Vragen

Vraag 1

Autoparts BV wil haar bedrijfsterrein uitbreiden. Buurman Brom is bereid zijn terrein aan Autoparts BV te verhuren. Autoparts BV wil op het te huren terrein een parkeergarage bouwen. De advocaat van Autoparts BV legt haar uit dat de parkeergarage dan eigendom zou worden van Brom.

1. Noem ten minste twee goederenrechtelijke rechten, die Autoparts van Brom zou kunnen bedingen teneinde haar goederenrechtelijke positie ten opzichte van de parkeergarage zo stevig mogelijk te maken, gegeven dat Brom de eigendom van zijn terrein niet aan haar wil overdragen?
2. Wat zijn de vereisten om deze rechten tot stand te brengen?

Vraag 2

Op 1 april 2011 vestigt Autoparts BV een stil pandrecht op al haar bestaande en toekomstige roerende zaken ten behoeve van de Profitbank BV. Op 1 juni verkoopt en levert Autoparts BV twee haar in eigendom toebehorende motorblokken aan garagist Meijer, die niet weet noch behoort te weten dat hierop een pandrecht rust. Op 20 juni verkoopt en levert Meijer een van deze motorblokken aan Peereboom. Autoparts BV is haar betalingsverplichting jegens de Profitbank BV niet nagekomen en de Profitbank BV wil op 21 juni haar pandrecht uitoefenen.

Kan de Profitbank BV het pandrecht uitoefenen ten aanzien van het motorblok dat zich onder Peereboom bevindt?

Vraag 3

Autoparts koopt op 3 januari 2012 een partij voorruiten van Glaszeker BV. Afgesproken wordt dat de voorruiten op 6 maart 2012 aan haar geleverd zullen worden. Op 6 februari 2012 verkoopt en levert Autoparts BV die partij ruiten steeds bij voorbaat aan Voiture et Verre BV. Op 9 februari 2012 verkoopt en levert Autoparts BV zij diezelfde partij nogmaals bij voorbaat, nu aan een van haar werknemers, een zekere Dries, die binnenkort ontslag neemt en dan een eigen auto-onderdelenzaak wil gaan beginnen. Glaszeker BV bezorgt op 5 maart 2012 de ruiten bij Autoparts BV. Dries neemt de ruiten diezelfde dag nog mee naar zijn eigen huis. Voiture et Verre wil de ruiten bij Dries afhalen, maar die claimt dat zij zijn eigendom zijn geworden en dat hij daarom niet tot afgifte aan Voiture en Verre gehouden is.

Wie heeft gelijk?

Antwoordindicatie

Vraag 1

a) Preliminair: gevraagd wordt naar goederenrechtelijke rechten. We zoeken het antwoord dus niet in het verbintenissenrecht van boek 6 (huur, pacht, art.6:252 BW).

De sterkste twee rechten zijn:

• recht van erfpacht (art.5:85 BW) (blz. 548 nr. 662 jo blz. 552 nr. 665 jo blz. 554 nr. 668)
• recht van opstal (art.5:101 BW) (blz. 564 nr. 683 jo blz. 567 nr. 687 jo blz. 568 nr. 688)

b) Voor alle drie alternatieven gelden dezelfde voorwaarden voor het doen ontstaan van deze rechten. Hiertoe zijn nodig (art.3:84 jo 98 jo 89 BW) (blz. 570 nr. 695 jo blz. 559 nr. 676 jo blz. 387 nr. 468 jo blz. 387 nr. 469):

• een geldige titel;
• afkomstig van een beschikkingsbevoegde;
• een leveringshandeling. Deze bestaat uit de volgende componenten:
  • een goederenrechtelijke overeenkomst
  • notariële akte
  • inschrijving hiervan in de openbare registers.

Vraag 2

Blijkens de casus is Autoparts BV slechts beperkt beschikkingsbevoegd. Immers hij is eigenaar, maar op de motorblokken rust een pandrecht ten behoeve van de Profitbank. Blijkens de casus pretendeert hij echter volledig beschikkingsbevoegd te zijn, want hij zwijgt over het bestaan van het pandrecht. Het betreft hier een roerende zaak niet registergoed. Getoetst moet derhalve worden aan art.3:86 lid 2 jo art 3:84 BW (blz. 464 nr. 540, vierde streepje van dit nummer). Aan de vereisten van deze artikelen is voldaan:

• verkregen is van een beperkt beschikkingsbevoegde;
• verkregen is overeenkomstig art.3:90 BW, immers Meijer heeft het bezit verkregen door feitelijke overgave van de motorblokken met de bedoeling hiervan rechthebbende te worden;
• Meijer heeft anders dan om niet verkregen, omdat hij een koopprijs moet betalen;
• Meijer is te goeder trouw (casusgegeven).

Het gevolg is dat het pandrecht komt te vervallen (art.3:86 lid 2 BW) en dat Meijer volledig rechthebbende is van de motorblokken (blz. 482 nr. 552). Peereboom verkrijgt derhalve van een beschikkingsbevoegde Meijer, wordt hierdoor ex art.3:84 BW eigenaar van het door hem van Meijer gekochte motorblok en de Profitbank kan zijn pandrecht niet meer uitoefenen omdat dit is komen te vervallen (blz. 464 nr. 540, vierde streepje van dit nummer).

Vraag 3

Er is sprake van een dubbele levering bij voorbaat door Autoparts BV: eerst aan Voiture et Verre BV (6 februari), daarna aan Dries (9 februari). Een levering bij voorbaat is een levering onder opschortende voorwaarde van beschikkingsbevoegdheid (blz. 353 nr. 421). Art.3:97 lid 2 BW bepaalt aan welke levering bij voorbaat werking toekomt zodra de vervreemder bij voorbaat beschikkingsbevoegd is geworden: slechts aan de oudste levering bij voorbaat komt dan werking toe.

Hierop maakt lid 2 van art.3:97 BW echter een uitzondering: is op het moment dat de vervreemder bij voorbaat beschikkingsbevoegd is geworden de zaak in handen van iemand aan wie later bij voorbaat is geleverd, dan komt aan deze jongere levering bij voorbaat werking toe (blz. 362 nr. 432). Dit is hier het geval. Casusgegeven is immers dat op 5 maart de autoruiten worden bezorgd bij Autoparts BV, maar pas op 6 maart aan haar worden geleverd. Op 6 maart, derhalve het moment waarop de opschortende voorwaarde van beschikkingsbevoegdheid in vervulling gaat, bevinden de autoruiten zich in handen van Dries en dus komt aan de levering bij voorbaat aan hém werking toe. Dries wordt op moment dat Autoparts BV rechthebbende en dus beschikkingsbevoegd is geworden, eigenaar van de aan hem bij voorbaat geleverde autoruiten, want hij verkrijgt krachtens geldige titel (koop) het bezit hiervan van een beschikkingsbevoegde Autoparts BV (art.3:84 jo 90 BW) (blz. 362 nr. 432).

Dries heeft dus gelijk.