Havenkranen - Arrest

Havenkranen (HR 24-12-2010, BNB 2011, 83)

Feiten

In casu exploiteerde de belanghebbende X een expeditie-, opslag-, cargadoors- en stuwadoorsbedrijf. Op 9 december 1996 heeft belanghebbende een huurovereenkomst gesloten met de gemeente Rotterdam uit hoofde waarvan zij een terrein in de a-haven te Rotterdam heeft gehuurd van 2 januari 1996 tot 1 juni 2046.

In 2000 heeft X een recht van opstal verkregen op een terrein in de haven. In 2002 heeft X twee containerkranen gehuurd voor het laden en lossen van zeeschepen. De kranen zijn geplaatst op rails en konden alleen over rails over de havenkade bewegen. In 2004 heeft X de kranen van de verhuurder gekocht. X maakte bezwaar tegen de voldane overdrachtsbelasting omdat hij meende dat de kranen roerend van aard waren en dat dit daarom niet binnen de heffingssfeer van de overdrachtsbelasting zou vallen.

Het bezwaar werd door de inspecteur afgewezen en de rechtbank bevestigde dit. In hoger beroep gaf het Hof aan dat gezien de kenmerken van de kranen, hun afmetingen en gewicht en de foto’s, de kranen naar aard en inrichting waren bestemd om duurzaam ter plaatse te blijven.

In cassatie gaat het dan om de vraag of de kranen kunnen worden aangemerkt als onroerende zaken, waardoor overdrachtsbelasting verschuldigd is.

Hoge Raad

Kan een havenkraan als een onroerende zaak worden aangemerkt?

De Hoge Raad oordeelt dat de kranen gelet op de criteria van het Portacabin-arrest van 1997, als onroerende zaken moeten worden aangemerkt. De havenkranen zijn namelijk naar aard en inrichting bestemd om duurzaam ter plaatste te blijven (art. 3:3 BW). De Hoge Raad was van oordeel dat het hof juist had geoordeeld en geen blijk had gegeven van een onjuiste rechtsopvatting.

Ook gaat de Hoge Raad in op de feitelijke vragen omtrent de verkrijging van de eigendom van de kranen door X. Volgens de Hoge Raad heeft X niet door de plaatsing van de kranen op het terrein in 2002 de juridische eigendom van die kranen heeft verkregen. Een opstalhouder is namelijk geen overdrachtsbelasting verschuldigd, als na de vestiging van het opstalrecht opstallen worden aangebracht op of in de bezwaarde grond. Het wettelijk stelsel biedt geen ruimte om naast de verkrijging in 2000 van het recht van opstal nog een nadere verkrijging in 2002 van de twee kranen te onderscheiden. Omdat X ten tijde van de plaatsing van de kranen in 2002 reeds gerechtigd was tot een recht van opstal op het terrein, kwamen die kranen haar vanaf het moment van hun plaatsing van rechtswege toe uit hoofde van dat recht. Hieruit volgt dat X bij de verkrijging van de economische eigendom van de kranen in 2004 geen beroep kan doen op art. 9 lid 4 WBR.

De Hoge Raad geeft aan dat natrekking voor de heffing van overdrachtsbelasting niet kwalificeert als een verkrijging tenzij sprake is van bepaalde omstandigheden. Laatstgenoemde omstandigheden hadden zich niet voorgedaan. Daarom was geen sprake van een eerdere verkrijging en dus evenmin van een vermindering van de heffingsgrondslag.

Kern

Een havenkraan is een onroerende zaak voor toepassing WBR. Volgens de Hoge Raad kunnen havenkranen niet vergeleken worden woonarken, omdat bij de woonarken geen sprake was van een vereniging. D.w.z. dat bij art. 3:3 BW een dubbele toets geldt: is er sprake van een vereniging en zo ja, is deze vereniging duurzaam?