Hoofdstuk 2: Wetten en bevelen
Wat zijn de verschillende vormen van de gebiedende wijs?
Het concept 'recht' kan geanalyseerd worden aan de hand van de elementen van geboden en gebruiken.
Er zijn vele situaties waarin een persoon de wens uitdrukt dat een ander iets moet doen of juist niet moet doen. Dit wordt vaak uitgedrukt door de 'gebiedende wijs'. De gebiedende wijs wordt in verschillende situaties gebruikt:
- Een verzoek (request): 'Geef mij de zout, alsjeblieft'
- Een verweer (plea): 'Vermoord mij niet!'
- Een waarschuwing (warning): 'Beweeg niet!'
Het doel van deze termen is om uitsluitingen te maken. Hart noemt een voorbeeld van een bankovervaller die zegt 'Geef me geld of ik schiet", dit is niet slechts een vraag, maar meer een bevel. Dit onderscheid wordt duidelijk door de dreiging met een actie die normale mensen als schadelijk zouden beschouwen.
We hoeven niet naar deze details te kijken, maar een suggestie van autoriteit kan vaak samenhangen met het woord 'bevelen'. In de tekst zal 'bevelen onderbouwd met bedreigingen' (orders backed by threats) en 'dwingende bevelen' (coercive orders) worden gebruikt om te refereren naar het bevel van de bankovervaller. De termen 'gehoorzaamheid' (obedience) en 'gehoorzamen' (obey) om het opvolgen van de bevelen te benoemen.
De simpele situaties, waar bedreigingen worden gebruikt en niets anders, is niet de situatie waar we het gewoonlijk over hebben wanneer we praten over bevelen (commands). Bij deze term zijn er gelijk sterke implicatie's dat er een stabiele hiërarchische verhouding is. Bevelen is het uitvoeren van autoriteit over mensen, vaak is dit gebaseerd op respect voor de autoriteit.
Deze laatste vorm van bevelen ligt veel dichter bij 'het recht' dan de vorm van bevelen die de bankovervaller gebruikte. Het element van autoriteit is altijd een groot obstakel geweest in het vinden van een eenvoudige uitleg van wat het recht is. Daarom kunnen we deze vorm niet gebruiken bij het zoeken naar een uitleg van het recht.
Austin gebruikt de definitie van de situatie van de bankovervaller. De elementen hebben in deze vorm niet veel uitleg nodig. Daarom zullen we op basis hiervan een definitie voor het recht zoeken.
Wat gebeurt er als recht wordt gezien als dwingende bevelen?
Een vorm van controle waarbij er particulier wordt opgetreden is een uitzondering. De standaard is een statuut die een algemene vorm van gedrag betreft en die algemeen toepasbaar is op personen die kunnen zien dat deze regeling op hen van toepassing is en kunnen gehoorzamen. Er is dus sprake van dubbele algemeenheid. Hierbij komt de particuliere controle op de secundaire plek: als de primaire regels niet op worden gevolgd, dan kan er particulier worden opgetreden en naleving worden gevorderd.
Dus juridische controle is primair geregeld bij regelingen die op een dubbele manier algemeen zijn. Dit is het eerste kenmerk dat toegevoegd moet worden aan het simpele model van de bankovervaller.
Het bereik van de wet is een kwestie van interpretatie van de specifieke wet. Austin spreekt over 'geadresseerd' worden: dit is een misleidende term, omdat het een particuliere situatie indiceert. Op deze manier verschilt het maken van wetten dus van het bevelen van mensen om dingen te doen. Wetten zijn nog steeds op een valide manier gemaakt, zelfs als de mensen die onder een specifieke wet vallen zelf moeten uitvinden of ze onder een specifieke wet vallen. Er is dus een belangrijk verschil tussen het maken van wetten en 'face-to-face' bevelen geven.
Een ander verschil is dat de bankovervaller geen superieure verhouding heeft met de mensen die hij overvalt. Wetten hebben dit wel nodig. Er moet een algemeen geloof zijn, dat als je de wetten overtreedt, er consequenties zullen zijn.
In het verlengde hiervan moeten we ervan uitgaan dat de wetten meer nageleefd worden, dan niet-nageleefd. We noemen dit een 'algemene gewoonte van opvolging' (a general habit of obedience).
Dit concept van algemene bevelen, onderbouwd door dreigingen, die algemeen opgevolgd worden, komt vooral overeen met strafrechtelijke regelingen: andere regelingen zijn ingewikkelde en vermomde versies van deze zelfde vorm. Dit moet dan ook iets zeggen over de persoon die de bevelen geeft: er moet een vorm van superieuriteit zijn en onafhankelijkheid van de andere systemen.
In elk land zijn er verschillende personen en organen die algemene bevelen onderbouwd door bedreigingen geven die algemeen worden opgevolgd. Sommige van deze organen zijn ondergeschikte wetgevers (subordinate lawmakers) en andere zijn superieur.
Er moet dus in elk juridisch systeem een persoon of orgaan zijn die algemene bevelen geeft, die algemeen worden opgevolgd en waarvan wordt geloofd dat bij niet-opvolgen dreigingen worden uitgevoerd. De persoon of orgaan moet intern superieur zijn en extern onafhankelijk, deze noemen we de soeverein.
Hoofdstuk 3: Wat zijn de verschillende soorten wetten?
Niet alle wetten zijn gemaakt om mensen wel of niet dingen te laten doen. Recht moet niet alleen bestaan uit bevelen geven aan anderen, statuten moeten ook de wetgevers zelf binden. Dit zijn een paar van de belangrijkste bezwaren. Er zijn drie categorieën van bezwaren te onderscheiden:
- De inhoud van de wetten
- De origine van de wetten
- De reikwijdte van de wetten
Wat houdt het bezwaar betreffende de inhoud van wetten in?
Een strafrechtelijk statuut voorziet in gedragingen die vermeden moeten worden door de mensen die onder deze wetten vallen, ongeacht hun eigen wensen. Er is een sanctie gebonden aan het overtreden, die bedoeld is om een motief te geven om te wetgeving na te leven.
Er is ook enkele analogie met de onrechtmatige daad: het primaire doel van deze regeling is om compensatie te bieden bij geleden schade door toedoen van anderen. Er is in deze bepaling sprake van een verplichting om af te zien van het aanrichten van schade en bij het overtreden van deze bepaling, wordt er een sanctie in de vorm van het betalen van een schadevergoeding opgelegd.
Een analogie lijkt te ontbreken bij juridische regels die gaan over het opstellen van contracten. Ze voorzien mensen in de middelen om hun wensen te realiseren. Deze regelingen geven een toevoeging aan het sociale leven.
Het recht om contracten op te stellen, stelt hierbij eisen aan de capaciteit of de minimale persoonlijke kwalificaties die de mensen die dit recht beoefenen moeten bezitten en stelt eisen aan de vorm van zo een contract.
Er is ook een rechtsgebied dat rechten geeft aan mensen, maar dan in de publieke sfeer.
- Rechterlijk
- Wetgevend
- Administratief
In de eerste categorie zitten regels die regelen hoe het rechtsproces verloopt. De inhoud van de uitspraak wordt bijvoorbeeld vormgegeven en wordt het recht om recht te spreken toegewezen. Ook wordt de correcte manier van gedrag in de rechtspraak vastgesteld, net als de procedures die gevolgd moeten worden. Slechts weinig regels zijn bevelen die worden gegeven aan de rechter over wat hij niet/wel moet doen. Het is duidelijk in het belang van de openbare orde dat een rechtbank's beslissing juridische autoriteit heeft, tot een hogere rechtbank aangeeft dat de beslissing invalide is. Een slechte uitspraak is juridisch effectief, ondanks dat er een juridisch defect is. Rechtspraak is een uitvoering van de juridische rechten gekregen die juridische rechten creëren. Als er gefaald wordt in het uitvoeren van de rechten, is de rechtspraak ineffectief en nietig.
In de tweede categorie zitten nog meer verschillende regels: er moeten immers bepalingen komen voor alle verschillende aspecten van wetgeving. Er zijn regels die de onderwerpen van wetgeving bepalen, anderen de kwalificatie van het wetgevende orgaan en weer anderen de manier van wetgeving etc. De consequentie van niet-navolging, kan ongeldig of nietig worden verklaard.
Er is dus een radicaal verschil tussen regels die bevoegdheden geven en regels in het strafrecht. Er is onder andere een groot verschil in functie.
Een duidelijke eigenschap van een juridisch systeem ligt in de regels rondom bevoegdheden die worden gemaakt. Als dit soort regels niet zouden bestaan, zouden we een paar van de meest bekende concepten van het sociale leven missen (het huwelijk zou bijv. niet bestaan of je kan niet verkopen).
Er is een duidelijk verlangen naar uniformiteit in jurisprudentie. Er zijn daarom twee alternatieve argumenten die stellen dat het onderscheid dat we net geconstateerd hebben, niet bestaat. Ook het toekennen van bevoegdheden kan het begrip van 'bevelen onderbouwd door dreigingen' gebruiken voor een analyse.
Zowel de regels die bevoegdheden toekennen als de regels in het strafrecht zijn standaarden, waaronder specifieke acties kritisch beoordeeld kunnen worden. Regels die bevoegdheden toekennen staan altijd in verband met de orders backed by threats regels: de rechten die worden toegekend zijn, zijn de rechten om algemene regels te maken of om regels op te leggen op specifieke personen.
Nietigheid als sanctie
Er zal kritiek worden geleverd op de stelling dat de identiteit van regels die bevoegdheden toewijzen kan passen binnen de 'orders backed by threats' door de reikwijdte van de betekenis van een sanctie te verbreden. Wanneer bij het niet navolgen van een bepaling, de actie als nietig wordt verklaard, lijkt dit op wat een sanctie in het strafrecht is. Het is echter niet zoals in het strafrecht, waarin een bepaalde gedraging wordt verboden en een sanctie wordt opgelegd om mensen te ontmoedigen het niet na te volgen. Voor veel mensen voelt de sanctie bij het niet niet navolgen van eisen omtrent bijvoorbeeld vorm, niet als een erge sanctie. Als er niet was opgenomen in wetten dat nietigheid bij niet-naleving volgt, zou de regel zelf niet kunnen bestaan: net als wanneer je bij voetbal zou bepalen dat het missen van het doel niet nietig is, dan kunnen er ook geen score-resultaten zijn. Dit is dus essentieel anders dan bij strafrechtelijke bepalingen en hun sancties: die kunnen nog steeds bestaan zonder sanctie.
Regels die bevoegdheden toewijzen als fragmenten van wetten
"Recht is de primaire norm, die de sanctie bepaalt". Er is geen recht dat moord verbied: er is alleen een recht dat organen bepaalde sancties laat opleggen in het geval dat iemand een moord pleegt. Deze visie wordt aangeduid als the content of law. Het gedrag van gewone burgers is slechts een 'als- clausule' in een regel die naar officiële organen is gericht en hen oplegt om sancties uit te voeren. De regels hebben hierin de vorm van 'Als X wordt gedaan, dan moet sanctie Y toegepast worden'. Elke regel kan teruggebracht worden naar deze vorm: ook regels die bevoegdheden opleggen, dit zijn dan fragmenten van andere complete regels. Er is hierbij dus een andere conceptie van het recht.
Het probleem met deze conceptie is dat de sanctie een belangrijk element van de conceptie is en het daarom ontkent dat er ook regels kunnen zijn zonder sancties. Ook gaat het voorbij aan de verschillende sociale functies die de verschillende type regels hebben.
Verstoring als de prijs van uniformiteit
Het hoofdkenmerk van strafrecht is om gedrag vast te stellen als houvast voor de samenleving of specifieke groepen in de samenleving. Er wordt verwacht dat ze de regels kunnen begrijpen en zelf kunnen zien welke regels op hen toepasselijk zijn. Wat dit onderscheid is dat de leden van de samenleving zelf de regels uitzoeken en hun gedrag daarop aanpassen. Ze passen dus zelf de regels toe.
Deze eigenschap kan niet verworpen worden zonder het karakter van het recht als middel van sociale controle ook te verwerpen.
Het verschil tussen het betalen van bijvoorbeeld een belasting tegenover het betalen van een boeten, zit hem in dat het eerste geen straf is voor een verboden gedraging. Er wordt soms gesteld dat met het herschrijven van deze wetten in de vorm van een gedraging met daarop sancties gesteld, er meer duidelijkheid komt voor de 'bad man'. Dit is een rare verdediging voor de theorie, want ook de 'puzzled man' en de 'ignorant man' moeten weten wat ze moeten doen. We moeten om het recht te begrijpen dus zien hoe de rechtbanken sancties toepassen. De primaire functies van het recht als middel voor sociale controle is te zien in de diverse manieren waarop het recht wordt gebruikt om te controleren en de weg te wijzen in de rechtbank.
In de milde vorm van deze theorie zouden de regels in het strafrecht onaangeraakt blijven, omdat zij al voldoen aan het model van de dwingende bevelen. Regels die bevoegdheden toekennen zouden wel veranderd moeten worden naar deze vorm. Die bevoegdheden voor private personen, maken de private personen eigenlijk een soort private wetgevers. Waarom zouden de regels dan niet erkend moeten worden als regels die essentieel anders zijn dan bepalingen die iemands gedrag controleren. Ze hebben overduidelijk een ander karakter. Als je deze regels gaat beschouwen als enkel een fragment van dwingende regels, doet af aan de bijzondere eigenschappen van deze vormen van recht.
4. Soeverein en het volk
De soeverein is de persoon/het orgaan wiens bevelen worden opgevolgd door het merendeel van de samenleving en die zelf niet bevelen van anderen opvolgt.
In iedere samenleving is er een relatie tussen het volk en een soeverein wiens bevelen zij opvolgen. Dit is een verticale structuur: deze verticale structuur is een essentieel onderdeel van een samenleving die een wet kent.
Twee punten in deze doctrine zijn belangrijk.
- Het idee van een gewoonte (habit) van gehoorzaamheid. Dit is vereist van degene die onderwerp zijn van de wetten van de soeverein.
- De positie die de soeverein inneemt als iemand die boven de wet staat: hij creëert wetten voor anderen, terwijl hijzelf ongelimiteerd is.
De gewoonte van gehoorzaamheid en de continuïteit van wetten.
Het is niet makkelijk te stellen welk verband er is tussen het geven van een bevel en het uitvoeren van het bevel. Totdat deze moeilijkheden zijn opgelost, blijft het idee van de 'gewoonte van de gehoorzaamheid' lastig.
Voor het voorbeeld gaan we uit van een populatie in een territorium met een absolute monarch, Rex, die voor lange tijd regeert. Hij gebruikt algemene bevelen onderbouwd door bedreigingen om ze de dingen te laten doen die hij wilt. Er is echter nog een verleiding om niet te gehoorzamen, kan je dan wel spreken van een volledige gewoonte van opvolging?
De gewoonte van opvolging is vaak een persoonlijke relatie tussen elk subject en Rex. Er is dus voor een algemene gewoonte van opvolging nodig dat de subjecten persoonlijk een gewoonte van opvolging hebben. Zo lang de opvolging een gewoonte is in de samenleving, hoeft niemand vragen te stellen over zijn eigen gehoorzaamheid. Deze samenleving onder Rex heeft veel weg van een samenleving onder wetten.
In een primitieve samenleving zou dit niet werken, omdat zij geen absolute heersers kennen en duidelijke visies hebben over de rechtvaardigheid van de gehoorzaamheid.
Stel zijn zoon Rex II komt aan de macht, dan is het niet gegeven dat de samenleving hem zal gehoorzamen. Pas als zijn bevelen zijn opgevolgd voor een tijdje, kan je spreken van een gewoonte van gehoorzaamheid. Voordat dit zo ver is, is een wet pas een wet als het wordt opgevolgd. Is er een gewoonte van gehoorzaamheid, kan je al stellen dat iets een wet is, zodra het wordt ingevoerd. Voordat de laatste fase is bereikt, kan er geen wetten worden gemaakt (interregnum).
Een juridisch systeem moet zorgen voor een ononderbroken continuïteit tussen de ene rechtspreker en de ander. Van tevoren moet opvolging worden vastgelegd. De gewoonte van gehoorzaamheid geeft geen basis voor de rechten van een opvolger.
Het idee van gewoonte van gehoorzaamheid faalt op twee manieren in het bieden van die continuïteit.
- Gewoonte van gehoorzaamheid van de ene wetgever, geven geen rechten aan de nieuwe wetgever.
- Gewoonte van gehoorzaamheid richting de oude wetgever, resulteert niet in een automatische gehoorzaamheid naar de nieuwe wetgever.
Er is dus nodig dat er een complexere sociale praktijk is: een regel waarbij de nieuwe wetgever de opvolging krijgt, moet geaccepteerd worden.
Om te kijken wat deze complexe praktijk inhoudt, moet er eerst gekeken worden naar het verschil tussen sociale regels (social rules) en gewoontes. Beide gevallen gaan over gedrag dat algemeen is. Er zijn drie verschillen:
- Om een groep een gewoonte te laten hebben, moet hun gedrag in het algemeen overeenkomen: er hoeft geen kritiek te komen bij afwijking van de gewoonte. Bij sociale regels is dit anders: wanneer er bij sociale regels wordt afgeweken van de gewoonte, wordt dit gezien als een fout, die open staan voor kritiek.
- Afwijken van de standaard wordt bij sociale regels, gezien als een goede reden voor het maken van die regels. Kritiek wordt als legitiem gezien.
- Ten slotte is een verschil het interne aspect van sociale regels. Wanneer een gewoonte algemeen is in een groep, is dit slechts een feit over het geobserveerde gedrag van het grootste deel van de groep. Dit is het externe aspect. Ze hoeven niet na te denken over deze gewoonte, het is genoeg dat de rest zich ook zo gedraagt. Een regel heeft daarentegen ook een intern aspect: mensen moeten naar de regel kijken als een standaard, als iets dat door de hele groep opgevolgd moet worden.
Het interne aspect wordt vaak gezien als slechts een kwestie van 'gevoelens' tegenover observeerbaar gedrag. Dit is niet zo: die gevoelens zijn niet nodig voor het bestaan van bindende regels. Het is nodig dat er een kritische houding is tegenover bepaalde patronen van gedrag als standaard.
Dit soort sociale regels, kunnen standaarden van gewoonten vastleggen over bijvoorbeeld de wetgever. Dit zou de eerste situatie van Rex veranderen: als zo een regel in leven wordt geroepen, heeft Rex het recht om wetgever te zijn en er zal niet alleen een gewoonte van gehoorzaamheid zijn, maar het zal wet zijn, hem te gehoorzamen. Rex heeft dan de daadwerkelijke autoriteit als wetgever.
Er komt ook een verandering in de kritieke houding. Het woord van Rex zal er nou voor zorgen dat als er af wordt geweken van de regel, er kritiek kan worden geleverd.
Het accepteren van zo een regel, zorgt er dus waarschijnlijk voor dat:
- De opvolger een recht om wetgever te zijn krijgt
- Dat de opvolger waarschijnlijk op eenzelfde manier wordt gehoorzaamd als zijn voorganger.
Het is dus niet genoeg dat Rex zijn bevelen uit gewoonte worden opgevolgd. Het is een niet groot genoege basis voor een recht van de opvolger om dit ook te krijgen, want:
- Gewoontes zijn niet normatief: ze kunnen geen rechten of autoriteit aan iemand geven
- Gewoontes van opvolging tegenover één individu kunnen (in tegenstelling tot sociale regels) niet automatisch betekenen, dat zijn opvolger ook wordt gehoorzaamd.
In een moderne staat is het niet zo dat er een duidelijke wetenschap is van de regels omtrent de kwalificatie van een veranderlijk wetgevend orgaan. Er kan dus niet op een zelfde manier sprake zijn van acceptatie, zoals dat er wel is in een kleine stam. De gewone burger accepteert de wet zoals hij is, maar weet weinig van de oorsprong en de makers van de wet.
De kracht van de doctrine die de basis vindt in gewoonte van opvolging onderbouwd door bedreigingen, is dat het ons forceert om realistisch na te denken over het passieve aspect van het complexe fenomeen van het juridische systeem.
De zwakte is dat het het actieve aspect vervormt, dat je kan zien in het wetgeven, wetten identificeren en het wetten toepassen.
Hoofdstuk 5: Recht als samenkomst van primaire en secundaire regels
1. Wat zijn primaire en secundaire regels?
Onder primaire regels, worden mensen bevolen iets te doen of niet te doen. Deze regels leggen plichten op. Secundaire regels leggen vast dat dit mag worden gedaan door nieuwe primaire regels vast te leggen, oude primaire regels aan te passen of om hun toepassing te bepalen. Deze regels geven bevoegdheden.
Wanneer het woord 'wet' goed wordt gebruikt, is er sprake van een combinatie van primaire en secundaire regels.
2. Het idee van verplichting
Het idee van dwingende bevelen, biedt niet genoeg basis voor verplichting. Er is daar meer voor nodig. Dat iemand verplicht was (was obliged to...), is een psychologische notie op basis van motieven waarom een actie gedaan wordt, maar het hebben van een verplichting (had an obligation to..) is iets heel anders. To have an obligation brengt niet automatisch mee, dat deze verplichting ook nageleefd wordt. To were obliged to brengt mee dat de psychologische verplichting ook daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Austin behandelt dit tweede als voorspellingen het voorkomen van straf of kwaad. Hart is het hier niet mee eens.
Het voornaamste bezwaar is dat de interpretatie van het 'voorspellen', is het feit dat afwijking van regels niet slechts gronden zijn voor een voorspelling van vijandige reacties, maar ook een reden zijn voor zo een reactie.
Een tweede bezwaar is dat als het waar zijn dat een verplichting zou betekenen dat iemand naar waarschijnlijkheid bij ongehoorzaamheid pijn zou leiden, het een contradictie zou zijn om te zeggen dat hij een verplichting had om bijvoorbeeld voor te komen voor dienstplicht, maar dat hij doordat hij gevlucht is geen enkele kans heeft om nog pijn te leiden. Het feit is dat er helemaal geen contradictie is in het zeggen van dit.
Het is zo dat er vaak wel een risico is om gestraft te worden, dus het is vaak wel waar. Het is echter cruciaal voor het begrijpen van het idee van verplichting , dat je kan zien dat dit niet altijd opgaat.
De statement dat iemand een verplichting heeft, impliceert het bestaan van een regel. Het is niet altijd het geval dat daar waar regels bestaan, het gedrag dat ze voorschrijven gezien kan worden als een verplichting. De regels van etiquette zijn regels, maar om te zeggen dat deze regels een verplichting opleggen, gaat te ver.
Voor het spreken van verplichtingen, is nodig dat de vraag voor conformiteit aandringt tot opvolging en dat de sociale druk groot is. Er hoeft dan niet eens sprake te zijn van een systeem van straffen: het kan beperkt zijn tot een verbale uitdrukking van afkeuring. Is dit het geval dan kunnen de regels gekwalificeerd worden als onderdeel van het moraal van de sociale groep en de morele verplichting regels op te volgen. Wanneer er echter fysieke sancties zijn, dan zullen regels gekwalificeerd moeten worden als primitieve of rudimentaire vormen van recht.
De verplichting heeft drie eigenschappen:
- De primaire factor in het bepalen of regels 'verplichtingen' opleggen is het belang van de sociale druk achter de regels.
- De regels die onder deze serieuze druk vallen, worden gezien als noodzakelijk voor het onderhouden van het sociale leven.
- Verplichtingen bevatten vaak een opoffering
In deze drie factoren is steeds de notie van een 'band', die een persoon verbindt belangrijk. In dit geval is de sociale druk een ketting die zij die verplichtingen hebben, verbindt. Het andere eind van de ketting wordt vastgehouden door de officiële organen die een straf opleggen als de verplichting niet wordt nageleefd (strafrecht). Het kan ook zijn dat de groep een individu heeft gekozen die bepaalt of er nageleefd moet worden (privaatrecht).
In het verlengde daarvan, is het belangrijk om te realiseren dat zo een verplichting niet automatisch meebrengt dat mensen ook een druk voelen zich aan de verplichting te houden.
Het lijkt geen groot verschil met het idee van de verplichting als voorspelling van een vijandige reactie bij afwijking, maar het idee van Hart is dat er inderdaad een vijandige reactie komt, maar dat de eigenschap niet is dit te voorspellen, maar te zeggen dat een persoon's geval onder zo een regel valt. Het onderscheid tussen interne en externe aspecten van regels kunnen dit onderscheid illustreren.
De persoon die zich alleen bezig houdt met het externe aspect wordt vergeleken met iemand die constateert dat als het stoplicht op rood gaat, er een grote kans is, dat auto's zullen stoppen. Hij mist hierdoor een hele dimensie van het sociale leven van wie hij aan het observeren is. Voor hen is het rode licht immers geen teken dat anderen zullen stoppen, maar een teken dat zij moeten stoppen.
De externe visie kan niet reproduceren op wat voor een manier de regels als regels functioneren in de levens van zij die gewoonlijk de meerderheid van de samenleving zijn, voor hen is het overtreden van een regel niet slechts een basis van het voorstellen van een vijandige reactie, maar ook een reden voor vijandigheid.
In elke samenleving zal er waarschijnlijk een spanning ontstaan tussen zij die de regels accepteren en de regels gehoorzamen en zij die dat niet doen en het zien vanuit een externe visie als teken van mogelijke straf.
Join with a free account for more service, or become a member for full access to exclusives and extra support of WorldSupporter >>
Contributions: posts
Spotlight: topics
Online access to all summaries, study notes en practice exams
- Check out: Register with JoHo WorldSupporter: starting page (EN)
- Check out: Aanmelden bij JoHo WorldSupporter - startpagina (NL)
How and why use WorldSupporter.org for your summaries and study assistance?
- For free use of many of the summaries and study aids provided or collected by your fellow students.
- For free use of many of the lecture and study group notes, exam questions and practice questions.
- For use of all exclusive summaries and study assistance for those who are member with JoHo WorldSupporter with online access
- For compiling your own materials and contributions with relevant study help
- For sharing and finding relevant and interesting summaries, documents, notes, blogs, tips, videos, discussions, activities, recipes, side jobs and more.
Using and finding summaries, notes and practice exams on JoHo WorldSupporter
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
- Use the summaries home pages for your study or field of study
- Use the check and search pages for summaries and study aids by field of study, subject or faculty
- Use and follow your (study) organization
- by using your own student organization as a starting point, and continuing to follow it, easily discover which study materials are relevant to you
- this option is only available through partner organizations
- Check or follow authors or other WorldSupporters
- Use the menu above each page to go to the main theme pages for summaries
- Theme pages can be found for international studies as well as Dutch studies
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
- Check out: Why and how to add a WorldSupporter contributions
- JoHo members: JoHo WorldSupporter members can share content directly and have access to all content: Join JoHo and become a JoHo member
- Non-members: When you are not a member you do not have full access, but if you want to share your own content with others you can fill out the contact form
Quicklinks to fields of study for summaries and study assistance
Main summaries home pages:
- Business organization and economics - Communication and marketing -International relations and international organizations - IT, logistics and technology - Law and administration - Leisure, sports and tourism - Medicine and healthcare - Pedagogy and educational science - Psychology and behavioral sciences - Society, culture and arts - Statistics and research
- Summaries: the best textbooks summarized per field of study
- Summaries: the best scientific articles summarized per field of study
- Summaries: the best definitions, descriptions and lists of terms per field of study
- Exams: home page for exams, exam tips and study tips
Main study fields:
Business organization and economics, Communication & Marketing, Education & Pedagogic Sciences, International Relations and Politics, IT and Technology, Law & Administration, Medicine & Health Care, Nature & Environmental Sciences, Psychology and behavioral sciences, Science and academic Research, Society & Culture, Tourisme & Sports
Main study fields NL:
- Studies: Bedrijfskunde en economie, communicatie en marketing, geneeskunde en gezondheidszorg, internationale studies en betrekkingen, IT, Logistiek en technologie, maatschappij, cultuur en sociale studies, pedagogiek en onderwijskunde, rechten en bestuurskunde, statistiek, onderzoeksmethoden en SPSS
- Studie instellingen: Maatschappij: ISW in Utrecht - Pedagogiek: Groningen, Leiden , Utrecht - Psychologie: Amsterdam, Leiden, Nijmegen, Twente, Utrecht - Recht: Arresten en jurisprudentie, Groningen, Leiden
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
1017 | 2 |
Add new contribution