Hoge Raad 23 juni 2000, NJ 2001, 347, met noot W.M. Kleijn - Arrest

Feiten

I.c. gaat het om W. (verzoekster tot cassatie) tegen S. (verweerder in cassatie). Beide zijn getrouwd op 8 mei 1968 met huwelijkse voorwaarden. De akte van deze huwelijkse voorwaarden bevat een Amsterdams verrekenbeding. Hieraan was een vervalbeding gekoppeld die ertoe strekte dat het recht van ieder van de echtgenoten om verrekening van overgespaard inkomen te vorderen zou vervallen 1 jaar na het kalenderjaar waarop de verrekeningsvordering betrekking zou hebben. Gedurende het huwelijk heeft geen verrekening op grond van het Amsterdams verrekenbeding plaatsgevonden.

In 1991 heeft de vrouw met behulp van juridische bijstand echtscheiding aangevraagd, maar uiteindelijk heeft zij de procedure niet voortgezet. Hierna heeft zij geen jaarlijkse afrekening gevorderd van het overgespaarde inkomen terwijl zij wel wist welke de gevolgen waren van het vervalbeding. Hierna is de man geconfronteerd met de verrekening bij helfte van het volledige vermogen van partijen, toen de vrouw in 1997 een nieuwe verzoekschrift tot echtscheiding indiende. De echtgenote stelde dat het beroep van de man op het vervalbeding onredelijk zou zijn. De man zou met zijn onderneming een investering hebben gedaan in 1995 en aanzienlijk verlies hebben geleden. Verder zou de man bij de echtscheiding een financieel aanbod aan de vrouw hebben gedaan die er niet voor zou zorgen dat zij niet goed verzorgd zou zijn. De echtelijke woning zou zonder verdere verrekening ter vrije beschikking van de vrouw blijven en de man zou verder afzien van enkele vorderingen op de vrouw. De vrouw zou een geldbedrag krijgen en ook aanzienlijke alimentatie.

Hoge Raad

Aan de rechter moet worden voorgelegd of het beroep van de man op het vervalbeding dat gekoppeld is aan het Amsterdams verrekenbeding redelijk en billijk is. In de procedure wordt aangevoerd dat het oordeel van het Hof dat het door de man, gedane beroep op het vervalbeding niet onredelijk of onbillijk is.

Volgens de Hoge Raad kon de vrouw vanaf het moment dat zij in 1991 juridisch advies had ingewonnen in verband met de toen door haar aangespannen echtscheidingsprocedure niet meer erop beroepen dat zij zich van de consequenties van het laten verstrijken van de vervaltermijn niet bewust was. Daarnaast zou de man hebben geweten dat de vrouw aanspraak maakte op ongeveer ƒ 3,5 miljoen, en daarmee op de helft van het eigen vermogen van het familiebedrijf van de man, dan zou hij het risico van de in 1995 in Rusland gedane investeringen, die het bedrijf een fors verlies hebben opgeleverd, niet hebben genomen. Daarnaast was er een aanbod door de man gedaan.

Volgens de Hoge Raad heeft het Hof bij de beantwoording van de vraag of de man een beroep op het vervalbeding toekwam terecht tot uitgangspunt genomen dat een dergelijk beroep naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is, tenzij blijkt van omstandigheden die een beroep op dit beding rechtvaardigen. Het oordeel van het Hof, dat dit laatste hier het geval is, geeft niet blijkt van een onjuiste rechtsopvatting.

De kern i.c. is dat vervalbedingen die gekoppeld zijn aan een Amsterdams verrekenbeding geldig zijn, maar worden vermoed naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar te zijn, tenzij blijkt van feiten of omstandigheden die een beroep op het beding rechtvaardigen. In deze zaak was er sprake van zulke bijzondere feiten en omstandigheden.