HR 26 september 2008 (Verknochtheid en zaaksvervanging), RR blz. 288 - Arrest

Feiten

Partijen zijn op 24 juni 1977 met elkaar gehuwd onder huwelijkse voorwaarden die uitsluiting van iedere gemeenschap van goederen inhouden. In oktober 1997 hebben partijen hun samenwoning beëindigd en in 1999 wordt de echtscheiding uitgesproken. Aan de vrouw was in 1975 een ongeval overkomen. In verband daarmee is aan haar een schadevergoeding uitgekeerd, in totaal tot een bedrag van ƒ 300.000,--. De vrouw heeft van dit bedrag tijdens het huwelijk een perceel grond gekocht, waarop later de voormalige echtelijke woning is gebouwd.

Op 3 oktober 2002 dagvaart de man de vrouw voor de Rechtbank en stelt een vordering in aangaande de boedelverdeling. De vrouw heeft zich op het standpunt gesteld dat het perceel grond buiten het verrekenbeding moet blijven.

De rechtbank heeft de stelling van de vrouw dat dit perceel aan haar verknocht is, verworpen. De vrouw stelt hoger beroep in. Het hof heeft met betrekking tot de daartegen door de vrouw aangevoerde grief overwogen dat de aan de vrouw uitgekeerde bedragen vóór de peildatum van 20 april 1999 geheel waren besteed, dat het van de aard van het goed dat door zaaksvervanging in de plaats is getreden van het verknochte goed afhangt of ook dit goed verknocht is, en dat niet valt in te zien dat het perceel grond een zodanig nauwe binding met de vrouw vertoont dat ‘een of meer van de aan het vallen in de gemeenschap verbonden gevolgen’ niet kunnen intreden op grond van het bepaalde in art. 1:94 lid 3 BW. De vrouw gaat in cassatie.

Hoge Raad

De Hoge Raad moet zich uitspreken over de vraag of een letselschade-uitkering die een van de echtgenoten voor en tijdens het huwelijk heeft ontvangen, waarvan een gedeelte is geïnvesteerd in een perceel grond, na ontbinding van het huwelijk wegens verknochtheid buiten de verdeling van de huwelijksgoederengemeenschap moet blijven of niet.

Onderdeel 1 van het middel van de vrouw gaat uit van de opvatting dat bij wederbelegging van goederen en/of gelden die door verknochtheid buiten de gemeenschap van goederen vallen, als sprake is van volledige financiering door en levering van deze goederen aan degene aan wie het verknochte goed toebehoorde, het nieuw verkregen goed op grond van zaaksvervanging ook buiten de gemeenschap blijft. Deze opvatting is volgens de Hoge Raad onjuist.

Het antwoord op de vraag of een goed op een bijzondere wijze aan een der echtgenoten is verknocht, hangt immers af van de aard van het goed, zoals deze aard mede door de maatschappelijke opvattingen wordt bepaald (vgl. HR 3 november 2006, nr. R05/126, NJ 2008, 258). Hieruit vloeit reeds voort dat niet ieder goed dat in de plaats treedt van een verknocht goed, eveneens of op dezelfde wijze als aan een van de echtelieden verknocht kan worden beschouwd.

Ook stelt de Hoge Raad dat, anders dan namens de vrouw is aangevoerd, niet op grond van de redelijkheid en billijkheid kan worden aangenomen dat in een geval als het onderhavige hetgeen door wederbelegging van een geldsom die strekte tot vergoeding van immateriële schade, is verkregen, ook verknocht is.

Conclusie

Deze zaak gaat over verknochtheid en zaaksvervanging. Voor het vervangende goed geldt hetzelfde verknochtheidscriterium als voor het vervangen goed: beslissend is de aard van het goed, zoals deze aard mede door de maatschappelijke opvattingen wordt bepaald.