Remkabel (HR 03-03-2009, NJ 2009, LJN BF8844, 236)

Casus

Verdachte heeft de remkabel van een auto doorgesneden en vervolgens – na ruim een uur –in een telefoongesprek met de eigenaar van die auto een bekennende mededeling geuit met de waarschuwing niet met de auto te gaan rijden. Het hof verwerpt het beroep op vrijwillige terugtred omdat verdachte niet direct in actie is gekomen nadat hij zich het gevaarlijke van zijn handelen had gerealiseerd, maar pas ruim een uur na het doorsnijden van de remleiding telefonisch heeft gewaarschuwd dat hij de remleiding had doorgesneden en in de tussenliggende tijd de mogelijkheid bestond dat van de auto gebruik zou worden gemaakt. Het hof veroordeelt verdachte wegens poging tot doodslag.

Hoge Raad

Of gedragingen van de verdachte de gevolgtrekking wettigen dat het misdrijf niet is voltooid ten gevolge van omstandigheden die van zijn wil afhankelijk zijn, hangt – mede gelet op de aard van het misdrijf – af van de concrete omstandigheden van het geval. Daarbij verdient opmerking dat in geval van een voltooide poging voor het aannemen van vrijwillige terugtred veelal een zodanig optreden van de verdachte is vereist dat dit naar aard en tijdstip geschikt is het intreden van het gevolg te beletten. Bij de beantwoording van de vraag of van zodanig optreden sprake is, is mede van belang of en zo ja, in welke mate het waarschijnlijk is dat het gevolg zou zijn ingetreden na de uitvoeringshandelingen van de verdachte maar vóór de gedragingen waarop het beroep op vrijwillige terugtred is gebaseerd. Hoe waarschijnlijker een dergelijk intreden van het gevolg is, des te minder ligt het in de rede om vrijwillige terugtred aan te nemen.

Voor zover het hof tot uitdrukking heeft gebracht dat in geval van een voltooide poging een beroep op vrijwillige terugtred alleen kan slagen indien de verdachte het intreden van de gevolgen van het delict heeft belet door onmiddellijk in actie te komen nadat hij het gevaar van zijn handelen heeft onderkend, geeft dat oordeel met betrekking tot de aan het optreden van de verdachte te stellen eisen, blijk van een onjuiste rechtsopvatting.

Voor zover het hof die vereisten niet heeft miskend, is zijn oordeel dat het beroep op vrijwillige terugtred moet worden verworpen, niet zonder meer begrijpelijk. Daarbij neemt de Hoge Raad in aanmerking dat het doorsnijden van de remleiding niet eerder dan bij het rijden met de auto een onmiddellijk levensgevaar zou hebben opgeleverd. In de bestreden uitspraak ontbreekt echter enige vaststelling omtrent de mate van waarschijnlijkheid dat, gelet op het gevorderde uur van de dag (na middernacht), door de eigenaar van de auto dan wel door een ander daadwerkelijk gebruik zou worden gemaakt van de auto. De overweging van het hof dat de mogelijkheid bestond dat de eigenaar van de auto en haar echtgenoot in de tussenliggende tijd van de auto gebruik zouden maken, is daartoe onvoldoende.

De Hoge Raad vernietigt de bestreden uitspraak (gedeeltelijk) en verwijst de zaak terug opdat de zaak (in zoverre) op het bestaande hoger beroep opnieuw wordt berecht en afgedaan.