VOF Van den Broek (HR 26 juni 1981, NJ 1982, 1)

Relevante artikelen

7:414 e.v. BW, 17K, 31 Hrgw

Onderwerp

Overschrijding vertegenwoordigheidsbevoegdheid

Casus

Aanbesteder Van Willigen Vuren heeft met Van den Broek een aannemingsovereenkomst afgesloten. Van den Broek is één van de (beherende) vennoten van de VOF Firma van den Broek. Het is een familie VOF. Volgens het Handelsregister is Van den Broek slechts bevoegd om aannemingsovereenkomsten te sluiten waarmee een belang tot Fl 50.000,- is gemoeid. Voor grotere belangen is medewerking van de andere vennoten nodig. Met de aannemingsovereenkomst is een belang van meer dan een miljoen gemoeid. Van den Broek was dus volgens het Handelsregister niet bevoegd.

Het Handelsregister is openbaar en Van Willigen Vuren had dus op de hoogte kunnen zijn van Van den Broeks’ onbevoegdheid. De VOF heeft evenmin achteraf bekrachtigd. Daarmee staat vast dat de VOF dus niet gebonden is aan de overeenkomst (afgezien van art. 7a:1681 BW). Van den Broek heeft bij de totstandkoming van de overeenkomst niets meegedeeld omtrent zijn onbevoegdheid; evenmin is in de overeenkomst een voorbehoud opgenomen.

Rechtsvraag

Is vennoot Van den Broek persoonlijk aansprakelijk voor overschrijding van zijn gepubliceerde vertegenwoordigingsbevoegdheid?

Hoge Raad

Een vennoot die tegenover een partij met een vennootschap onder firma wil contracteren, in strijd met de waarheid de indruk wekt dat hij volledig bevoegd is om de vennootschap bij het aangaan van dit contract te vertegenwoordigen, kan zich tegenover de wederpartij, die van de beperking van zijn vennootschapsbevoegdheid om de vennootschap te verbinden niet op de hoogte is, niet erop beroepen dat deze de beperking uit het Handelsregister te weten had kunnen komen. Ook als die vennoot zelf bij het aangaan van het contract zich niet van de beperking van zijn bevoegdheid bewust was, zal hij de gevolgen van de door hem gewekte schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid voor zijn rekening moet nemen. Het staat niet aan hem om ter ontkoming aan eigen aansprakelijkheid zijn wederpartij voor te houden, dat deze uit het Handelsregister had kunnen ontdekken dat de door de vennoot gewekte schijn in strijd met de waarheid was. Woorden noch strekking van art. 31 Handelsregisterwet rechtvaardigen de in het middel verdedigde opvatting, dat zulks wel het geval zal zijn.

Leerstuk

1. Met "eigenaar" in art. 31 lid 3 Handelsregisterwet wordt dus volgens de HR bedoeld de VOF, niet ook een vennoot.

2. Volgens aanvullend recht is elke vennoot bevoegd om de VOF zelfstandig te vertegenwoordigen (art. 17 K). De vennoten kunnen een andere regeling overeenkomen, zoals in de onderhavige zaak is gebeurd. Wil die regeling jegens derden ingeroepen kunnen worden, dan moet het gepubliceerd worden in het Handelsregister. De wet geeft een andere voorziening voor de maten van een maatschap (art. 7a:1679 BW) en de bestuurders van een NV/BV (art. 2:130/240 BW).

3. In dit arrest gaat het om de persoonlijke aansprakelijkheid van een vennoot bij overschrijding van zijn vertegenwoordigingsbevoegdheid. Mogelijk denkt de HR hetzelfde over de bestuurder van een NV of BV die zijn bevoegdheid overschrijdt.

4. De uitleg die de HR in het arrest geeft aan art. 31 Handelsregisterwet houdt in dat art. 3:70 BW (volmacht) niet ex art. 3:78 BW analogisch van toepassing is op de vennoten van een VOF. Wel van toepassing is art. 7a:1681 BW. Volgens dit artikel was Van den Broek niet slechts tot schadevergoeding aansprakelijk, maar zelf gebonden aan de aannemingsovereenkomst.