Aansprakelijkheid notaris - Arrest

Aansprakelijkheid notaris (HR 03-04-2015, ECLI:NL:HR:2015:831)

Onderwerp

De ministerieplicht en de weigeringsgronden

Rechtsvraag

Heeft de notaris gehandeld in strijd met de zorgplicht door over te gaan tot het passeren van de transportakte?

Casus

Een notaris werd verzocht een akte van levering te passeren. Het betrof een reeds verkochte, nog niet geleverde onroerende zaak waarop een voorkeursrecht van koop ten behoeve van een derde rustte. Of dat voorkeursrecht was nageleefd, was niet geheel duidelijk. De (waarnemend) kandidaat-notaris koos ervoor om de akte te passeren en kreeg daarvoor een waarschuwing van de tuchtrechter. Daarop is de voorkeursgerechtigde een civielrechtelijke aansprakelijkheidsprocedure gestart.

Rechtbank en Hof: Het hof heeft de vorderingen afgewezen. Daartoe heeft het overwogen dat op een notaris een zorgvuldigheidsplicht rust die zich niet alleen uitstrekt tot degene die zich tot hem wendt met het verzoek een aan de notaris voorbehouden ambtshandeling te verrichten, maar onder omstandigheden ook betrekking heeft op derden, wier belangen gemoeid zijn of kunnen zijn met de voorgenomen ambtshandeling. Naar het oordeel van het hof ging de van de notaris te vergen zorgvuldigheid niet zo ver dat zij gehouden zou zijn om zich een zelfstandig oordeel te vormen over de vraag of tekort was geschoten in de vervulling van hun aanbiedingsverplichting en, zo ja, om in afwijking van de in beginsel op haar rustende ministerieplicht haar medewerking aan het verlijden van de transportakte te weigeren. Het hof acht het daarom niet in strijd met de zorgplicht van de notaris dat zij op 30 juni 2008 tot het passeren van de transportakte overging. (...)”.

Hoge Raad

Het middel klaagt dat het hof is uitgegaan van een onjuiste maatstaf voor de zorgplicht van de notaris.

Bij de beoordeling van het middel stelt de HR de ministerieplicht van artikel 21 lid 1 Wna voorop. Hij dient zijn dienst evenwel te weigeren wanneer sprake is van een weigeringsgrond conform lid 2. Ook heeft de notaris een zekere zorgplicht om de belangen van derden te beschermen. Deze zorgplicht kan ertoe leiden dat de notaris gegronde redenen heeft te weigeren conform art. 21 lid 2 Wna en doet hij dit niet, dan kan dit civielrechtelijke aansprakelijkheid met zich meebrengen.

Indien de notaris aanleiding heeft te vermoeden dat sprake is van rechten van derden ter zake van het goed waarop de gevraagde dienstverlening betrekking heeft, dient hij daarover met partijen te overleggen en zo nodig nader onderzoek te doen, teneinde zich een oordeel te vormen over de vraag of het recht van de derde een beletsel behoort te vormen voor de beoogde levering of bezwaring. Van een zodanig beletsel is sprake indien de beoogd verkrijger geen rechtmatig belang heeft bij de levering of bezwaring.

Bij het voorgaande is van belang dat het de notaris niet is toegestaan zich tot de betrokken derde te richten, behoudens voor zover partijen hem daarvoor toestemming verlenen, vanwege de geheimhoudingsplicht van artikel 22 Wna. Hij dient zijn onderzoek te verrichten op basis van informatie die hem door partijen wordt verschaft. Gelet hierop en omdat de notaris niet over het instrumentarium beschikt voor een diepgaand feitenonderzoek, kan hij zich slechts een globaal oordeel vormen over de vraag of het recht van de derde een beletsel vormt voor de beoogde levering of bezwaring. Is er sprake van een beletsel, dan moet hij zijn ministerie te weigeren.

In de desbetreffende casus was de wanprestatie van de cliënt onvoldoende reden voor de notaris om zijn ministerie te weigeren en leverde het passeren van de akte dus geen onrechtmatig handelen op van de notaris jegens de derde. De Hoge Raad verwerpt het beroep.