Stabilisatie in traumabehandeling bij complexe PTSS: noodzaak of mythe? - Bicanic, de Jongh & Ten Broeke - 2015 - Artikel

Wat is een complexe posttraumatische stressstoornis?  

Met complexe posttraumatische stressstoornis (complexe PTSS) wordt bedoelt de aanwezigheid van een brede variëteit aan symptomen van stoornissen die in verband worden gebracht met herhaalde en langdurige interpersoonlijke traumatisering in de vroege jeugd, te weten voor het veertiende jaar. Er wordt ook wel naar verwezen met de term complex trauma. Naast de kernsymptomen van PTSS (herbelevingen, vermijdingsgedrag, hyperarousal) bestaan er een aantal problemen op het gebied van zelfregulatie, zoals moeite met emotieregulatie, verstoring van relationele vaardigheden, veranderingen in aandacht en bewustzijn, de aanwezigheid van negatieve kernopvattingen, en somatisch lijden of desorganisatie.

Hoe wordt een complexe PTSS behandeld?

Behandeling volgt het driefasemodel:

• Stabilisatiefase waarin gewerkt wordt aan veiligheid, het vestigen van een therapeutische relatie, het aanleren van stressmanagement en affectregulatievaardigheden, psycho-educatie over de gevolgen van de traumatische gebeurtenissen en cognitief herstructureren in geval van schuld- en angstgedachten.
• Traumatische herinneringen worden bewerkt met evidence-based methoden.
• Re-integratie en het hervatten van de dagelijkse bezigheden.

Wat is de motivatie achter de stabilisatiefase?

Mensen die in hun jeugd interpersoonlijke traumatisering hebben meegemaakt en daardoor vastlopen, beschikken vaak over onvoldoende psychologische stabiliteit om hun herinneringen onder ogen te zien. Om daar niet door overspoelt te raken, leren patiënten in de stabilisatiefase vaardigheden op het gebied van zelfcontrole en affectregulatie. Patiënten zouden na de stabilisatie meer gemotiveerd zijn en beter bestand zijn tegen het traumagerichte deel van de behandeling. Daardoor zouden zij meer van de behandeling profiteren.

Is de stabilisatiefase wel nodig?

Er kunnen vraagtekens gezet worden bij de noodzaak van de stabilisatiefase. Richtlijnen die de stabilisatiefase aanraden zijn helaas gebaseerd op methodologisch tekortschietend onderzoek (gebrek aan controlegroepen, slechte inclusiecriteria, hoge uitval, etc.). Tevens toont onderzoek aan dat met evidence-based traumabehandelingen bij mensen met vroeg  interpersoonlijk trauma grote verbeteringen kunnen worden bereikt.

Zijn de herinneringen emotioneel te zwaar voor de patiënten?

Een van de argumenten voor de gefaseerde behandelaanpak is dat confrontatie met emotioneel beladen herinneringen, op een moment dat de patiënt nog niet over de vaardigheden bezit om deze aan te kunnen, tot ongewenste effecten leidt, zoals verergering van klachten, psychische ontregelingen suïcidaliteit. Echter, wetenschappelijk onderzoek bevestigt deze aanname niet.