From intrapsychic to ecological theories in social psychology van Fiedler (2014) - Artikel

De sociale psychologie wordt volgens onderzoekers veelal niet genoeg eer aangedaan. Er zijn echter genoeg voorbeelden die aangeven dat de psychologie alle kenmerken heeft van een wetenschap, inclusief duidelijke theorieën en terminologieën en een sterk ontwikkeld repertoire van methoden. Deze sterke voorbeelden van psychologische wetenschap lijken echter weinig (positieve) impact te hebben op het publieke imago van de discipline. Volgens de auteur is het echter onjuist om te stellen dat het lagere imago van de gedragswetenschappen (bijvoorbeeld in vergelijking tot genetische studies, neurowetenschap en computerwetenschap) komt doordat er sprake is van bijvoorbeeld minder algemene interesse in de psychologie. Het tegengestelde is waar: het begrijpen van sociaal gedrag is cruciaal voor het merendeel van praktische problemen waar mensen elke dag mee geconfronteerd worden, voor tevredenheid met het leven en waarschijnlijk ook voor de overleving van het menselijke ras. De auteur gelooft niet dat de publieke onderwaardering van psychologie een reflectie is van een gebrek aan wetenschappelijke bevindingen.

De auteur stelt dat vooruitgang in de sociale psychologie wordt beperkt door de ontwikkeling van goede theorieën. Iets wat van belang is bij het aantonen van het nut en de kracht van theorieën, is dat de theoretische concepten objectief moeten lijken, dat wil zeggen dat ze onafhankelijk gemeten moeten kunnen worden van de afhankelijke variabele. Aan deze beide condities, afstand van het fenomeen dat wordt verklaard en objectiviteit, wordt succesvol voldaan in andere disciplines zoals neuropsychologie. Het is van belang dat het concept wat verklaart, afstand heeft tot het gedrag wat wordt verklaard om het gevaar te voorkomen van cirkelredenatie en een lege stelling. Dit is niet enkel belangrijk voor het publieke imago van de sociale psychologie maar ze zijn ook kernelementen van wetenschappelijke groei.

Het is van belang te kijken hoe theoretische verklaringen van sociaal gedrag, zoals beslissingen, acties, conflicten, etcetera, geankerd kunnen worden in concepten die objectief gemeten kunnen worden en waarbij sprake is van voldoende afstand. Een belangrijke kandidaat hiervoor is de omgeving. Al lang geleden werd in onderzoek gesteld dat om de intrapsychische processen van de mens te begrijpen, het in eerste instantie belangrijk is om de structuur en de beperkingen te analyseren van de omgeving die van invloed is op de geest van de mens. De auteur stelt dat veel gedragsmatige fenomenen verklaard kunnen worden als een natuurlijk gevolg van de statistische verdeling en interdependentie van de stimuli die ons toestaan om gevolgen te trekken met betrekking tot de uitkomst van acties, risico’s etcetera.

Theorieën van sociale cognitie en gedrag die geankerd zijn in de omgeving

Een voorbeeld om het cruciale belang aan te tonen van verklarende afstand kan gevonden worden binnen de meteorologie. Het is minder sterk en betrouwbaar om het weer te voorspellen op basis van het weer 5 minuten geleden dan op systemische wijze te kijken naar de geografische veranderingen die de afgelopen week zijn gebeurd en op basis daarvan een voorspelling te doen. Binnen de sociale wetenschap is het ook zo dat er sprake is van diepere inzichten als er niet enkel gekeken wordt naar de directe intrapsychische voorspellers maar als er ook gekeken wordt naar condities en processen in de omgeving.

Dit punt wordt geïllustreerde aan de hand van drie gebieden van onderzoek waarbij de auteur zelf betrokken is.

Begrip van bias bij het maken van beslissingen en oordelen bij stimulus samples

Veel sociale psychologen zijn veel bezig geweest met irrationele fenomenen zoals vooroordelen, conformiteit, wenselijk denken en de illusies van herinneringen. Ze zijn veel bezig geweest met de beperkingen van de menselijke geest. Er is veel aandacht geweest en onderzoek heeft uitgewezen dat leden van een politieke partij op selectieve wijze informatie encoderen en informatie verkrijgen die hun eigen partij bevoordeelt en een andere partij benadeelt. Wat echter vaak niet wordt herkend, is dat alle vooringenomen oordelen kunnen voorkomen in de afwezigheid van vooringenomen processen, enkel en alleen als een gevolg van accuraat verwerkte stimulus samples die afbreuk doen aan de menselijke geest.

Dit punt kan geïllustreerd worden door te laten zien dat sociale-hypothese testen over het algemeen bevestigende resultaten vindt. Als aan participanten gevraagd wordt om te onderzoeken of de persoon die ze interviewen extravert is, komen vaak tot deze conclusie. Dit komt deels doordat de interviewer andere vragen stelt dan als hij erachter zou moeten komen of de andere persoon introvert was. Iets wat daarom belangrijk is om te bekijken binnen onderzoek, is de grootte van steekproeven die worden gebruikt om iets aan te tonen. De impact van de steekproefgrootte wordt gemedieerd door regressie richting het gemiddelde: een universele eigenschap van de omgeving waardoor wetenschappers al tientallen jaren gefascineerd zijn.

Tot nu toe is er enkel gekeken naar een enkele ecologische variabele: de grootte van een steekproef. Het doel hiervan was om te benadrukken dat een enkele eigenschap van de omgeving al veel variëteit suggereert. Veel andere eigenschappen van de omgeving hebben eenzelfde soort theoretisch potentiaal. Aan de ene kant is de grootte van de steekproef slechts een determinant van regressie en kan regressie veel meer fenomenen verklaren. Aan de andere kant is regressie slechts een voorbeeld van een vele bredere variëteit van effecten van de steekproef die voorspellingen kunnen maken met betrekking tot menselijk gedrag.

Strategische invloeden van primingeffecten binnen een functionele analyse van adaptief gedrag

Priming is een impliciet geheugenproces waarbij blootstelling aan de ene stimulus de reactie beïnvloedt op een andere stimulus. Weinig takken van de sociale psychologie zijn zo diep geworteld in de intrapsychische analyse van semantische associaties en reactie comptabiliteiten als onderzoek naar priming effecten. Over het algemeen wordt priming door sociale psychologen gezien als een automatisch intrapsychisch mechanisme. Uit onderzoek kan echter geconcludeerd worden dat er geen sprake is van automatische en rigide reacties op de omgeving en op de stimulus maar dat priming effecten open staan voor flexibele strategieën die gevoelig zijn voor een assessment van de huidige omgeving. De gevoeligheid van priming strategieen voor de veranderingen in de omgeving is niet beperkt tot een langzame reactie en post-priming correctie processen. Er is juist sprake van een flexibele vaardigheid om een cue vanuit de omgeving te gebruiken als voorspeller. Het is belangrijk dat in de toekomst meer onderzoek gedaan wordt naar dit fenomeen en dat gekeken wordt welke informatie bijvoorbeeld toegankelijker is en welke informatie door de hersenen waarschijnlijk gebruikt wordt voor het maken van beslissingen en oordelen. Er blijkt sprake te zijn van een dynamische interactie tussen een individu en de sociale omgeving.

De impact van verbale en symbolische beperkingen binnen de communicatieomgeving

Een opvallend symptoom van de beperkte focus van de sociale psychologie op intrapsychische topics is de verwaarlozing van taal. Weinig andere aspecten van gedrag zijn zo sociaal als taal. Toch worden linguïstische en symbolische variabelen veelal uitgesloten van theorieën en boeken. Taal speelt geen systematische rol in de belangrijkste intrapsychische theorieën binnen de sociale psychologie.

Taal speelt ook een rol in stereotypering. Het fenomeen van stereotype benadrukt dat spreken over stereotypes of het herinneren van een gestigmatiseerd persoon aan een stereotype kan zorgen voor een afname in prestatie. Het is belangrijk dat hier meer onderzoek naar gedaan wordt.

Conclusie

Er is geen garantie en er zijn verschillende redenen om te twijfelen dat zelfs de meest bijzondere bevindingen binnen de sociale psychologie ooit dezelfde populariteit krijgen als andere wetenschappen. Echter, als empirisch en theoretisch kan worden aangetoond en uitgelegd hoe gedrag en vooroordelen een reflectie zijn van de dichtheid van informatie wat betreft taal, elektronische media en cultuur; hoe stereotypen gebaseerd zijn op divergente correlaties tussen groepen en bijdragen aan verschillende niveaus van aggregatie etcetera dan dient dit bezien te worden met respect en ontzag. Goed uitgevoerd onderzoek naar omgevingsdeterminanten van sociaal gedrag kan eigenlijk niet worden gedevalueerd.

Als er gekeken wordt naar enkele van de meest indrukwekkende dingen die bereikt zijn binnen de gedragswetenschappen, laat dit zien dat er vaak wordt gebouwd op slimme analyses van omgevingsbeperkingen. Omgevingsoorzaken en interventies vanuit onderzoek zijn vaak praktisch effectief en theoretisch innovatief.

Het doel van dit artikel was om de visies van de auteur te weergeven over toekomstige kansen en mogelijke trends binnen de sociale psychologie.