Bedorven kabeljauw - Arrest

Bedorven kabeljauw (HR 24-01-1999, NJ 1999/56)

Feiten

In 1987 was de aanvoer van gevangen kabeljauw verboden. Door de Algemene Inspectiedienst van het Ministerie van Landbouw en Visserij (AID) is op 12 november 1987 strafrechtelijk beslag gelegd op een partij kabeljauw van vishandelaar De Ridder die zich bevond in een koelcel te Vlissingen. De Ridder maakte geen haast met het tonen van bewijsstukken dat de partij niet met overtreding van het vangstverbod was gevangen, maar door hem in Denemarken was gekocht. Toen het beslag na 5 dagen werd opgeheven wilde De Ridder de partij niet meer in ontvangst nemen, waarna zij aan derden werd verkocht. Toen zij nog weer 3 dagen later daar aankwam, bleek de vis bedorven te zijn.

De Ridder eiste een schadevergoeding van de Staat omdat de vis niet in strijd met het vangstverbod was gevangen, maar was ingevoerd uit Denemarken. De rechtbank heeft de claim afgewezen. Het hof stelt dat de AID de kabeljauw in beslag mocht nemen. Maar de inbeslagname is alsnog onrechtmatig geworden omdat achteraf is gebleken dat de tegen De Ridder gerezen verdenking ongefundeerd was.

De Staat heeft aangevoerd dat de schade aan de eigen schuld van De Ridder is te wijten, omdat hij de invoerdocumenten eerder had kunnen tonen. Het Hof ging er vanuit dat eiser de schade aan zijn eigen schuld te wijten had door niet eerder bewijsstukken te produceren dat hij de vis mocht invoeren, maar liet hem toe te bewijzen dat hij geen schuld aan de schade had. Dat bewijs achtte het Hof niet geleverd, en de schadevordering werd afgewezen.

Hoge Raad

In cassatie gaat het om de vraag naar de eigen schuld van De Ridder. De Hoge Raad casseerde omdat de Staat zich direct van de herkomst van de vis had moeten vergewissen ter voorkoming of beperking van schade die door het beslag kon ontstaan. Volgens de eiser had de Staat dat moeiteloos kunnen doen door bij de RVV (Rijksdienst voor keuring van vlees en vis) te informeren of aan hem een invoervergunning voor de partij was verleend.

De Hoge Raad stelt: “ … dat de AID alle gelegenheid had gehad zich er zèlf van te vergewissen, dat het hier uit Denemarken geïmporteerde kabeljauw betrof, aangezien de RVV, indien het om een uit Denemarken geïmporteerde partij kabeljauw ging, beschikte over afschriften van de invoerdocumenten en over de bij de vis behorende gezondheidscertificaten. Op dit argument heeft het Hof ten onrechte niet gerespondeerd. Indien het de AID-ambtenaren immers mogelijk was met een enkel telefoontje zekerheid te verkrijgen omtrent de vraag of het standpunt van De Ridder al dan niet juist was, is het immers rechtens onjuist De Ridder tegen te werpen, dat hij eerder documenten had moeten tonen, waaruit zulks eveneens bleek, dan hij daadwerkelijk heeft gedaan. Immers zal, reeds indien zowel de pleger van een onrechtmatige daad als de benadeelde, de mogelijkheid hebben schadebeperkende maatregelen te nemen, het beginsel hebben te gelden, dat dan de pleger van de onrechtmatige daad die zal hebben te nemen, terwijl stilzitten van de gelaedeerde reeds onder die omstandigheden niet kan afdoen aan de aansprakelijkheid van de laedens en zijn gehoudenheid tot vergoeding van de geleden schade”.

Kern

De verdenking dat de partij kabeljauw in strijd met het vangstverbod was gevangen, was weliswaar plausibel, maar bleek achteraf ongegrond. Het beslag was dus onrechtmatig opgelegd. De zorgvuldigheid welke de Staat, als uitvoerder van een dwangmaatregel bestaande uit het leggen van beslag op waar waarvan de versheid haar waarde bepaalt en die bovendien bederfelijk is, jegens de importeur betaamde, brengt mee dat hij ter voorkoming of beperking van diens schade, zich onverwijld van die herkomst vergewiste.

Niet nakoming van deze verplichting door de Staat brengt mee dat hij zich tegenover de importeur niet erop kan beroepen dat deze de schade had kunnen voorkomen of beperken door zelf tijdig de invoerdocumenten aan de AID te tonen.