Technisch Lezen: Begrijpend lezen

Begrijpend lezen

Lezen, luisteren en concentreren

1. Inleiding

Concentratie is een sleutel voor goed kunnen begrijpen wat je leest. Dit stuk gaat over manieren om je lees- en luistervaardigheid te verbeteren.

2. Lezen

Misverstanden

Veel mensen denken dat je een tekst beter leest en beter begrijpt dan wanneer je snel leest. Eigenlijk is dat niet zo. Wanneer je een saai stuk leest, merk je dat je gedachten afdwalen. Dat komt omdat je hersenen zich vervelen als je langzaam leest. Als je kunt lezen op denksnelheid, hebben je hersenen de tijd niet om zich te vervelen. Bij makkelijke passages kun je heel snel lezen om het te begrijpen, bij moeilijkere passages ligt je denksnelheid lager, en zal je langzamer moeten lezen om het te begrijpen. Lezen op denksnelheid doe je bij leermateriaal en kun je verbeteren met snelleestechnieken.

Lezen

Door te lezen neem je informatie op uit teksten. De gemiddelde leessnelheid is 200-250 woorden per minuut. Onze spreeksnelheid is ongeveer hetzelfde. Dit is niet toevallig, maar komt omdat we vroeger eerst hardop hebben leren lezen, en daarna pas stillezen. In landen waar men sneller praat, leest men ook sneller; bijvoorbeeld in Italië. Als je de leessnelheid weet op te voeren tot 600-800 woorden per minuut behoor je tot de top-snellezers van Nederland.

Problemen bij snellezen

Een drietal problemen beperken het snellezen. Als je deze dingen niet meer doet, ben je al een stuk dichter bij snellezen. De problemen bij snellezen zijn:

• Meepraten: jezelf hardop voorlezen. Je kunt proberen sneller te praten, maar daaraan zit ook een limiet. Er is echter een techniek om deze kwestie te omzeilen.

• Twee- of driemaal lezen: bij onbegrip lees je terug om het nog eens te lezen.

• Een woord tegelijk lezen: je hersenen nemen alleen informatie op bij fixatie, het stilstaren van je oog op een woord.

Technieken voor snellezen

De wereldkampioen snellezen leest ongeveer 3850 woorden in een minuut. Daarvoor brengt hij zijn hersenen in een alfastaat. Dit aantal woorden is teveel voor ons om zomaar te leren. De alfastaat kun je benaderen door barokmuziek aan te zetten. Daarnaast gebruikt de kampioen een aantal technieken:

Techniek 1: let op je houding

Goed rechtop zitten. Als je met je hoofd naar beneden zit, of met je hoofd scheef hangt, kom je in een slaapstand. Voor rechtop zitten en lezen kun je bijvoorbeeld een leesplankje of een laptopsteun gebruiken.

Techniek 2: gebruik een aanwijzer:

Als je leest, gebruik een aanwijzer (bijvoorbeeld een markeerstift of je vinger). Door de markeerstift ritmisch in denktempo onder de te lezen tekst door te halen voorkom je dat je ogen gaan ‘fladderen’ over de tekst. Dat is nodig omdat je oog zelf een natuurlijk gebrek aan coördinatie heeft. Als je een denkbeeldige cirkel probeert te maken met je ogen, is dat moeilijk. Als je vervolgens dat probeert te doen terwijl je vinger de cirkel maakt, is dat veel makkelijker. Deze oog-handcoördinatie kun je goed gebruiken bij het lezen. Problemen als het meerdere malen lezen en een woord tegelijk lezen worden zo voorkomen. Dat hoeft je oog niet te doen, want door de snelheid van het lezen met een markeerstift, ijlt het begrip altijd een beetje na. Als je merkt dat je nog steeds meepraat, is dat niet erg. Het aanwijseffect is sterker dan het meepraateffect.

Een paar dingen zijn belangrijk om de oog-handcoördinatie optimaal te laten slagen. Ten eerste moet je met je aanwijzer beginnen 1,5 centimeter na het begin van de tekstregel, en moet je stoppen ongeveer 1,5 centimeter voor het einde van de tekstregel. Ook is het belangrijk ritmisch te blijven lezen. Dit houdt in dat je ook als een zin halverwege de tekstregel ophoudt, je wel de beweging met je aanwijzer afmaakt.

Vervolgens, als je een tekst wilt markeren, nog een tip. Gebruik een markeerstift in je favoriete kleur (zonder dop, dus in de aanslag) als aanwijzer. Lees je iets wat je wilt markeren, maak dan eerst de tekstregel af. Daarna lees je de regel nog een keer en probeer je in hetzelfde ritme het sleutelwoord te markeren.

Een extra techniek: scanning and skimming

Een techniek voor gevorderden. Het houdt in door middel van een vloeiende beweging (heen op de ene tekstregel, weer over de volgende tekstregel) de tekst globaal wordt opgenomen. Scannen is zoeken naar bepaalde informatie, skimmen is een globaal beeld krijgen van de tekst.

Lezen vanaf een beeldscherm

Je zit al rechtop, dat is een goed ding. Vervolgens zijn er sites (www.acereader.com en www.rocketreader.com) die kunnen helpen teksten aan te wijzen. Echter: tekstbegrip vanaf een beeldscherm is altijd minder als die van gedrukte tekst.

Een studieboek lezen

Er zijn verschillende tips bij het lezen van studieboeken:

• Stel doelen; dit houdt in dat je van tevoren vaststelt wat je wilt of moet weten van de gelezen tekst. Wees daarbij selectief: het snelste blijft ‘niet lezen’.

• Pas je snelheid aan; het grootste geheim van het snellezen is het afwisselen in snelheid. Makkelijke stukken heel snel lezen, moeilijkere stukken doe je langzaam.

• Het boek als legpuzzel; bij het maken van een puzzel begin je bij het kijken naar het totaalbeeld, het overzicht. Doe dit ook bij het boek. Eerst de titel, inhoudsopgave, plaatjes of schema’s bekijken. De moeilijke gedeeltes vallen dan bij het lezen vanzelf op hun plek.

Samenvatting geschreven door S.J. Blom.