EHRM 06-05-2003, AB 2003, 211 (Kleyn)

Onderwerp

onpartijdigheid rechter

Rechtsvraag

Is er in casus sprake van een vermenging van adviserende en rechtsprekende taken van de Raad van State?

Casus

Deze zaak ging over de klachten tegen de geplande aanleg van de Betuwelijn in Nederland. Meneer Kleyn (één van de klagers waar de zaak naar is vernoemd) klaagt ten eerste over het feit dat de lijn over zijn grond gebied gaat lopen en ten tweede over het feit dat de Raad van State, de hoogste bestuursrechter, bij wie hij terecht kan met zijn klacht, dezelfde instantie is die advies over het oorspronkelijk wetsvoorstel waar de Betuwelijn uit volgde heeft gegeven. Dit betekent volgens de aanklagers dat de Raad van State een dubbele rol vervult en dat deze cumulatie van functies in strijd is met art. 6 lid 1 EVRM (een onafhankelijk en onpartijdig proces). Er is dus sprake van een vermenging van adviserende en rechtsprekende taken.

EHRM

De eerste klacht van meneer Kleyn werd afgewezen omdat de nationale staat hem schadevergoeding had toebedeeld. De tweede klacht werd ontvankelijk verklaard. Het voltallige Hof deed uitspraak in deze zaak die erg gevoelig lag aangezien niet alleen Nederland een systeem met een dubbelfunctie van de Raad van Staten kent maar veel andere Europese landen een vergelijkbare instantie hebben.

Het Hof geeft in haar uitspraak aan dat ze geen staatsrechtelijke stelsels aan staten wil opdringen. Bij deze zaak is het de vraag of de objectieve onpartijdigheid van de rechter geschonden is in de zin van art. 6 EVRM. De nationale rechter moet namelijk zowel subjectief als objectief onpartijdig zijn. Het Hof uit haar twijfel over het Nederlandse systeem maar oordeelt dat het niet de taak van het Hof is om abstracto te kijken naar het Nederlandse systeem. Het Hof kiest ervoor om concreet het voorliggende geval te toetsen.

Conclusie

De Raad van State adviseert ten aanzien van wetsvoorstellen en andere besluiten, terwijl de Afdeling bestuursrechtspraak mede uitspraken geeft in bestuursrechtelijke geschillen. In deze zaak kwam voor de RvS dezelfde kwestie aan de orde als in een eerder advies. Volgens het hof is het niet haar taak is om de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de RvS te beoordelen. Alleen als dezelfde individuele staatraden eerder hebben meegewerkt aan het advies, dienen ze zich te verschonen. Artikel 6 EVRM betekent niet dat de Raad van State geen adviserende en rechtsprekende taken zou kunnen combineren. De wetgever heeft ten slotte besloten om de adviserende en recfhtsprekende taken van de RvS over te dragen aan twee afzonderlijke afdelingen: Afdeling advisering en een Afdeling bestuursrechtspraak. Hierdoor wordt samenval van rechtspraak en advisering zoveel mogelijk voorkomen.