Pishchalnikov v. Russia - Arrest

Feiten

In deze zaak gaat het om Pishchalnikov die wordt verdacht van diefstal. Na zijn arrestatie wordt hij meermalen verhoort maar zonder dat hierbij een raadsman aanwezig is geweest. Pishchalnikov heeft wel uitdrukkelijk om rechtsbijstand gevraagd maar hij heeft deze niet gekregen. Gedurende de verhoren bekent Pishchalnikov dat hij heeft deelgenomen aan activiteiten van een criminele groep, o.a. moord, ontvoering en verboden wapenbezit. Tijdens de verhoren die daarna plaatsvinden weigert hij rechtsbijstand. Echter gedurende de terechtzittingen laat hij zich toch bijstaan door een raadsman. Hierna klaagt Pishchalnikov dat hij geen toegang tot rechtsbijstand heeft gehad gedurende de belangrijke fases van het strafproces. Volgens hem is artikel 6 EVRM geschonden.

EHRM

Het Hof benadrukt dat Pishchalnikov duidelijk genoeg had laten weten de bijstand van een raadsman te willen. Wanneer de autoriteiten hebben getracht om contact te zoeken met de betreffende raadsman hadden zij, als dat niet gelukt was, Pishchalnikov de mogelijkheid moeten bieden een andere raadsman te benaderen of hadden zij een raadsman via de rechtsbijstand moeten aanwijzen. Desondanks is Pishchalnikov zonder de aanwezigheid van een raadsman, intensief verhoord in de eerste dagen na zijn arrestatie. Tijdens die verhoren heeft hij meerdere bekentenissen afgelegd die mede hebben geleid tot zijn veroordeling. Het Hof concludeert dat daarom het recht op toegang tot een raadsman is beperkt. Het Hof kijkt dan of er rechtvaardiging is voor deze beperking op de verdedigingsrechten. Dat Pishchalnikov tijdens de verhoren vragen beantwoord en ook bekentenissen aflegt kan niet worden gezien als het doen van afstand op het recht op rechtsbijstand. Het Hof stelt dat een verklaring van afstand van het recht, eenmaal aangeroepen, niet alleen vrijwillig moet zijn, maar een bewuste afstand van een recht moet vormen. Voordat kan worden gezegd dat een verdachte impliciet, door zijn gedrag, af heeft gezien van een belangrijk recht onder artikel 6, moet worden aangetoond dat hij redelijkerwijs kon voorzien wat de gevolgen van zijn gedrag zouden zijn.

Het Hof komt tot de conclusie dat de beperking niet gerechtvaardigd is geweest. Hierdoor is artikel 6 EVRM geschonden. Verder kijkt het Hof nog naar de verhoren die volgden na de bekentenissen waar Pishchalnovik meermalen rechtsbijstand heeft geweigerd. Ook daarin geeft het Hof aan dat er geen rechtvaardiging bestaat nu dit niet te verenigen is met het feit dat ‘during purely formal procedural investigative steps’ hij zich wel liet bijstaan door een raadsman. Daarnaast (toen Pischalnikov verplicht een raadsman kreeg toegewezen) heeft hij zijn bekentenissen ingetrokken.

Het Hof oordeelt dat het nalaten van toegang tot rechtsbijstand tijdens de eerste verhoren, de verdedigingsrechten van Pishchalnikova onherstelbaar heeft geschonden en zijn recht op een eerlijk proces heeft ondermijnd.

Kern: de autoriteiten moeten een actieve houding hebben om een verdachte te voorzien in toegang tot een raadsman. Er moet concrete invulling worden gegeven aan ‘practical and effective defence’ wil er sprake kunnen zijn van een eerlijk proces.