Considerations of fairness in the adolescent brain - Crone (2013) - Artikel

Inleiding

Met verschillende psychologische spellen zijn beslissingsinteracties onderzocht. Deze spellen richten zich op twee of meer personen die goederen uitwisselen. Hierbij is er sprake van een conflict waarbij de ene persoon wint, en de andere persoon verliest. Het gaat hierbij om enerzijds de eigen voordelen en anderzijds de voordelen van de ander.

Al in de kindertijd bestaat er een gevoel van 'eerlijk delen'. In een verdelingsspel geven zowel kinderen, adolescenten als volwassenen een deel van hun middelen weg aan de ander vanwege eerlijkheidsprincipes. Wanneer er echter sprake is van perspectiefname (denken vanuit de ander), gedragen adolescenten zich meer strategisch in hun sociale interacties. Dit wijst erop dat perspectiefname, ook bekend als de Theory of Mind, niet uitontwikkeld is in de kindertijd maar doorontwikkeld tot in de volwassenheid.

De ontwikkeling van perspectiefname

Het ultimatumspel

In dit spel moeten twee personen een bepaald geldbedrag verdelen. Persoon 1 kiest hoe het geld wordt verdeeld en persoon 2 kiest of hij de verdeling wil accepteren. Als deze persoon de verdeling accepteert, wordt het geld volgens deze verdeling verdeeld. Wanneer persoon 2 de verdeling echter niet accepteert, krijgen beide spelers niets. Volwassenen accepteren oneerlijke verdelingen over het algemeen niet. Eerlijkheidsgedrag in dit spel neemt toe wanneer de individuen ouder worden. Wanneer kinderen beter scoren op een Theory of Mind taak, zijn ze ook beter in strategischer spel.

Een onderzoek onder verschillende leeftijdsgroepen (late kindertijd t/m late adolescentie) keek naar eerlijkheid en perspectiefname tijdens het ultimatumspel. Hierbij kreeg persoon 1 twee verdeelopties te zien. Er was een conditie waarbij persoon 1 twee oneerlijke opties kreeg en een conditie waarin persoon 1 een eerlijke en een oneerlijke optie kreeg.

In de conditie met een eerlijke en een oneerlijke optie, werden de oneerlijke opties door de meeste andere spelers niet geaccepteerd. Dit gold voor alle leeftijden. In de conditie met twee oneerlijke opties werd de oneerlijke optie vaker geaccepteerd, waarbij gold hoe ouder, hoe vaker.

Een neuroimaging onderzoek keek ook naar dit spel, waarbij de deelnemers allen op de plaats van persoon 2 zaten. Eerdere studies toonden aan dat er bij volwassenen een verhoogde activatie werd waargenomen in de anteriore insula, de anteriore cingulate cortex en de dorsolaterale prefrontale cortex, gerelateerd aan waling, negatief affect, conflict en controle.

In een ander onderzoek was bij volwassenen de dorsolaterale prefrontale cortex en de temporoparietale junction actiever bij de oneerlijke verdeling wanneer er alleen een oneerlijke verdeling mogelijk was. Deze hersengebieden hebben te maken met het onderdrukken van egoïstische reacties en perspectiefname.

Vergelijking van adolescente participanten in verschillende leeftijdscategorieën toonde aan dat bovenstaande activiteit in de dorsolaterale prefrontale cortex en de temporoparietale junction positief verband hield met de leeftijd.

Het vertrouwensspel

In het vertrouwensspel verdelen twee personen een geldbedrag. Persoon 1 mag kiezen m een bepaalde hoeveelheid te helen met de andere speler, of om de andere speler het bedrag te laten verdelen. Wanneer persoon 1 voor het laatste kiest, wordt het bedrag verdrievoudigd. Persoon 2 kan vervolgens kiezen het verdrievoudigde bedrag eerlijk te verdelen, of om het grootste deel zelf te houden.

Onderzoek werd uitgevoerd onder personen in de late kindertijd tot de late adolescentie, waarbij de deelnemers allen de plek van persoon 2 innamen. Het risico voor persoon 1 werd gevarieerd. De mate van algemene wederkerigheid nam toe tussen negen en zestien jaar. Hierna werd het patroon stabiel. Bij een groot risico voor persoon 1, nam de wederkerigheid toe met de leeftijd.

Onder adolescenten en jongvolwassenen werd tevens een neuroimaging onderzoek uitgevoerd. Ook hierbij kregen alle deelnemers de positie van persoon 2. Wanneer de deelnemer het vertrouwen kreeg van persoon 1, was er een verhoogde activatie in de dorsolaterale prefrontale cortex en de temporoparietale junction. Dit nam toe met de leeftijd.

De zelfgerichtheid van de jonge adolescent

Jonge adolescenten worden beter in perspectiefname door een grotere zelfgerichtheid. In het vertrouwensspel werd gekeken naar hersenactivatie van persoon 2, bij wederkerigheid en bij het zelf houden van het bedrag. Bij alle deelnemers was er een verhoogde activiteit in de dorsomediale prefrontale cortex bij het zelf houden van het geld. Bij jonge adolescenten was er echter ook een verhoogde activiteit in deze structuur bij wederkerigheid. Deze structuur is bij deze groep ook actiever bij denken over zichzelf en bij schaamte.

Het belang van eerdere interacties voor eerlijkheid

In de adolescentie is er een sterke drang naar 'erbij horen'. Daarom zou er een invloed kunnen zijn van eerdere interacties met leeftijdsgenoten en eerlijkheidsoverwegingen.

Sociale afwijzing hangt samen met een verhoogde activatie in de anteriore cingulate cortex en de insula. Bij adolescenten en volwassenen is deze activatie vergelijkbaar. Adolescenten hebben daarnaast ook een verhoogde activatie in de subgenuale cingulate cortex, gerelateerd aan negatief affect.

Wanneer adolescenten het dictator spel speelden met spelers die hen eerder hadden buitengesloten, was er, met name bij de jonge adolescenten, bestraffend gedrag te zien (de andere spelers werd minder geld toebedeeld). Er was hierbij een verhoogde activiteit in de ventrolaterale prefrontale cortex, de temporoparietale junction, de anteriore cingulate cortex en de insula.

Conclusie

De activiteit in de dorsolaterale prefrontale cortex en de temporoparietale junction bij het denken aan de intenties van de ander neemt toe met de leeftijd. In de vroege adolescentie is er sprake van een vergrote activiteit in de dorsomediale prefrontale cortex. Deze structuur wordt gekoppeld aan zelfgericht denken.

De activatie van de dorsolaterale prefrontale cortex wordt in verband gebracht met de inhibitie van egoïsme.

De verschillende hierboven genoemde hersengebieden ontwikkelen zichin activiteit gedurende de adolescentie periode. De activiteit van impulscontrole (dorsolaterale prefrontale cortex) en perspectief nemen (temporale parietale junctie), neemt erg toe gedurende de vroege adolescentie, stabiliseert in de midden-adolescentie en neemt een klein beetje af in de late adolescentie. De activiteit van 'self-focus' (MPFC) neemt gelijkmatig enorm af gedurende de adolescentie.

Deze hersengebieden interacteren daarnaast nog met andere hersengebieden en zijn dus niet op zichzelf staand.

Het proces van beslissingen nemen in de adolescentie verandert van zelfgerichte verwerking naar andergerichte verwerking.