Aansprakelijkheid in het maatschapsverband. Annotatie bij HR 15 maart 2013 - Bartman - Artikel

S.M. Bartman, 'Aansprakelijkheid in maatschapsverband, Annotatie bij HR 15 maart 2013, ECLI:NL:HR:2013:BY7840, NJ 2013, 290, m.nt. Van Schilfgaarde, JOR 2013, 133, m.nt. Blanco - Fernandez (Biek Holdings/A c.s.)'

Feiten en procesgang

Uit dit arrest volgt dat het voor een rechtzoekende niet gemakkelijk is om de juiste advocaat te vinden. Biek Holdings B.V. (hierna te noemen ‘Biek’) maakte in de periode van 1990-1994 gebruik van de diensten van mr. V. Later bleek echter dat deze advocaat een aantal beroepsfouten had gemaakt. Deze beroepsfouten brachten schadegevolgen mee voor Biek. Biek is toen op zoek gegaan naar een andere advocaat, mr. A. Deze advocaat heeft schadevergoeding gevorderd van V. en de maatschap waartoe hij behoorde. Het hof Den Haag heeft deze eis afgewezen in het hoger beroep. Het hof was echter niet toegekomen aan de inhoud van de vordering. In dat geval kan de eiser zijn recht alsnog halen door gebruik te maken van art. 3:316 lid 2 BW. Men dient de nieuwe vordering dan echter wel binnen zes maanden aanhangig te maken. De nieuwe advocaat van Biek heeft dit echter nagelaten. Doordat mr. A eveneens een beroepsfout heeft begaan, moet Biek wederom opzoek naar een andere advocaat. Biek heeft schade geleden door de beroepsfouten van mr. A. Om de schade op te heffen gaat men schadeverhaal zoeken bij mr. A en het advocatenkantoor waarvan hij deel uitmaakte. Toen mr. A zaken deed, stonden op het briefpapier ook zijn partners van het advocatenkantoor vermeld. De nieuwe advocaat richt zijn petitum in zijn dagvaarding daarom ook op de kantoorgenoten. We zien dat de rechtbank Amsterdam de vorderingen van Biek in eerste aanleg afwijst. Het hof Amsterdam bekrachtigt het vonnis in hoger beroep. Het hof geeft daarbij aan dat men de maatschap niet in rechte heeft betrokken, omdat de nieuwe advocaat ervoor had gekozen om mr. A persoonlijk te dagvaarden. Toen men de dagvaarding uitbracht, bestond de maatschap waartoe mr. A behoorde enkel uit praktijkvennootschapppen en de nieuwe advocaat had nagelaten om deze als gedaagden te vermeldden. Biek voerde aan dat zij was afgegaan op het vertrouwen van de maatschap dat door het briefpapier was gewekt. Het hof geeft echter aan dat dit niet opgaat nu Biek een professionele en geïnformeerde partij is. Bovendien was het voor Biek mogelijk om de precieze identiteit van alle vennoten van de maatschap op te vragen.

Noot

In dit arrest staat de bedoeling van Biek centraal. De vraag daarbij is of ze mr. A persoonlijk opvoerde als gedagvaarde of de maatschap, waarvan mr. A dus deel uitmaakte. De uitleg van processtukken is een feitelijke aangelegenheid, de HR zal zich hier dus in beginsel niet mee bezighouden. Als de uitleg van het hof in het licht van het relevante materiële recht onbegrijpelijk is, zullen zij daar toch toe over gaan. Als het materiële recht niet duidelijk is, vormt de feitelijke vraag naar de uitleg van een processtuk als opmaat. Biek geeft in zijn cassatiemiddel aan dat het onterecht is dat zij enkel de maatschap aan kon spreken, omdat ze met hem een overeenkomst tot advocatuurlijke dienstverlening had gesproken. Men dient dit te doen onder de vermelding van de handelsnaam in de dagvaarding, of door alle namen van de personen die tot de maatschap behoren in de dagvaarding te noemen. De HR oordeelt dat de maatschap ten tijde van de beroepsfouten ook bestond uit natuurlijke personen. De individuele vennoten van een maatschap zijn gelijkelijk aansprakelijk voor de schulden van de maatschap (art. 7A:1680 BW). Hierdoor was het voor Bliek mogelijk om de individuele vennoten van de maatschap aansprakelijk te stellen.

Het hof had vastgesteld dat Biek had betoogd dat hij een stuitingsbrief tot de maatschap had willen richten. Deze brief was aan dezelfde vijf personen gericht als de personen die in de dagvaarding werden genoemd. De HR had dus kunnen oordelen dat het de bedoeling van Biek was om alleen de maatschap te dagvaarden.

Onderscheid stille en openbare maatschap

In r.o. 3.4.2 spreekt men van ‘een door de maatschap aanvaarde opdracht’. De HR bevestigt hierdoor het onderscheid tussen de stille maatschap en de openbare maatschap. Een openbare maatschap zal naar buiten treden door het aanvaarden van opdrachten en het sluiten van overeenkomsten met derden. In het arrest Moret Gudde Brinkman heeft de HR geoordeeld dat men vennoten van een openbare maatschap in rechte kan betrekken door de vermelding van de handelsnaam van de maatschap als gedaagde in de dagvaarding of in het verzoekschrift. Als de maatschap een opdracht aangaat met een derde zijn de individuele vennoten hoofdelijk gebonden en ook hoofdelijk aansprakelijk als er sprake is van een tekortkoming. Volgens de HR volgt dit uit art. 7:407 lid 2 BW. Het gaat echter wel om regelend recht, waardoor men hiervan af kan wijken in een contract of in algemene voorwaarden. Bij opdrachtverlening geldt er hoofdelijke aansprakelijkheid voor de vennoten die ten tijde van de opdrachtverlening de maatschap vormden. Indien een vennoot uit de maatschap treedt, blijft hij echter aan deze aansprakelijkheid gebonden (r.o. 3.4.2). De indivduele gebondenheid op basis van art. 7A:1680 BW blijft ook bestaan op het moment dat iemand uit de maatschap treedt.

Zaakscrediteuren van een openbare maatschap

In rechtsoverweging 3.4.2 overweegt de HR dat zaakscrediteuren van een openbare maatschap zich op het vermogen van haar kunnen verhalen. Dit vermogen is een afgescheiden vermogen. De HR heeft in het arrest Boeschoten-Besier geoordeeld dat schulden die zijn ontstaan in de uitoefening van het bedrijf bij vof rechtstreeks en bij voorrang kunnen worden verhaald op de vermogensbestanddelen die de vennoten voor haar bedrijfsvoering hebben ingebracht en bestemd. In het arrest Biek Holding oordeelt de HR dat dit ook geldt voor een openbare maatschap.

Artikel 7:404 BW

Biek had de personen ook privé aan kunnen spreken door gebruik te maken van art. 7:404 BW. Biek had aan mr. A opgedragen om haar belangen te behartigen, omdat mr. V daarin had gefaald. Biek had dit aan hem gevraagd, omdat hij beschikte over specifieke kennis en ervaring in geschillen die zien op beroepsaansprakelijkheid. De Hoge Raad oordeelde echter dat Biek zich niet op dit artikel kan beroepen. Het is volgens de HR niet voldoende om aan te voeren dat een advocaat zijn opdrachtgever voor de periode van een aantal jaar heeft bijgestaan.