Plan van aanpak 2015-2018 - Programma Professionalisering Jeugdhulp - Artikel

1. Introductie

De regering introduceert in 2015 het Programma Professionalisering Jeugdhulp. Deze moet er voor zorgen dat de jeugdhulpverlening verder wordt geprofessionaliseerd en dat de kwaliteit van jeugdhulpverlening wordt verbeterd. De nadruk in het programma ligt op de professional.

Er wordt gewerkt aan de hand van drie programma elementen:

1) de werkagenda professionalisering,

2) monitoring, evaluatie en herijking, en

3) registratie.

Werkagenda professionalisering

Dit betreft de gemeenschappelijke basis die elke professional die werkzaam is in de jeugdhulpverlening hanteert. Men wil deze basis versterken en beschermen door middel van onderwijs en na- en bijscholing. Er moet meer samenwerking en samenhang komen in de jeugdhulpverlening, door middel van decentralisaties en een herziening van de langdurige zorg. Belangrijk is ook het in verbinding brengen van de activiteiten die nu door verschillende instanties worden uitgevoerd.

Monitoring, evaluatie en herijking

Dit betreft het monitoren van het in 2014 ontwikkelde Kwaliteitskader Jeugd. Daar waar het nodig is zullen aanpassingen plaatsvinden.

Registratie

Het probleem bestaat dat niet alle professionals geregistreerd staan. Dit element gaat er dan ook over hoe men er voor kan zorgen dat alle professionals op een HBO-functie of hoger geregistreerd zullen worden bij het Kwaliteitsregister Jeugd. Hiervoor wordt een vooraanmeldingsprocedure ontwikkeld.

2. Werkagenda professionalisering

Professionalisering is een manier om kwaliteit te verbeteren. De nadruk ligt op de professionalisering van de beroepsbeoefenaar. Om deze professionalisering in de jeugdhulpverlening te bereiken wordt een ‘werkagenda’ gecreëerd. Bij het opstellen van deze werkagenda zijn drie belangrijke opmerkingen geplaatst. Ten eerste moeten de gezamenlijke thema’s rondom het verbeteren van de kwaliteit en professionalisering worden benoemd. Er moet vooral aandacht worden besteed aan de implementatie en doorwerking van de gemeenschappelijke basis. Ten tweede moeten vooral de thema’s worden benoemd waarin verbinding en gezamenlijke doorontwikkeling noodzakelijk is. Het gaat dan om het versterken en samenvoegen van al bestaande initiatieven. Tot slot moet er een verband worden gelegd tussen de professionaliseringsontwikkelingen, het primair en het voortgezet onderwijs en de herziening van de langdurige zorg.

De gemeenschappelijke basis

De gemeenschappelijke basis bestaat uit de volgende principes:

• Cliëntgericht werken. Het uitgangspunt zijn altijd de wensen en behoeften van de jongeren en de ouders.

• Signaleren. De professionals moeten letten op signalen van problemen, stoornissen of beperkingen in de jongeren of in de ouders.

• Het bevorderen van de veiligheid. Er moet kritisch worden gekeken naar de veiligheid van de jongere.

• Hebben van een integrale blik.

• Samenwerking. Professionals moeten met elkaar samenwerken en elkaar aanvullen.

• Leren en reflecteren. De professionele autonomie moet worden vergroot.

Belangrijke elementen van de werkagenda

De werkagenda zal zich gaan richten op de volgende belangrijke elementen en vraagstukken:

• Inhoudelijke doorontwikkeling. De afzonderlijke basisprincipes moeten verder worden uitgewerkt, anders kunnen ze niet goed worden geïmplementeerd. Om dat te doen moet worden gekeken welke bronnen er al beschikbaar zijn en hoe deze worden benut.

• Organisatorische randvoorwaarden. Welke randvoorwaarden moeten worden vervuld om de gemeenschappelijke basis in de praktijk te realiseren?

• Scholing. Wordt de gemeenschappelijke basis in het onderwijs gewaarborgd en hoe kan deze worden versterkt? En komt deze ook voor in de na- en bijscholing? Wordt er ook geleerd op de werkplek?

3. Monitoring, evaluatie en herijking

Het Kwaliteitskader Jeugd bevat de nieuwe norm van de verantwoorde werktoedeling en is onderdeel van de Jeugdwet. De wet is begin 2015 geïmplementeerd. De samenleving is echter aan verandering onderhevig. Om de kwaliteit van de wet te waarborgen en te verbeteren, moet er monitoring plaatsvinden. Op deze manier kan men gezamenlijk leren, reflecteren en doorontwikkelen.

Het plan luidt als volgt:

• Er moet een gezamenlijk monitorings- en evaluatiekader worden geformuleerd. Hierin moet duidelijk worden wat de randvoorwaarden zijn en hoe deze een plek krijgen in de monitoring.

• In de tweede helft van 2015 moet de monitoring plaatsvinden. Aan het einde van het jaar moet een advies worden gegeven over eventuele aanpassingen aan het Kwaliteitskader.

• Er moet gezamenlijk worden gekeken naar de uitwerking van de norm in de praktijk. Levert deze wel echt een bijdrage aan de verantwoorde hulp, het verbeteren van de kwaliteit en de professionalisering?

• Leren, monitoren en evalueren moet worden geborgd in een gezamenlijk proces.

Meerjarige monitoring

Omdat het Kwaliteitskader Jeugd pas in 2015 wordt geïntroduceerd, kan het eind 2015 te vroeg zijn om echt iets te zeggen over de effecten. Daarom moet een meerjarige monitoring worden ontwikkeld. Er wordt daarbij gefocust op de verantwoorde werktoedeling.

Bij het ontwikkelen van deze meerjarige monitoring spelen de volgende factoren een rol:

• De herijking van het Kwaliteitskader op basis van praktijkervaringen. Er moet vooral worden gekeken naar de manier waarop de norm in de praktijk uitpakt.

• Ontwikkelingen in het veld. Nu het Kwaliteitskader wordt ingevoerd, wordt duidelijker wie wat moet doen en welke dingen met elkaar verbonden zijn. Deze verhoudingen moeten in kaart worden gebracht.

• Verantwoorde hulp. Is er wel echt sprake van verantwoorde hulp, kwaliteitsverbetering en professionalisering?

• Handhaafbaarheid. Is het wel echt mogelijk om het Kwaliteitskader uit te voeren? Waar zijn er problemen met de uitvoering en waarom?

4. Registratie

In het Kwaliteitskader Jeugd wordt bepaald dat alle professionals die in de jeugdhulpverlening werken met een HBO-functie of hoger, zich moeten laten registreren. Echter, sommige professionals kunnen zich nog niet registreren. Tevens hebben niet alle beroepsgroepen een beroepsvereniging. Dit is een vereiste, omdat de beroepsvereniging de beroepscode bepaald. Om deze reden zijn er overgangsperioden ingesteld om een gefaseerde invoering te creëren.

Belangrijke elementen:

• Overgangsperioden. De verschillende perioden bepalen de snelheid, de intensiteit en de inzet waarmee de registratie kan plaatsvinden. Er zijn drie perioden. In de eerste periode worden de eisen vastgesteld voor de vooraanmelding voor registratie en het inrichten van de infrastructuur. In de tweede periode wordt vastgesteld wat de eisen zijn van de (her)registratie en worden de registratiemogelijkheden ingericht. In de laatste fase moeten de professionals voldoen aan de registratie-eisen.

• De al bestaande registratiemogelijkheden. Sommige professionals kunnen zich al registeren. Volgens het Besluit Jeugdwet hebben zijn een jaar om dat te doen.

• Er moeten geen oneerlijke verschillen gaan bestaan tussen wel- en niet-geregistreerde werknemers. Ongeregistreerde professionals moeten ook tijdens de overgangsperiode ingezet kunnen worden.

• Niet alle professionals vallen zomaar binnen een bepaald beroepsprofiel. Er moeten afspraken worden gemaakt over opleidingsbeleid, functiegebouw en andere arbeidsvoorwaarden.

Driedelige missie

Het uitwerken van deze registratiemissie is driedelig

• Vooraanmelding. Aan het einde van 2015 moeten alle professionals op een HBO- of WO-functie, die werkzaam zijn in de jeugdhulpverlening, zich hebben (voor)aangemeld in het Kwaliteitsregister Jeugd. Hierbij moeten de instroomeisen worden geformuleerd, moet in kaart worden gebracht om hoeveel professionals het gaat en moeten de professionals worden geïnformeerd.

• Ontwikkeling van de (her)registratie-eisen. Vanaf begin 2018 moet het mogelijk zijn dat alle professionals volledig ge(her)registreerd kunnen worden. Hierbij moeten werkafspraken worden gemaakt, moeten beroepsprofielen en beroepscodes worden ontwikkeld en moeten de professionals worden geïnformeerd.

• Volledige registratie.

Om er voor te zorgen dat dit proces goed verloopt moeten er voldoende financiële middelen zijn. Tevens moeten de professionals goed worden geïnformeerd, zodat zij duidelijk op de hoogte zijn van de overgangsperiodes.

5. Programmastructuur

• Stuurgroep. Dit is de eigenaar van de opdracht. Deze is verantwoordelijk voor het behalen van de resultaten (dan wel binnen de financiële kaders en de afgesproken voorwaarden). Meer specifiek betreft het de bestuurders en directeuren die werkzaam zijn binnen de jeugdhulpverlening: vertegenwoordigers van brancheorganisaties, beroepsverenigingen, gemeenten, etc.. Het zijn allen mensen die bekend staan om hun kennis, kunde en netwerk.

• Programmateam. Zij ontfermt zich over het uitwerken van de opdrachten. Het betreft alle partners die een centrale rol hebben in de uitvoering en vertegenwoordigen meerdere organisaties.

• Begeleidingscommissie. Zij wordt gezien als een klankbord en helpt bij de uitvoering. Het gaat om zeer veel partijen, en wanneer een lid verhindert is, kan deze worden vervangen door iemand anders uit de eigen organisatie.

• Programmasecretariaat. Zij verbindt de diverse gremia (college van bestuur). Zij zorgt voor de organisatie van het proces en coördineert de voortgang. Ook stuurt zij bij waar dat nodig is en organiseert de bijeenkomsten.