Gezondheidspsychologie - SheetNotes (2018/2019)

Sheetnotes 18/19

Wat zijn de veranderingen in de hoorcolleges?

• Extra informatie over psychosociale oorzaken van hart en vaatziekten: er is een verband tussen hart en vaatziekten en een negatief effect (zowel boosheid, vijandigheid als depressie)

• Er bestaan twee soorten chronische vermoeidheid: Myalgische encefalomyelitis (ME). spierpijn (myalgie) gepaard gaande ontsteking van het ruggenmerg(myelitis) en-of het hersenweefsel (encefalitis). 

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

• Een toevoeging op de somatische symptoomstoornis. De onderzochte groep blijkt heterogeen voor psychologische profielen (maladaptief, adaptief, begrenzend, actief, inflexibel). De toestand van de deelnemers verschilt per profiel voorafgaande aan de therapie. Voorlopige analyses geven een indicatie dat de inflexibele groep het meest gunstig verandert na therapie en de adaptieve groep het minst verandert. 

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• Predictie onderzoek bij kanker wijst uit dat een grotere kans op terugval of dood bij kanker  samen hangt met depressie, hulpeloosheid, maar niet bij strijdbaarheid. `fight for your life`. Psychosociale factoren kunnen het verloop van kanker en afweersysteem significant beinvloeden. 

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

• Er worden geen opmerkingen gemaakt over het tentamen.

Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

• Er worden geen vragen behandeld voor het tentamen.

Hoorcollegeaantekeningen 17/18

Health psychology: Bevordering en behoud van gezondheid (individuën, groepen, maatschappij)

Behavioral medicine: Diagnose, preventie en behandeling van medische problemen

Onderzoek nonnen (75 jaar): dagboekteksten geanalyseerd van toen ze 22 jaar waren.

De nonnen die veel positieve woorden gebruikten werden ouder dan de andere nonnen.

Bij 7000 studenten werd het zelfde gevonden: studenten met een optimistische attributiestijl werden ouder dan studenten met een pessimistische of gemengde attributiestijl. Ook bij een onderzoek onder ouderen werd gevonden dat optimistische mensen ouder worden, het effect is wel sterker op mannen dan op vrouwen.

De verklaring voor het feit dat gelukkige mensen ouder worden is vooral: hart- en vaatziekten. De voorspeller blijft overeind na correctie voor roken, alcohol, lichaamsbeweging, opleiding, gezondheid bij aanvang.

Mannen met “minor” depressie hebben 130% meer kans om (vroeg) te sterven. Mannen met “minor” depressie hebben 80% meer kans om (vroeg) te sterven na correctie voor:

• Leeftijd

• Lagere opleiding

• Stedelijk wonen

• Chronische ziekten

Mannen met “minor” depressie hebben 50% meer kans om (vroeg) te sterven na correctie voor bovenstaande covariaten en:

• Roken

• Overgewicht

• Lichamelijk inactief

Mannen en vrouwen met “major” depressie hebben 70% meer kans om (vroeg) te sterven na correctie voor alle bovenstaande factoren.

Let op: dit is overcorrectie, want depressie kan invloed hebben op gewicht, ziekten

“Psychologische processen beïnvloeden de levensduur” “Werken aan de gezondheid van mensen” betekent dus dat (ook) aan de psyche gewerkt moet worden.

Psychologische en sociale factoren die gezondheid beïnvloeden

• Macrofagen

• T-helper cellen (CD4)

• T-killer cellen

• B-geheugen cellen

Afweersysteem

• Cellen die werken voor het afweersysteem zoals witte bloedcellen

• Eiwitten die zich in vloeistoffen in het lichaam bevinden, bijvoorbeeld in het bloed

• Immunoglobulinen handelen als antistoffen die een antigeen onschadelijk maken

• Geheugencellen “onthouden” de indringer en worden bij een nieuwe aanval meteen actief (denk aan vaccinatie: je wordt een beetje ziek gemaakt om antistoffen op te bouwen).

• Moordcommando’s die bepaalde cellen vernietigen (kankercellen bijvoorbeeld)

• Opruimcellen: ruimen cellen op die niet meer nodig zijn

Psychoneuroimmunologie

Invloed van de psyche op het neuro-immunologisch systeem.

Depressie heeft een grote invloed op cardiovasculaire aandoeningen.

Depressie: 15% life-time prevalentie  Sterfte algemeen  Hart- en vaatziekten doodsoorzaak 1 (of 2).

• 1 op de 5 infarctpatiënten heeft “major” depression.

• 1 op de 5 infarctpatiënten heeft “minor” depression.

• Dat is meer dan bij kanker of hersenbloeding/infarct.

Oorzaak of gevolg?

Depressieve mensen hebben 70% meer kans op een hartinfarct na correctie voor risicofactoren. Voorspelt depressie dood na een hartinfarct? Ja: Overlevingscijfers op lange termijn na het hartinfarct als functie van depressie. Op korte en lange termijn geen significante effecten van antidepressiva op overleving, op lange termijn wel minder sterfte bij vermindering van depressie.

Mensen die niet met afname van depressie reageren op de geboden therapie hebben een hogere kans om te sterven. Maar depressie moet je niet zomaar behandelen want wanneer de depressie toeneemt heeft CGT geen effect, het sterftecijfer ligt zelfs hoger dan wanneer er geen behandeling wordt gegeven.

Depressie verhoogt de kans op een hartinfarct. Behandeling van depressie heeft geen effect op overleving. Als depressie vermindert na het infarct is er een grotere kans op overleving.

HIV& aids

CGT heeft een gunstige invloed op afname van angst en boosheid, een afname van noradrenaline afname en zorgt voor een toename van T suppressor cellen.

Kanker

Psychosociale interventie heeft een positieve invloed op kwaliteit van leven en gezondheidsgedrag trouw aan de behandeling.

Pijn

Predictoren van herstel na pijnlijke gebeurtenis

• Positief: gevoel van controle (coping), bewegingsgedrag

• Negatief: lage sociaal-economische status, schuld (rechtszaak), angst, depressie, sociale bekrachtiging (behulpzame partner), weinig sociale steun (straffende partner).

Biologische mechanismen

• Poorttheorie: het poortje klopt niet exact, maar het idee dat psychische en neurale processen samen en in interactie moeten worden beschouwd klopt wel.

Fysiologische pijn

1. Gewaarwording (prikkel)

2. Overbrenging (ruggenmerg)

3. Waarneming (S1, S2)

4. Beleving (Cingularis, alarm)

5. Controle (prefrontale kwab)

6. Connecties (geïntegreerd systeem)

Dezelfde gebieden in het brein zijn actief bij pijn als bij sociale verwerping: Cingularis Cortex Anterior CCA (alarm) en prefrontale cortex rechts-ventraal (controle) (Eisenberger. Science 2003;302:290-292). Wanneer je paracetamol neemt heb je dus ook minder last van sociale kwetsing.

Aanvulling bij het boek:

Verschillen in (chronische) moeheid tussen personen hangen vooral samen met psychologische processen (en worden dus vaak behandeld met cognitiefgedragsmatige interventies). Verschillen in (acute) moeheid binnen personen worden onder andere verklaard door ontstekingsprocessen (ziekte) en daarom kan behandeling van de ontsteking (ziekte) voor vermindering van moeheid zorgen.

Somatisch symptoom syndroom

• CVS, fibromyalgie etc. classificatiecriteria

• Centrale sensitiviteitssyndromen verwijst naar mechanisme

• Somatoforme stoornissen (DSM-4) mentale grondslag

• Medisch onverklaarde klachten in vele opzichten fout

• Somatisch-symptom stoornis (DSM-5): drie kenmerken

• lichamelijke klachten die veel lijdensdruk teweegbrengen of het dagelijks functioneren zeer verstoren.

• Minimaal 6 maanden aanwezig.

• Aanwezigheid van excessieve en disproportionele gedachten, gevoelens en gedragingen over deze klachten. (ook als de symptomen gevolg zijn van een somatisch ziekte)