HR 5 januari 2001, NJ 2001, 392 (Van der Graaf/Philip Morris) - Arrest

Onderwerp: Doorbreking aansprakelijkheidsbeperking wegvervoerder, bewuste roekeloosheid (artikel 29 CMR)

Rechtsvraag:

Kan artikel 29 CMR eraan in de weg staan dat Van der Graaf een beroep kan doen op de limitering van artikel 23 CMR van de door de vervoerder te betalen schadevergoeding?

Casus:

Het ging in dit arrest om wegvervoer van een lading sigaretten, vervoerd met enkele vrachtauto's. In Italië hadden de chauffeurs de vrachtauto's geparkeerd op een onbewaakte parkeerplaats en tijdelijk achtergelaten. Van de vervoerder hadden zij echter de opdracht gekregen de vrachtauto's nooit onbeheerd achter te laten. De vrachtauto's hadden geen alarminstallaties. Toen zij na anderhalf uur terugkwamen bleken de vrachtauto's gestolen, en daarmee tevens de lading. Wegvervoerder van der Graaf werd aangesproken door zijn opdrachtgever de sigarettenfabrikant Philip Morris om de schade ontstaan door diefstal te vergoeden. Philip Morris voerde onder meer aan dat sprake is van opzet of daarmee gelijk te stellen schuld aan zijde van de chauffeurs, die ingevolge artikel 29 lid 2 CMR aan Van der Graaf moeten worden toegerekend.

Het gaat in casu om doorbreking van de beperkte aansprakelijkheid van de wegvervoerder. De aansprakelijkheid van de wegvervoerder is in het CMR beperkt tot 8,33 SDR per kilogram (art. 23 lid 3 CMR). Slechts bij opzet of volgens Nederlands recht gelijkgestelde schuld wordt de beperkte aansprakelijkheid doorbroken en wordt de wegvervoerder 'vol' aansprakelijk (art. 29 CMR).

Rechtbank en Hof:

De rechtbank heeft de vorderingen van Philip Morris toegewezen. Daar tegen is Van der Graaf in hoger beroep gegaan. Het Hof overweegt het volgende; een beroep op deze limitering kan niet worden gedaan indien de schade voorspruit uit opzet van de vervoerder of van zijn ondergeschikten wanneer dezen handelden in de uitoefening van hun werkzaamheden dan wel uit schuld die volgens Nederlands recht met opzet gelijk gesteld wordt (zie artikel 8:1108 lid 1 BW). Volgens het Hof hebben de vrachtwagenchauffeurs zodanig in strijd met de algemene richtlijnen voor vervoer naar Italië en hun specifieke instructies gehandeld dat hun gedrag moet worden gekwalificeerd als roekeloos en met de wetenschap dat de schade er waarschijnlijk zou voortvloeien.

De Hoge Raad:

De Hoge Raad is het eens met het Hof. De Hoge Raad vulde in dit arrest het begrip grove schuld in als handelen 'roekeloos en met de wetenschap dat schade er waarschijnlijk uit zou voortvloeien', dat wil zeggen, met de wetenschap dat de kans dat de schade het gevolg is van het handelen, groter is dan de kans dat de schade niet uit het handelen voortvloeit. De Hoge Raad kwam in casu niet tot een doorbraak van de aansprakelijkheid van wegvervoerder van der Graaf.

Leerstuk:

Hoewel dergelijk handelen roekeloos genoemd zou kunnen worden, meende de Hoge Raad dat er geen sprake was van wetenschap bij de chauffeurs dat de kans dat uit het handelen de diefstal zou voortvloeien, groter was dan dat de diefstal er niet uit zou voortvloeien.

De chauffeurs hadden namelijk de vrachtauto's zodanig geparkeerd dat diefstal onmogelijk was en zij kenden de parkeerplaats als een veilige parkeerplaats, de parkeerplaats was namelijk druk bezocht en goed verlicht. Omdat deze concrete afweging van de chauffeurs van belang is, was er geen sprake van handelen dat valt onder roekeloos en met de wetenschap dat schade er waarschijnlijk uit zou voortvloeien. De Hoge Raad kwam daarom niet tot een doorbraak van de beperkte aansprakelijkheid van de wegvervoerder.