C-411/10, N.S.

Feiten

De verzoeker i.c. is een Afghaanse staatsburger die in 2008 de EU is binnengekomen via Griekenland. Daar is hij op 24 september 2008 aangehouden en zijn vingerafdrukken zijn afgenomen. Hij vraagt in Griekenland geen asiel aan en hem wordt aangezegd het land te verlaten. Hier op volgend wordt hij uitgezet naar Turkije. In Turkije vlucht hij tijdens de detentie en reist hij naar het Verenigd Koninkrijk. In dat laatste land vraagt hij dan asiel aan. Zijn aanvraag wordt door de Britse autoriteiten afgewezen en hij dreigt (op 6 augustus 2009) te worden teruggestuurd naar Griekenland op grond van Vo. 343/2003. De man stelt echter dat Griekenland ernstige systematische tekortkomingen in de asielpraktijk heeft en dat hij daarom niet mag worden teruggestuurd. Dit zou volgens hem leiden tot een inbreuk op EU- en EVRM-grondrechten. Daarom heeft hij tegen deze beslissing beroep ingesteld.

De Britse verwijzende rechter (Court of Appeal of England and Wales) heeft sterke aanwijzingen dat de grond- en mensenrechten van de asielzoekers bij overdracht aan Griekenland dreigen te worden geschonden. Gezien de overbelasting van het Griekse asielstelsel en de gevolgen daarvan voor de behandeling van asielzoekers en van hun asielaanvragen vraagt de rechter het Hof of het Verenigd Koninkrijk gehouden is deze asielaanvragen zelf te behandelen, ondanks dat de primaire verantwoordelijkheid bij Griekenland ligt.

Hof van Justitie

Advocaat-generaal Verica Trstenjak geeft aan dat een lidstaat bij de beslissing of hij een asielaanvraag behandelt die niet onder zijn verantwoordelijkheid valt omdat volgens de in de verordening vastgestelde criteria een andere lidstaat verantwoordelijk is, het Handvest van de grondrechten van de EU moet naleven. Zij stelt dat deze beslissing moet worden gezien als een nationale handeling tot uitvoering van een Unieregeling waarbij de lidstaten de in het Handvest gewaarborgde rechten moeten eerbiedigen.

Op grond van de aanwijzingen van de verwijzende rechters stelt de A-G vervolgens vast dat het Griekse asielstelsel door overbelasting onder hoge druk staat, waardoor de behandeling van de asielzoekers en van hun asielaanvragen overeenkomstig de bepalingen van het Unierecht niet langer steeds kan worden gewaarborgd. Het valt dus niet uit te sluiten dat asielzoekers die aan Griekenland worden overgedragen, in strijd met het Handvestworden behandeld.

A-G Trstenjak meent dat wanneer in de primair verantwoordelijke lidstaat de in het Handvest gewaarborgde grondrechten van de over te dragen asielzoeker ernstig dreigen te worden geschonden, de andere lidstaten een asielzoeker niet mogen overdragen aan deze lidstaat. De andere lidstaten moeten integendeel in principe het evocatierecht uitoefenen overeenkomstig verordening nr. 343/2003 en de asielaanvraag zelf behandelen. Deze verplichting tot uitoefening van het evocatierecht volgt uit de verplichting van de lidstaten tot toepassing van verordening nr. 343/2003 conform de grondrechten. Overdracht van asielzoekers aan een lidstaat waar hun in het Handvest gewaarborgde grondrechten ernstig dreigen te worden geschonden, vormt ook een schending van deze grondrechten door de overdragende lidstaat.

De A-G geeft ook aan dat de overdragende lidstaat vóór de overdracht van een asielzoeker moet beoordelen of de in het Handvest gewaarborgde rechten van de asielzoeker in de primair verantwoordelijke lidstaat ernstig dreigen te worden geschonden. Hierbij mogen de lidstaten uitgaan van het weerlegbare vermoeden dat de grondrechten van de asielzoekers in de primair verantwoordelijke lidstaat zullen worden nageleefd. Zij hoeven zich vóór de overdracht van elke asielzoeker er niet actief van te vergewissen dat de in het Handvest gewaarborgde grondrechten van de asielzoekers in de opvangende lidstaat daadwerkelijk worden gevrijwaard.