeten goed worden geregeld. Het is een spannende dag voor degene die de test ondergaat en de testafnemer moet oog hebben voor de beleving en gevoelens van de client. Ook moet de client worden uitgelegd hoe hij zich eventueel kan voorbereiden. Andere praktische aandachtspunten zijn: 1) zorg dat alle testen en testmaterialen aanwezig zijn; 2) zorg dat de apparaten goed werken; 3) denk na over de volgorde van de testen. Het is erg vermoeiend voor een deelnemers. Een zware IQ-test aan het eind van de dag is wegens mogelijke vermoeidheid dan ook niet handig; 4) zorg dat je een logboek kan bijhouden; 5) geef duidelijk aan wat de kandidaat bij zich mag houden en wat niet; 6) controleer bij inname van de testen of alles compleet is en ten slotte; 7) zorg dat het testmateriaal veilig wordt opgeborgen.

Test gegevens zijn ten slotte zeer privacygevoelige vormen van informatie. Tal van regels en codes staan er borg voor de psychodiagnose hier zorgvuldig mee omgaat, maar de belangrijkste voor zijn eigen professionele en ethische normen.

6.2 Keuze normtabellen

Vervolgens is er nog van belang welke normgroepen er worden gekozen om de ruwe scores van de client mee te vergelijken. Ruwe scores krijgen immers pas betekenis als ze met andere gegevens worden vergeleken.

6.3 Scoren

Is een score wanneer we die met een normgroep vergelijken laag, gemiddeld of hoog? Normgegeven zijn belangrijke steunpilaren voor kwalitatief goede beslissingen. Psychologen vergelijken een individuele score met de gegevens die men te weten is gekomen over de hele populatie bij wie dezelfde test is afgenomen. We weten dan wat het gemiddelde en de spreiding is. Spreiding kan worden uitgedrukt met de statistische term ‘standaarddeviatie’ en is visueel afgebeeld in de bekende klokvormige curve. Met die gegevens kan de range worden vastgesteld waartussen de werkelijke score van deze kandidaat zich hoogst waarschijnlijk bevindt. Een 100% zekere uitspraak is niet mogelijk. Wel gaat de psychologie uit van het idee dat alles te meten is. In de psychologie wil men zaken als slimheid, karakter en voorkeuren terugbrengen naar serveerbate constructen om ze daarmee toegankelijk te maken voor wetenschappelijk onderzoek. Het subjectieve wordt daarmee objectief. Soms moeten er echter appels met peren worden vergeleken. (is jan meer alcoholverslaafde dan dat hij psychotisch is?). Om die vraag toch te beantwoorden moeten we ons verdiepen in wat standaardscores zijn.

6.3.1 Z-scores

Een belangrijke standaard score is de Z-score. Het gemiddelde wordt altijd 0.0 genoemd en een standaard deviatie rechts of links van het gemiddelde is respectievelijk +1 en -1. qWanneer een gemiddelde en een standaarddeviatie van twee totaal verschillende variabelen bekend zijn, kunnen we met behulp van z-scores toch nog zinvolle onderlinge vergelijkingen maken. Zo kunnen alsnog appels met peren worden vergeleken. Iemands lengte is bijvoorbeeld meer bijzonder ten opzichte van het gemiddelde dan zijn intelligentie. Een aanname bij Z-scores is wel dat de verdeling van de populatie een normaalverdeling is en je dus een klokvorm hebt. Is dat niet het geval dan is het omzetten naar z-scores niet meer zinvol. Perfecte normgroepen zijn helaas niet altijd aanwezig. Je zoekt dan naar normgroepen die het beste passen bij de actuele situatie van de client of de situatie waarin hij in de toekomst gaat functioneren. Je weet nooit of een eenmalige score een goede representatie is van de daadwerkelijke eigenschappen van de individu.

6.3.2 Percielen en decielen

Percielen en decielen kunnen ook gebruikt worden als standaardscores. Bij percelen is het gemiddelde op 50 gesteld en is de normaalverdeling ins tukken opgedeeld waarin steeds evenveel elementen uit de steekproef of populatie vallen. Bij decielen verdeel je eens steekproef van 100 in 10 delen. Een decielverdeling laat een harmonica zien waarbij intervallen in het middel dicht op elkaar gedrukt zitten en de intervallen aan beide uiteinde van de normaalverdeling uitgerekt zijn.

6.3.3 IQ-, T- en C-scores en Stanines

Bij T-scores is het gemiddelde op 50 en de standaarddeviatie op 10 gesteld. Percentielen kunnen eveneens worden omgezet naar T-scores en C-scores. Voor de omrekening zijn verschillende tabellen gegeven. Bij IQ-scores is afgesproken dat 100 het gemiddelde is en er een standaarddeviatie is van 15. De range is opgedeeld in stukken van 15. Bij het scoren en interpreteren is het goed lezen van de handleiding van belang.