Psychological assessment in child mental health settings - Barry, Frick & Kamphaus - 2013 - Artikel

Evidence-based assessment

Vergeleken met hoe veel onderzoek er is gedaan naar evidence-based behandeling van patiënten, is er weinig onderzoek gedaan naar evidence-based beoordeling van kinderen en/of adolescenten die problemen ervaren op emotioneel, gedrag of sociaal gebied.

Een overzicht van evidence-based beoordeling van kinderen en adolescenten

Een goede of succesvolle beoordeling houdt in dat er een antwoord wordt gevonden op de verwijsvraag. Hierbij is een duidelijke beschrijving van de problemen van het kind of adolescent en de mogelijke oorzaken van deze problemen, essentieel. Clinici moeten om dit te kunnen doen, de beoordelingstechnieken of methoden goed begrijpen, de psychometrische kwaliteiten van deze technieken kunnen bepalen, kennis hebben van ontwikkelingspyschopathologie en kennis hebben over de huidige interventies (behandelingen) die er zijn voor kinderen en adolescenten met deze problemen. Om het evidence-based beoordelingsproces te faciliteren, zijn er meerdere modellen ontwikkeld. Deze modellen schrijven voor hoe een clinicus psychologische beoordelingen kunnen verrichten, hoe zij hun bevindingen kunnen predenteren en hoe zij beoordelingen door andere professionals kunnen interpreteren.

Er moet wel een onderscheid worden gemaakt tussen de onderzoeksmethoden en processen die evidence-based zijn. Er is vooral onderzoek gedaan naar evidence-based methoden en niet naar het proces in het geheel. Er zijn bij modellen voor evidence-based assessment drie principes:

• Elke beslissing die tijdens een beoordeling van een kind of adolescent wordt genomen, moet geleid worden door de meest recente en zo hoog mogelijke kwaliteit van onderzoek;

• De resultaten van tests moeten alleen gebruikt worden om gebruikt te worden voor datgeen waarvoor de test bedoeld is en aangetoond valide voor is;

• Het beoordelingsproces moet een hypothesetoetsend model zijn, wat wil zeggen dat men zich richt op het beantwoorden van de verwijsvraag door hypotheses op te stellen en vervolgens met behulp van de data te kijken naar welke hypothese het best passend is.

Evidence-based benadering vergeleken met een traditionele benadering van psychologische beoordeling

Uit onderzoek blijkt dat een kind of adolescent zijn of haar psychosociale context heel belangrijk is. Wanneer men dus een evidence-based beoordeling toepast, dan moet hij of zij ook rekening houden met deze context. Kazak noemt dit “meta-systeem benadering”. Een voorbeeld van de invloed van deze context is dat beoordelingen van een kind zijn of haar gedrag in verschillende contexten weinig met elkaar samenhangt. Dus, wanneer er meerdere beoordelaars zijn van een kind of adolescent zijn of haar gedrag, zal dit waarschijnlijk een ander beeld geven van het kind. Ook hier moet dus rekening mee worden gehouden. Een ander belangrijk evidence-based punt is dat tests niet puur alleen op diagnose moeten zijn gericht. Uit onderzoek blijkt namelijk dat er vaak sprake is van co-morbiditeit: dit houdt in dat verschillende typen problemen vaak samen voorkomen. Diagnoses zijn echter wel handig om communicatie tussen verschillende clinici te vergemakkelijken. Toch zijn er ook imperfecties in diagnostische systemen. Ook een te grote focus op tests is niet gewenst, omdat een testscore vaak geen volledig beeld geeft van een kind zijn of haar problemen.

Het rekening houden met de context van het kind of de adolescent is iets wat in de traditionele beoordeling niet gebeurt. In de traditionele beoordeling is er namelijk vaak een beschrijving van een kind zijn of haar emotioneel functioneren en zijn of haar gedragingen, maar wordt er geen informatie gegeven over peers, de buurt of culturele factors die belangrijk kunnen zijn bij de (ontwikkelings)problemen van het kind.

In het meest ideale geval verloopt het beoordelingsproces dus als een wetenschappelijk onderzoek:

Eerst is er literatuuronderzoek en een onderzoeksvraag met bijbehorende hypotheses. Ook de reden voor verwijzing en een beschrijving van de client zijn of haar achtergrond is belangrijk. Ook is er een lijst van gebruikte methoden. Vervolgens worden de resultaten gepresenteerd en besproken in een soort “Discussie” sectie, waarin ook wordt verteld welke hypotheses het beste passen bij de testresultaten.

De beoordeling van de behandeling

Er is weinig informatie over hoe vaak clinici hun behandeling beoordelen op effectiviteit. Toch is dit wel belangrijk, omdat het regelmatig controleren van hoe (effectief) een behandeling verloopt, positieve effecten op de behandeling kan hebben. Ook hierbij kan een model voor evidence-based beoordeling helpen.

Ethische en professionele zaken bij de beoordeling van kinderen en adolescenten

Frick heeft opgesteld wat professionals zouden moeten doen om de beoordeling van cliënten zo ethisch en competent mogelijk te doen:

• Ze moeten er voor zorgen dat ze de juiste training hebben gevolgd om de onderzoeksmethoden te gebruiken;

• Ze moeten rekening houden met de client zijn of haar achtergrond;

• Ze moeten informed consent (vrijwillige toestemming) krijgen voordat zij starten met beoordelen;

• Ze moeten nadenken over wie zij feedback over de beoordeling geven;

• Ze moeten er voor zorgen dat de vertrouwelijkheid van de cliënt gewaarborgd blijft;

• Ze moeten toestemming hebben om informatie door te spelen naar derde partijen.

Beoordelingsmethoden om te gebruiken met kinderen en adolescenten

Om tot een zo juist mogelijke beoordeling te komen, moet er gebruik worden gemaakt van meerdere methoden om informatie te verkrijgen. Er is veel wetenschappelijke informatie over welke onderzoeksmethoden er moeten worden gebruikt, maar er is veel minder wetenschappelijke onderbouwing voor hoe een clinicus de verschillende gebruikte methoden moet integreren. Bij de selectie van methoden moet rekening worden gehouden met in welke ontwikkeling het kind zich bevindt. Hier om moeten tests ook juiste normgroepen hebben, zodat er een goede vergelijking van het kind met leeftijdsgenoten plaats kan vinden. Ook moet een onderzoeker natuurlijk kijken of de tests betrouwbaar en valide zijn voor het doel van het onderzoek. Ook incrementele validiteit, of het gebruik van een bepaalde methode nuttige informatie toevoegt aan het beoordelingsproces, is belangrijk. Als er geen incrementele validiteit is, moet de onderzoeker de onderzoeksmethode niet gebruiken. Omdat tests niet perfect zijn, is er voorkeur voor een beoordelingsbatterij, waarbij er meerdere tests worden gebruikt die elkaar aanvullen.

Klinische interviews

Klinische interviews zijn een belangrijk onderdeel van een beoordelingsbatterij. Tijdens dit interview kan het kind, zijn of haar ouders of andere belangrijke volwassenen (leraren) worden ondervraagd. In dit interview wordt geprobeerd het probleem van de client zoveel mogelijk te beschrijven. Omdat deze interviews ongestructureerd zijn, zijn ze vaak onbetrouwbaar: verschillende clinici komen tot verschillende conclusies. Wel zijn klinische interviews nuttig om te bepalen welke tests er uitgevoerd zullen worden en welke specifieke problemen nader onderzocht moeten worden. Net zoals bij alle andere onderdelen van het beoordelingsproces, moet dit interview worden gestuurd door de meest recente onderzoeken in ontwikkeling en psychopathologie.

Gestructureerde interviews verlopen volgens een vast script. Er zijn vaak kernvragen, zoals: “Heb je vaak ruzie?” die gevolgd worden door frequentie vragen, zoals: “Hoeveel gevechten heb je in de afgelopen week gehad?”. Deze soort interviews zijn betrouwbaarder dan ongestructureerde interviews. Toch kosten ze wel veel tijd. Ook zijn er vaak geen normgroepen.

Gedragsobservaties

Ook gedragsobservaties worden vaak toegepast in het beoordelingspoces. Hierbij wordt het kind geobserveerd in de klas of tijdens interacties met anderen, etc. Hierbij is natuurlijk het perspectief van de observant belangrijk. Een groot voordeel van gedragsobservaties is dat het in naturalistische settings kan gedaan worden en hierdoor duidelijk kan worden welke omgevingsfactoren bepaalde reacties kunnen uitlokken. Gedragsobservaties kunnen ook gestructureerd of ongestructureerd zijn. Bij gestructureerde observaties zijn er vaak meerdere beoordelaars. Wel een belangrijk punt hierbij is reactiviteit, dit houdt in dat iemand weet dat hij of zij geobserveerd wordt en hierdoor zich mogelijk anders gedraagt. Vooral om deze reden is observatie beter om toe te passen bij jongere kinderen, zij vertonen namelijk minder reactivitit dan oudere kinderen.

Gedragsbeoordelingsschalen

Het beoordelen van gedrag is een belangrijk onderdeel van beoordeling. Dit kan door allerlei personen gebeuren en ook door de client zelf. Toch is hier vaak een groot invloed van de beoordelaar, bijvoorbeeld een ouder van een kind. Hierdoor is het gebruik van validiteitsschalen belangrijk. Dit zijn schalen die weergeven of iemand eerlijk antwoordt of zichzelf of bijvoorbeeld zijn kind, positiever wil laten overkomen. Omnibus schalen hebben veel subschalen die veel verschillende domeinen van functioneren dekken.

Taken in het laboratorium

In het laboratorium worden specifieke taken aangeboden die een beter beeld kunnen geven. Dus als een kind bijvoorbeeld ADHD heeft, dan kan er gekeken worden naar hoe hij of zij het doet in vergelijking met anderen die ook ADHD hebben. Toch moeten de resultaten in het laboratorium alleen bekeken worden met andere testresultaten, net zoals alle andere vormen van testen!

Voordelen en nadelen van een beoordelingsbatterij

Omdat een kind zijn of haar gedrag verschilt over verschillende situaties, is het handig om tests te combineren, zodat er een duidelijk beeld kan ontstaan. Het nadeel is echter dat de integratie van al deze informatie tot één geheel, zeer lastig kan zijn.

Ouders

Ouders zijn de belangrijkste informant voor jongere kinderen. Het is echter wel zo dat hoe ouder kinderen worden, hoe minder bruikbare informatie van ouders af kunnen komen. Toch blijft informatie verkregen van ouders heel belangrijk, omdat deze vaak als enige kennis hebben van een kind zijn geschiedenis.

Leraren

Leraren zijn bijzonder, omdat zij kinderen zien in een speciale setting. Zij zien hoe zij zich aan regels houden, hoe zij interacteren met peers en hoe goed zij bijvoorbeeld stil kunnen zitten. Toch zijn er ook beperkingen: zij hebben vaak geen inzicht op de interne wereld van het kind.

Kinderen zelf kunnen ook bruikbare informatie geven, zoals hoe vaak zij stelen, of informatie over hoe zij zich voelen. Ook peers blijken een goede bron van informatie te zijn, maar dit wordt echter nit vaak toegepast bij het beoordelingsproces. Er is namelijk geen goed bewijs voor de validiteit van het gebruik van peers voor informatie. Het attributie bias context model (ABC model) van De Los Reyes en Kazdin kan een clinicus helpen bij hoe het beoordelingsproces moet verlopen, hoe diagnostische keuzes gemaakt kunnen worden en hoe interventies gekozen kunnen worden.