Vragen

Casus I

Klimaatakkoord Parijs treedt in werking

Gisteren, 4 november, is het Parijs Akkoord inzake klimaatverandering inwerking getreden. In dit Akkoord wordt nadere uitwerking gegeven aan het Klimaatverdrag van 1992. President Obama van de Verenigde Staten heeft dit Akkoord geratificeerd en de VS is dus hieraan gebonden. Hij kon dit doen omdat hij het Akkoord als ‘executive agreement’ onder het Amerikaanse recht beschouwt en dus niet goedkeuring van het Congres nodig had.

Vraag 1A

Kunnen we dit Akkoord op grond van het internationaal recht als een verdrag beschouwen? Waarom wel of niet?

Stel dat de nieuw gekozen president Trump zo snel mogelijk na 1 januari 2017 weer van het Akkoord af wil en niet de in het Akkoord voorgeschreven opzegtermijn van één jaar wil afwachten. Hij verklaart direct bij zijn aantreden dat de VS op geen enkele wijze gebonden is aan het Akkoord.

Vraag 1B

Is dat mogelijk volgens het internationaal recht? Waarom wel of niet?

Het Klimaatverdrag van 1992 en het Parijs Akkoord van 2015 gaan duidelijk verder dan de zogenaamde ‘no harm rule’ die de basis vormt van het internationaal milieurecht.

Vraag 1C

Leg kort uit wat in dit verband onder de ‘no harm rule’ wordt verstaan en verwijs daarbij naar een bron waarin deze regel is verwoord.

De ‘no harm rule’ is gebaseerd op het concept van staatsaansprakelijkheid. Om het probleem van klimaatverandering mondiaal effectief aan te pakken is meer nodig.

Vraag 1D

Geef twee argumenten waarom staatsaansprakelijkheid slechts beperkt soelaas biedt en beschrijf kort voor ieder van de twee argumenten met welke beginselen of methoden in het internationaal (klimaat)recht hierop gereageerd is.

Casus II

Afrikaanse exodus maakt Strafhof nog machtelozer

ANALYSE

Een dreigende exodus van Afrikaanse landen zal het Internationaal Strafhof nog marginaler maken dan het nu al is. Na Burundi en Zuid-Afrika heeft nu ook Gambia zijn terugtrekking aangekondigd uit het Internationaal Strafhof in Den Haag. En een verdere uittocht van Afrikaanse landen dreigt. Onder meer Djibouti, Kenia en Oeganda overwegen ook afscheid te nemen van het Internationaal Strafhof. De Oegandese president Yoweri Museveni noemde het Hof eerder deze week 'zeer nutteloos'. Mensenrechtenactivisten maken zich zorgen over de dreigende Afrikaanse exodus, omdat deze het toch al wankele Strafhof naar verwachting nog verder zal verzwakken. Human Rights Watch noemde Zuid-Afrika's besluit 'een enorme slag' en Amnesty International sprak van 'een diepe teleurstelling'.

Vraag 2A

Het Internationaal Strafhof functioneert op basis van het beginsel van ‘complementariteit’. Leg uit wat daar mee wordt bedoeld.

Een deel van de controverse rond het Internationaal Strafhof is ontstaan door de uitvaardiging van een dagvaarding tegen de zittende president van Soedan, Al Bashir, in verband met de misdaden die zijn begaan in Darfur, in het westen van Soedan. Afgelopen zomer weigerde Zuid-Afrika hem te arresteren tijdens een bezoek aan dat land en hem over te dragen aan het Strafhof. Deze misdaden zijn gepleegd in Soedan door Soedanezen. Soedan is geen partij bij het Strafhof en heeft niet zelf om onderzoek en vervolging door het Strafhof gevraagd.

Vraag 2B

Leg uit waarom het Internationaal Strafhof toch rechtsmacht in deze zaak betreffende Darfur heeft.

Casus III

Verbod stierenvechten Catalonië opgeheven

Het verbod op stierenvechten in Catalonië is vandaag door het Spaanse hooggerechtshof opgeheven. Het zou namelijk niet in overeenstemming zijn met een landelijke wet waarbij stierenvechten wordt gezien als 'cultureel erfgoed'.

Het verbod werd in 2012 door het parlement van de regio Catalonië ingevoerd. Volgens het Spaanse Constitutionele Hof had de Catalaanse overheid echter geen bevoegdheid om dit verbod door te voeren. In 2013 is stierenvechten in Spanje namelijk officieel 'immaterieel cultureel erfgoed' geworden.

Onafhankelijkheid

Met het verbod wilde de Catalaanse overheid niet alleen het stierenvechten inperken, het werd ook gezien als een signaal om los te breken van de macht van de Spaanse overheid. Zo had het verbod praktisch gezien al weinig effect. Catalonië kende namelijk maar één arena voor stierenvechten, in Barcelona. Daarnaast was er in de regio al een groeiend protest tegen stierengevechten. De Catalaanse regering heeft al aangegeven 'alles in werking te zetten' om de uitspraak van het Spaanse hooggerechtshof te voorkomen. Catalonië heeft in Spanje haar eigen taal en cultuur en is al langere tijd bezig om onafhankelijk te worden. Zo wil de regio hier in 2017 een referendum over houden. Spanje heeft gezegd dit niet toe te willen laten.

Vraag 3A

Stel dat in Catalonië in 2017 ondanks het verzet van de Spaanse regering toch een referendum gehouden wordt. Het blijkt dat van de opgekomen 80% van de bevolking 75% voorstander is van onafhankelijkheid van Catalonië op de kortst mogelijke termijn.

Heeft Catalonië op grond van internationaal recht een recht op afscheiding van Spanje, ook als de Spaanse regering zich daartegen zou verzetten?

Vraag 3B

Stel dat na het referendum de regering van Catalonië de onafhankelijkheid uitroept en de Verenigde Naties vraagt om Catalonië als staat te erkennen en toe te laten als 194 ste lidstaat. U werkt als stagiair bij de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de VN en wordt door uw begeleider gevraagd hierover de volgende vragen kort te beantwoorden.

Leg uit wat erkenning van staten volgens het internationaal recht betekent.

Vraag 3C

Kan de Verenigde Naties Catalonië als staat erkennen?

Casus IV

France: Equatorial Guinea's World Court Case Is Abuse of Law

France told judges at the United Nations' highest court on Tuesday that they do not have jurisdiction in a case brought by Equatorial Guinea aimed at halting a Paris money-laundering case against the son of the African nation's president. Alain Pellet, a law professor representing France, told the International Court of Justice that Equatorial Guinea's case was a "flagrant and evident abuse of law." Equatorial Guinea filed the case with the world court earlier this year, saying that Teodoro Nguema Obiang Mangue has immunity from prosecution in France because of his position as vice president and insisting that an [expensive] mansion on one of Paris' most upscale avenues that figures in the French case is actually the country's embassy and cannot be confiscated. Equatorial Guinea lawyers on Monday asked the Hague-based court to impose interim measures ordering France to halt the prosecution. French lawyers responded by saying that the court lacks jurisdiction and — even if it does — there is no urgent reason for an interim order to halt the Paris proceedings, which are scheduled to start next week.

Vraag 4A

Leg uit welke rechtsvraag of rechtsvragen u moet stellen om te beoordelen of Frankrijk op grond van internationaal recht rechtsmacht heeft om Teodoro Mangue strafrechtelijke te vervolgen voor de Franse rechter wegens het witwassen van gelden. U kunt hierbij de immuniteitsvraag terzijde laten.

Vraag 4B

Wat is volgens u het meest waarschijnlijke beginsel waar Frankrijk zich op zal baseren?

Stel dat Teodoro Mangue ten tijde van zijn vicepresidentschap inderdaad schuldig heeft gemaakt aan witwas- praktijken in Frankrijk. Equatoriaal Guinea claimt dat hij niet vervolgd mag worden door Frankrijk omdat hij immuniteit geniet.

Vraag 4C

Leg uit aan de hand van relevante jurisprudentie of hij op grond van internationaal recht immuniteit geniet. Geef daarbij aan wat voor de beantwoording van deze vraag de relevante rechtsvragen zijn.

Equatoriaal Guinea claimt dat het Franse beslag op een duur appartement in Parijs en de nog duurdere in- richting daarvan onrechtmatig is omdat het door Equatoriaal Guinea voor diplomatieke doeleinden gebruikt wordt. Stel dat dit laatste waar is en de Franse regering hiervan op de hoogte was.

Vraag 4D

Leg uit of op grond van het internationaal recht de claim van Equatoriaal Guinea een kans van slagen heeft bij het Internationaal Gerechtshof.

Equatoriaal Guinea baseert de claim dat Internationaal Gerechtshof rechtsmacht heeft op ‘compromissoire clausules’ in of bij twee internationale verdragen.

Vraag 4E

Leg uit wat hiermee wordt bedoeld.

Casus V

Nederlandse militairen blijven in 2017 in Mali voor VN-missie

De missie in Mali gaat door. Nederland zal ook in 2017 een bijdrage leveren aan de VN-vredesmissie in het Afrikaanse land. Dat heeft de ministerraad vrijdag besloten. Ongeveer 290 Nederlandse militairen zullen in Mali blijven. Zij gaan deel uit maken van een eenheid voor langeafstandsverkenning, analisten, politiefunctionarissen en civiel personeel. De huidige missie loopt eind dit jaar af. De zeven helikopters die Nederland inzet, worden begin volgend jaar ingetrokken. Het kabinet stelt dat het hierover in gesprek is met de VN. Daarbij gaat het uit van een "naadloze overdracht".

Volgens de ministers is de afgelopen tijd vooruitgang geboekt in Mali, maar is de vrede nog broos en het werk nog niet af. De instabiliteit in het land heeft volgens het kabinet ook effect op "onze eigen veiligheid", omdat het land functioneert als transitland voor migranten die naar Europa willen. Nederland levert sinds april 2014 een bijdrage aan Minusma in Mali met zo'n vierhonderd militairen, vier Apache-gevechtshelikopters en drie Chinook-transporthelikopters. De Verenigde Naties zijn al sinds juli 2013 actief in het Afrikaanse land, voornamelijk met het doel de nasleep van een militaire staatsgreep en oprukkende moslimextremisten en opstandige Toeareg te bestrijden.

Vraag 5A

Leg uit op welke internationale rechtsgrond deze Nederlandse militairen opereren in Mali.

Stel dat de Nederlandse militairen door een communicatiefout een dorp aanvallen waar een begrafenis plaatsvindt. Hierbij komen 25 mensen om het leven en vallen vele gewonden. De aanval had op een naburig dorp gericht moeten zijn waar moslimextremisten bijeen waren en zich opmaakten voor een gewapende aanval tegen de VN-missie. Nabestaanden van de slachtoffers eisen schadevergoeding van de Verenigde Naties. De aangeboden compensatie vinden zij volstrekt onvoldoende. U bent werkzaam als advocaat in Nederland. Zij vragen u of zij deze zaak tegen de Verenigde Naties met succes aanhangig kunnen maken voor de Nederlandse rechter.

Vraag 5B

Leg uit of zij op grond van het internationaal recht een kans van slagen hebben. Verwijs naar relevante bronnen.

Antwoordindicatie

Vraag 1A

Wanneer is iets een verdrag?

Vraag 1B

Wanneer kan afgeweken worden van de basisregel pacta sunt servanda? Met name artikel 54 en 60-62 WVV.

Vraag 1C

Zie beginsel 2 in de Rio Declaration. Precieze formulering is van belang.

Vraag 1D

De suggesties moeten gerelateerd zijn aan de kenmerken van staatsaansprakelijkheid: schending van verplichting en/of toerekenbaarheid. Het gaat niet om de beperkingen van het ‘no harm rule’ of het nemen van algemene milieumaatregelen.

Vraag 2A

Duidelijk moet worden dat in beginsel voorrang gegeven wordt aan nationale berechting maar dat er situaties zijn waar het ISH toch bevoegd is. Welke zijn dat?

Vraag 2B

Zie artikel 13.b Statuut IGH. Afwijking van normale bevoegdheidsregel op grond van H. VII Handvest VN.

Vraag 3A

Een korte uitleg over de relevante aspecten van (interne en externe) zelfbeschikking en het samenhangende (ontbreken van het) recht op afscheiding.

Vraag 3B

Het declaratoire karakter moet duidelijk tot uiting komen in relatie tot de constitutieve theorie. Eenzijdige handeling van een staat. Grotendeels politieke karakter.

Vraag 3C

In beginsel niet, maar welke rol speelt de VN hierbij, via o.a. toekenning van lidmaatschap en oproep tot collectieve niet-erkenning?

Vraag 4A

Waarop kan Frankrijk rechtsmacht baseren: wie, wat, waar? Dat kan gerelateerd worden aan de verschillende beginselen.

Vraag 4B

Territorialiteit met korte uitleg.

Vraag 4C

Duidelijk moet worden wat onder immuniteit verstaan wordt; welke vormen er zijn en wie een beroep hierop kunnen doen; toepassing door vraag te stellen over de positie van een vice-president in dit verband en de kwalificatie van het misdrijf.

Vraag 4D

Onschendbaarheid van diplomatieke gebouwen.

Vraag 4E

Een clausule in een verdrag waarbij staten vooraf rechtsmacht geven aan het IGH over geschillen in de toekomst over dat verdrag.

Vraag 5A

Tegenwoordig worden Vredesmachten ingesteld door de Veiligheidsraad. De secretaris-generaal regelt de operationele aspecten. Vredestroepen worden beschouwd als hoofdstuk VI-maatregelen. De troepen hebben echter wel recht op het gebruik van geweld en dat hoort thuis in hoofdstuk VII van het VN-Handvest.

Vraag 5B

Een lidstaat die een besluit uitvoert van een internationale organisatie blijft zelf aansprakelijk. Een lidstaat is geen orgaan van een organisatie. Wel kunnen zowel de staat als de organisatie aansprakelijk zijn. In artikel 105 VN-Handvest is echter bepaald dat de VN immuniteit geniet.