Personen met beperkingen: Diagnostiek - College 6

Definitie gedragsproblemen?

50. “Probleemgedrag is internaliserend en/of externaliserend gedrag dat door de persoon zelf en/of de omgeving in een specifieke context als sociaal-cultureel ongewenst wordt gezien en dat van zodanige intensiteit, frequentie of duur is, dat het voor de persoon zelf en/of de naaste omgeving nadelig, stressvol of schadelijk is”.              (Embregts et al., 2019)

Term Probleemgedrag

• Minstens 1 gedraging ernstig door omgeving of person zelf

Term Ernstig probleemgedrag

• Minsterns 1 gedraging dagelijks en ernstig wordt ervaren

Probleemgedrag gedurende de levensloop

• VB: heterogeen leeftijd en type en niveau van beperkingen
• PG ontwikkelt zich vaak geleidelijk en doet zich voor in toenemend aantal levenssituaties: bij jongeren, hoe ouder ze worden hoe meer gedragsproblemen
• Vaak: vroege ontwikkelingsjaren en toename ernst en frequentie in adolescentie en jongvolwassenheid
• Zeer individuele behoeften en dus individuele diagnostiek noodzakelijk

Soorten gedragsproblemen

• Zelfverwondend gedrag
• Stereotiep gedrag
• Agressief/destructief gedrag
• Teruggetrokken gedrag (dit is probleemgedrag, omdat je dan weinig contact maakt met anderen en je daardoor jezelf minder kan ontwikkelen

Prevalentie gedragsproblemen

• Varieert sterk
• 6-10% in grote populatiestudies (bv Emerson, 1997; Holden & Gitlesen, 2006): als je een VB hebt heb je meer kans om GP te hebben.
• 70-80% in specifieke setting (bv Csorba et al, 2011, Poppes et al, 2010, Rojahn et al, 2001)

Voorbeeld prevalentie onderzoek gedragsproblemen (Poppes, Van der Putten, Vlaskamp, 2010)

Doelgroep (Z)EVMB

• IQ niet meetbaar
• (zeer) ernstige bewegingsbeperkingen
• zintuiglijke problemen
• algemene gezondheidsproblemen

Vragen professionals:

• Hoe moeten we reageren op het gedrag wat Jan en Marjolein laten zien?
• Wat betekent het eigenlijk of heeft het geen betekenis?
• Hoe zorgen we dat het ophoudt?
• Jan & Marjolein: is er eigenlijk wel iets aan te doen?!

Onderzoeksvragen: Omvang van het probleem

• Prevalentie, frequentie en ernst GP bij EVMB
• Verklaringen die zorgverleners gaven voor GP

Onderzoek naar GP

• N= 181 (leeftijd 3-62, gemiddeld 35)
• 42% vrouw, 56% man
• EVMB
• Residentiele voorzieningen en kinderdagcentra (7)

Instrument

• Behaviour Problems Inventory of Lijst Gedragsproblemen (LGP) (Rojahn, Matson, Lott, Esbensen & Smalls, 2001)
• Valide en betrouwbaar (Gonzales et al., 2009; Mascitelli et al., 2015; Rojahn, et. al. 2001; Van Ingen et al., 2010)
• LGP aangepast voor EVMB (Poppes, Van der Putten & Vlaskamp, 2014)
• Informant based: clienten kunnen zelf geen lijst invullen

LGP onderscheidt

• Zelfverwondend gedrag (15 items)
• Stereotiep gedrag (22 items)
• Agressief/destructief gedrag (12 items)
• Teruggetrokken gedrag (5 items)
• Bij elke categorie een item ‘overig’ (als het gedrag niet in het hokje past)
• Informant-based (persoonlijk begeleider)
• Gedrag moet in de afgelopen 2 maanden gezien zijn

Scoring

• Frequentie:  (objectief)

4 puntsschaal:

• Maandelijks
• Wekelijks
• Dagelijks
• Elk uur

• Ernst (subjectief)

• Geringe gevolgen
• Beperkte gevolgen
• Ernstige gevolgen

Prevalentie                                                                                            Frequentie

Ernst

Hoe verklaren we PG?

• Attributieschaal Probleemgdrag    (Hastings, 1997)
• 5 causale modellen (biomedisch (hoort bij de beperking), fysieke omgeving, aangeleerd gedrag (beloning na slaan), zelfstimulatie (jezelf bezig houden), emotioneel)

Uitkomsten

• Biomedische model meest plausibele verklaring voor deze doelgroep.
• Maar: gemiddelde scores op alle mogelijke verklaringsmodellen laag. Begeleiders hebben mogelijk andere verklaringen die ze niet kwijt konden op de lijst. Handelingsverlegenheid kan ook aanwezig zijn. Ik weet niet waar het door komt dus ik zeg wel dat het komt door de beperking van de client.

Algemene conclusies

• Probleemgedrag komt heel vaak voor
• Opmerkelijk: de gevolgen worden niet ernstig gevonden
• Als begeleiders het niet ernstig vinden, zullen ze geen of weinig maatregelen treffen om dit gedrag te beperken of te voorkomen
• Gedrag onveranderbaar/hoort bij de beperking?
• MAAR ZIJN DE GEVOLGEN DAADWERKELIJK NIET ERNSTIG?

BELANG: Visie op ondersteuning

• Recht op optimale ontwikkeling middels relaties met anderen invloed op omgeving (Poppes, Zijlstra & Vlaskamp, 2005)

• Gedragsproblemen beïnvloeden de mogelijkheid opbouwen en bestendigen relaties en dus mogelijkheden tot ontwikkeling kwaliteit van leven
• Gedragsproblemen zijn in principe GEEN deel van de persoon of de beperking
• Methodisch werken noodzakelijk

Terug naar het begin: hoe bepalen we ernst GP??

• Passend voor deze EVMB?
• Nadruk sterk op wat zorgprofessionals ervaren als ernstig. Min of meer subjectief.
• Tenminste gedeeltelijk bepaald door kennis over PG en visie op ondersteuning EVMB
• Bv zeer frequent voorkomend stereoptiep gedrag, niet als ernstig ervaren door zorgprofessionals, maar wel grote klinische en sociale gevolgen
• Niet de mate waarin gedrag storend is voor de omgeving, maar de mate waarin gedrag de persoon EVMB belemmert relaties aan te gaan met anderen en ervaringen op te doen, zou bepalend moeten zijn

Gevolgen gedragsproblemen

• 1. Fysiek

• Wonden
• Littekens
• Neurologische schade
• Visuele/auditieve beperkingen
• Meer medicatie
• Meer hulp bij ADL
• Beperkte bewegingsvrijheid

Gevolgen gedragsproblemen

• 2. Niet fysiek/psycho-sociaal

• Minder activiteiten aangeboden krijgen
• Minder goed kunnen communiceren
• Problemen in relatie met anderen
• Niet kunnen opdoen van ervaringen
• Ontwikkeling stagneert
• Isolement

Diagnostiek PG (Embregts et al., 2019)

• Flexibel en constant proces
• AAIDD model:
  • • PG uiting menselijk functioneren
    • PG=Disbalans tussen domeinen en de mate waarin deze disbalans (onvoldoende) passend ondersteund, behandeld of gecompenseerd wordt
    • Goede balans tussen dimensies voorkomt PG

Kijken vanuit 3 modellen

• AAIDD model
• Biopsychosociale model
• Ecologische model: persoon en systemen daar omheen beïnvloeden elkaar en veranderen met de tijd

Belangrijk

• Multidisciplinair: samen werken met verzorgers/arts/paramedici/leerkrachten etc 
• Gefaseerd
• Betrekken van verschillende zorgverleners bij de problematiek

Stap 1: Classificatie van het functioneren

1. Beschrijving, beleving, betekenis, belangen en behoeften?
2. Duur, frequentie en gevolgen?
3. Nadeel persoon, beperken ontplooiingskansen? (en op relaties)
4. Somatische en/of psychische problemen aanleiding?
5. Ernstig nadeel omstanders?
6. Beschermende factoren en/of kwaliteiten?

Perspectief persoon/verwant betrekken

1. Wat is er met je gebeurd?
2. Wat is je kwetsbaarheid en weerbaarheid?
3. Waar wil je naar toe?
4. Wat heb je nodig?

Het stroomschema loop je door. Interventie bedenken.

Vervolg diagnostiek

• Uitbreiden team
• Zorg coördinator
• Breed kijken: beschermende en risico factoren
• Meervoudig kijken: hoe kijken verschillende betrokkenen naar de client
• Specifiek kijken

Visie

• Zorgverleners:
• oorzaken gedragsproblemen:

              Slechte stemming/onveiligheid (intern-emotionele oorzaken)

• Deze attributie maakt dat je anders omgaat met gedrag dan wanneer je een functie zou toekennen aan gedrag
• Cognities/visie zorgverlener kunnen gedrag dus in stand houden of niet
• Als we steeds terugvallen op de oorzaken. Kan het zijn dat we het PG in stand houden. ‘Oh alleen als ik mezelf sla krijg ik weer hulp en aandacht’

Anders kijken/visie:

• Gedragsproblemen beïnvloeden ALTIJD het vermogen relaties aan te gaan en de mogelijkheid te ontwikkelen à kwaliteit van leven
• Gedragsproblemen zijn in principe GEEN deel van de persoon of de beperking
• Kijk naar de functie van het gedrag