Mr. Dulack q.q./X - Arrest

Mr. Dulack q.q./X

(HR 21 maart 2014, ECLI:NL:HR:2014:679; NJ 2014, 266)

Casus

Eiser tot cassatie is de (tweede) opvolgend curator in de faillissementen van een aantal vennootschappen (Mr. Dulack) waarin de echtgenoot van verweerster (X) aanvankelijk curator was. De echtgenoot heeft als curator onrechtmatig gelden aan de boedel onttrokken in verband waarmee de eerste opvolgend curator een procedure tegen de echtgenoot en verweerster is begonnen. Ter beëindiging van die procedure is een vaststellingsovereenkomst gesloten tussen de echtgenoot en de curator waarbij is overeengekomen dat de vordering van de curator op de echtgenoot in hoofdsom € 287.465,02 bedraagt. Verweerster heeft zich daarbij jegens de curator borg gesteld voor de betaling van deze vordering. Verweerster, door de curator uit hoofde van de borgtochtovereenkomst aangesproken, heeft zich verweerd met de stelling dat haar wil niet overeenstemde met haar in de borgtochtovereenkomst vervatte verklaring (oneigenlijke dwaling) nu de in de overeenkomst opgenomen borgstelling zich niet beperkte tot de overwaarde van haar woning bij verkoop. Het hof heeft geoordeeld dat de curator geen beroep kan doen op bescherming krachtens artikel 3:35 BW nu hij verweerster had moeten waarschuwen voor de aan de borgstelling verbonden risico’s en hij zulks heeft nagelaten.

Hoge Raad

Het hof heeft blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting, indien het is uitgegaan van de regel dat een faillissementscurator in ieder voorkomend geval van een door een particulier/natuurlijk persoon voorgenomen borgtocht, deze laatste tevoren behoort voor te lichten omtrent de door hem bij het stellen van de borgtocht te lopen risico’s, bij gebreke waarvan de curator geen beroep op artikel 3:35 BW toekomt resp. de borg niet meer uit hoofde van de borgtocht kan worden aangesproken. Het hof heeft aansluiting gezocht bij de rechtsregel die de Hoge Raad heeft geformuleerd in HR 1 juni 1990, NJ 1991, 759 (Van Lanschot Bankiers/Bink). Die zaak betrof een beroep op dwaling van Bink – de moeder van de hoofdschuldenaar – die zich jegens de bank borg had gesteld voor een bankkrediet aan haar zoon, welk bankkrediet de zoon wenste aan te wenden voor een deelneming in een onderneming, waarvan de financiële situatie naderhand nog zwakker bleek te zijn dan zich ten tijde van het aangaan van de borgtocht liet aanzien. Onder deze omstandigheden – zo overwoog de Hoge Raad – is het gevaar van ondoordachtheid of misplaatst vertrouwen op de goede afloop zodanig dat het een professionele kredietverstrekker als een bank – die in de regel beter in staat zal zijn om het risico dat de borg loopt, te beoordelen dan de particulier die uit hoofde van zijn persoonlijke relatie tot de schuldenaar bereid is borg te staan – alleen dan vrijstaat te betogen dat de dwaling voor rekening van de particuliere borg moet blijven indien hij stelt en, voor zover nodig, bewijst dat hij de borg op juiste wijze omtrent die risico’s heeft voorgelicht. De positie van de toenmalige curator kan in het onderhavige geval niet op een lijn worden gesteld met die van een bank of andere financiële dienstverlener. De onderhavige borgtochtovereenkomst is immers niet tot stand gekomen in het kader van professionele kredietverstrekking, maar is door de curator aangegaan in het kader van het beheer en de vereffening van de faillissementsboedels (artikel 68 Fw). Daarmee vervulde de curator zijn taak in de eerste plaats ten behoeve van de gezamenlijke schuldeisers. Bij het aangaan van de borgtochtovereenkomst met verweerster rustte op de curator niet de bijzondere zorgplicht die voor banken en andere financiële dienstverleners voortvloeit uit hun maatschappelijke positie en professionele deskundigheid.

Het hof heeft zich onvoldoende rekenschap gegeven van de positie van verweerster en de omstandigheden waaronder zij de borgtochtovereenkomst is aangegaan. Zo is in die overeenkomst tot uitdrukking gebracht dat verweerster zich borg stelt in het kader van een vaststellingsovereenkomst die haar echtgenoot met de toenmalige curator is aangegaan in verband met een geschil over de onttrekking van gelden aan de faillissementsboedels. Voorts blijkt uit de vaststellingsovereenkomst dat beslag was gelegd op aan verweerster in eigendom toebehorende panden, waaronder het woonhuis van de echtgenoot en verweerster. Ten slotte vermeldt de borgtochtovereenkomst dat verweerster belang heeft bij beide overeenkomsten, aangezien de curator daarmee ook de door hem tegen haar aangevangen rechtsmaatregelen zal staken.

Het door het hof gehanteerde uitgangspunt dat de curator in het kader van artikel 3:35 BW in het onderhavige geval alleen een beroep kan doen op gerechtvaardigd vertrouwen, indien verweerster omtrent de aan de borgstelling verbonden risico’s is voorgelicht of zich daarvan anderszins bewust was, is zonder nadere motivering onbegrijpelijk. Onbegrijpelijk is welke risico’s het hof daarbij op het oog heeft, gelet op de omstandigheden waaronder de toenmalige curator en verweerster de onderhavige borgtochtovereenkomst zijn aangegaan.

De Hoge Raad vernietigt de arresten van het hof en verwijst het geding ter verdere behandeling en beslissing.