Hof Den Haag 19 oktober 2011 (huwelijksvermogensregime), ECLI BV0473 - Arrest

Feiten

De rechtbank heeft de echtscheiding tussen partijen, gehuwd op 17 augustus 1996 in Marokko, uitgesproken en heeft de rechtbank de verdeling van de gemeenschappelijk goederen vastgesteld. I.c. gaat het om de vraag welk recht het huwelijksvermogensregime van partijen beheerst. De man verzoekt de bestreden beschikking van de Rechtbank te vernietigen en een verklaring voor recht af te geven dat het huwelijksvermogensregime van partijen vanaf de huwelijkssluiting wordt beheerst door het Marokkaanse recht.  

De man stelt in zijn enige grief dat ten onrechte door de rechtbank is aangenomen dat partijen geen gemeenschappelijke nationaliteit hebben in de zin van art. 15 van het Haags Huwelijksvermogensverdrag van 14 maart 1978 (het Verdrag). Ten tijde van de huwelijkssluiting hadden partijen beiden de Marokkaanse nationaliteit als gemeenschappelijke nationaliteit. Volgens de man is op grond hiervan op de verdeling het Marokkaans regime van toepassing en is dus sprake van uitsluiting van iedere gemeenschap van goederen. De vrouw is het eens met de beslissing van de rechtbank maar zij is van mening dat een andere methode om tot de beslissing te komen, wenselijker is. Volgens de vrouw moet worden uitgegaan van Nederlands recht voor de verdeling.

Hof

Het staat vast dat vrouw de Nederlandse en de Marokkaanse nationaliteit bezit en de man alleen de Marokkaanse. Zij zijn in 1996 in Marokko gehuwd. De vrouw woonde toen (en nog steeds) in Nederland. De man heeft in maart 1997 zijn verblijfplaats in Nederland gevestigd.

Vast staat dat partijen vóór hun huwelijk geen huwelijkse voorwaarden gemaakt en ook geen rechtskeuze hebben uitgebracht. Op grond van de hoofdregel van het Verdrag (art. 4 lid 1) wordt, als de echtgenoten vóór het huwelijk het toepasselijke recht niet hebben aangewezen, hun huwelijksvermogensregime beheerst door het interne recht van de staat op welk grondgebied zij hun eerste gewone verblijfplaats na het huwelijk vestigen. Op deze hoofdregel bestaat een aantal uitzonderingen. Eén uitzondering (art. 4 lid 2 sub 3 van het Verdrag) bepaalt dat het huwelijksvermogensregime wordt beheerst door het interne recht van de staat van hun gemeenschappelijke nationaliteit, als de echtgenoten hun eerste gewone verblijfplaats na het huwelijk niet op het grondgebied van dezelfde staat vestigen. Met het vestigen van die eerste gemeenschappelijke gewone verblijfplaats op het grondgebied van dezelfde Staat na de huwelijkssluiting wordt in de praktijk gelijk gesteld het vestigen van zo’n verblijfplaats binnen korte tijd na de huwelijkssluiting.

Vast staat echter dat partijen eerst op 3 maart 1997 (dus na meer dan 6 maanden na hun huwelijkssluiting) hun eerste gemeenschappelijke gewone verblijfplaats in Nederland gevestigd. Daarom is geen sprake van een eerste gewone verblijfplaats na het huwelijk op het grondgebied van dezelfde Staat. Daarom worden de vermogensrechtelijke gevolgen van dit huwelijk geregeerd door Marokkaans recht (dus geen gemeenschap van goederen). Zie art. 4 lid 2 sub 3. Op grond van art. 7 lid 2 sub 3 van het Verdrag wordt het op het huwelijksvermogensregime van partijen toepasselijke recht vanaf het tijdstip dat beide partijen hun gewone verblijfplaats in Nederland hebben gevestigd, vervangen door het recht van het land waar partijen vervolgens hun gezamenlijke gewone verblijfplaats hebben gevestigd, dus het Nederlandse huwelijksvermogensrecht. Mitsdien geldt bij gebreke van huwelijkse voorwaarden met ingang van dat tijdstip tussen partijen de (Nederlandse) wettelijke gemeenschap van goederen.

De wijziging in het regime heeft op grond van artikel 8 van het Verdrag alleen gevolg voor de toekomst, tenzij partijen anders zijn overeengekomen. Zo’n overeenkomst is i.c. niet gesteld, noch gebleken, zodat het hof van de wettelijke gemeenschap zal uitgaan. De (Nederlandse) wettelijke gemeenschap van goederen omvat dus alleen de activa die zijn verkregen en de schulden die zijn ontstaan na de datum waarop de man zijn gewone verblijfplaats in Nederland heeft gevestigd. Op hetgeen ieder van de partijen daarvoor heeft verworven, en de voordien aangegane schulden blijft het Marokkaanse recht van toepassing.