Elmarc/Brandsma q.q. - Arrest

Hof Arnhem 4 maart 2008, JOR 2008/176 (Elmarc/Brandsma q.q.)

Feiten

I.c. gaat het om een zaak tussen Elmarc B.V. tegen de curatoren van Megapool B.V. Vanaf 2000 heeft Elmarc regelmatig aan Megapool consumenten elektronica verkocht en geleverd. In haar algemene verkoop- en leveringsvoorwaarden wordt o.a. een eigendomsvoorbehoud gemaakt: “Levering vindt plaats onder eigendomsvoorbehoud. Dit voorbehoud geldt ter zake van vorderingen tot betaling wegens het tekortschieten van de wederpartij in nakoming van deze overeenkomsten alsmede ter zake van door ons c.q. ten behoeve van de wederpartij verleende diensten en verrichte werkzaamheden.”

In april 2004 is Megapool B.V. failliet verklaard. Op 19 april 2004 heeft Elmarc voor € 73.006,15 aan vorderingen bij de curatoren ingediend en haar eigendomsvoorbehoud ingeroepen. De curatoren hebben een vordering van € 43.135,87 excl. BTW erkend. Alle in de faillissementsvoorraden aangetroffen producten heeft Elmarc aan Megapool verkocht en geleverd. Elmarc heeft echter niet kunnen traceren welke producten daarvan wel en niet zijn betaald. Hierna hebben de curatoren afgifte van de van Elmarc afkomstige producten definitief geweigerd en deze aan een derde vervreemd. Door het ontbreken van een komma in het eigendomsvoorbehoud tussen “ter zake van vorderingen” en “tot betaling” werd het eigendomsvoorbehoud door de curatoren van Megapool beperkt uitgelegd; niet alle vorderingen ex. Art. 3:92 lid 2 BW vallen onder het eigendomsvoorbehoud, maar alleen de vorderingen voortvloeiend uit het tekortschieten door niet nakoming van de verbintenis.

Hof

In deze zaak gaat het om de vraag naar de reikwijdte van het eigendomsvoorbehoud.

Voor de uitleg van het eigendomsvoorbehoud moet aansluiting worden gezocht bij de CAO-norm nu het eigendomsvoorbehoud uit zijn aard er in belangrijke mate toe strekt om de rechtspositie van de eigenaar (ten opzichte) van derden te beïnvloeden. Ook bij deze uitleg naar objectieve maatstaven kan o.a. acht worden geslagen op de elders in de algemene voorwaarden gebruikte formuleringen en op de aannemelijkheid van de rechtsgevolgen waartoe onderscheiden, op zichzelf mogelijke tekstinterpretaties zouden leiden.

Aan de curatoren kan worden toegegeven dat het eigendomsvoorbehoud voor de vermelde vorderingen (a) tot betaling (nakoming) niet met zoveel woorden beschrijft of/dat het is bedoeld voor vorderingen wegens ‘‘geleverde’’ en ‘‘te leveren’’ zaken en evenmin enige niet voor misverstand vatbare toevoegingen bevat, zoals ‘‘alle’’. Daar staat tegenover dat het eigendomsvoorbehoud is bedongen ter zake van ‘‘vorderingen’’, in meervoud dus, hetgeen, naar Megapool redelijkerwijs behoorde te begrijpen, duidt op vorderingen die meer dan één (verzamel)factuur betreffen. Megapool mocht dan ook, in overeenstemming met de maatstaven van redelijkheid en billijkheid, niet verwachten dat het eigendomsvoorbehoud op een bepaalde zaak alleen zou gelden totdat die bepaalde zaak zou zijn betaald, zodat Elmarc haar eigendomsvoorbehoud alleen zou mogen uitoefenen op die afzonderlijke zaken waarvan zij na tracering kon aantonen dat deze concrete zaken onbetaald waren gebleven.

Het eigendomsvoorbehoud gold dus voor alle door de vervreemder aan de verkrijger krachtens enige overeenkomst geleverde en nog onder deze berustende zaken, ongeacht of een aantal daarvan was betaald. Zolang Megapool een of meer facturen van Elmarc niet heeft betaald, is Elmarc van al die zaken eigenaresse gebleven.

Kern: het Hof oordeelt in voordeel van de leverancier en stelt dat van de koper als grote professionele partij verwacht mocht worden dat zij het eigendomsvoorbehoud zou begrijpen in het licht van art. 3:92 lid 2 BW. Eigendomsvoorbehoud moet dus zo worden gelezen dat het niet alleen ziet op vorderingen tot betaling wegens tekortschieten, maar ook op vorderingen tot nakoming zelf (namelijk betaling van de koopsom).