Eturas e.a. (HvJ zaak C-74/14) - Arrest

Eturas e.a (HvJ zaak C-74/14, 21 jan 2016)

Feiten

De vennootschap Eturas UAB is eigenaar en beheerder van E-TURAS. Dit is een gemeenschappelijk onlinesysteem voor reisboekingen. Dit systeem is geïntegreerd in de afzonderlijke websites van verschillende reisbureaus in Litouwen. Hierdoor kunnen de reisbureaus reizen aanbieden aan klanten conform het format van Eturas.

Voor de Litouwse mededingingsautoriteit is het duidelijk geworden dat Eturas UAB e-mailberichten heeft verzonden naar verschillende reisbureaus over de inzet van bepaalde kortingen. De autoriteit stelde vast dat de betrokken reisbureaus niet verhinderd werden hun klanten extra kortingen (van meer dan 3%) te verlenen, echter dit konden zij alleen doen als zij voldeden aan bepaalde technische formaliteiten. Volgens de mededingingsautoriteit maakte Eturas UAB en de betrokken reisbureaus inbreuk op art. 101 lid 1 VWEU. Daarom werden er boetes opgelegd. De reisbureaus gingen in beroep. Zij stelden dat zij niet aansprakelijk waren voor de eenzijdige handeling van Eturas UAB. De autoriteit gaf echter aan dat de reisbureaus in de betrokken periode het E-TURAS boekingssysteem hadden gebruikt en geen bezwaar hadden gemaakt tegen de beperking van de kortingen.

Rechtsvraag

De rechter vraagt het Hof uitleg te geven over het begrip ‘afstemming tussen ondernemingen’ in de zin van een onderling afgestemde feitelijke gedraging (art.101VWEU).

Hof van Justitie

Wanneer mag worden aangenomen dat de betrokken ondernemingen weet hadden van een tot mededingingsverstoring aanleiding gevende mededeling? Het Hof overweegt eerst dat het antwoord op de vraag of de loutere verzending van een mededeling voldoende kan bewijzen dat de ontvangers van de inhoud van die mededeling op de hoogte waren of noodzakelijkerwijs moesten zijn, niet voortvloeit uit het begrip ‘onderling afgestemde feitelijke gedraging’ en daar ook niet wezenlijk mee is verbonden. Het Hof oordeelt dus dat de vraag of zo’n eenzijdige mededeling kan kwalificeren als afstemming, een vraag van nationaal bewijsrecht is. Immers zo’n mededeling is geen bestanddeel van het begrip ‘onderling afgestemde feitelijke gedraging’.

Het doeltreffendheidsbeginsel eist dat het bewijs van een schending van het mededingingsrecht niet alleen door middel van directe bewijzen kan worden geleverd, maar ook door middels objectieve en onderling overeenstemmende aanwijzingen. Het doeltreffendheidsbeginsel brengt met zich mee dat het vermoeden van onschuld zich verzet tegen het oordeel dat de loutere verzending van zo’n mededeling aan aangesloten reisbureaus in een onlineboekingsysteem noodzakelijkerwijs met zich brengt dat de reisbureaus op de hoogte zijn van de inhoud van de mededeling. Reisbureaus moeten de optie hebben om aan te tonen dat zij de mededeling niet hebben gekregen of gelezen.

Ook merkt het Hof nog op dat de reisbureaus kunnen aantonen dat zij niet stilzwijgend hebben ingestemd met de ontvangen kortingspercentages. Een reisbureau kan het vermoeden weerleggen door te bewijzen dat het zich heeft gedistantieerd van de gedraging, of bijvoorbeeld doordat het die gedraging bij de autoriteiten heeft aangegeven.

Kern

Het Hof heeft uitspraak gedaan in het kader van het begrip ‘onderling feitelijk afgestemde gedraging’ (ofag art. 101 VWEU) en elementen van distantiering in kartelzaken. Het Hof geeft aan wanneer mag worden aangenomen dat de mededeling de geadresseerde heeft bereikt. Ook stelt het Hof hoe een geadresseerde zich kan distantiëren van de mededeling. Zo kan het vermoeden worden weerlegt dat is akkoord gegaan met de mededingingsverstorende praktijk.