Hoofdstuk 1: De ontwikkeling van de neuropsychologie

• Het brein bestaat uit twee hemisferen met de cerebrale cortex als buitenste laag. Deze bestaat uit vier delen: temporaal kwab, frontaal kwab, parietaal kwab en occipitaal kwab. De corpus callosum verbindt beide hemisferen.

• Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en het perifeer zenuwstelsel, bestaand uit het somatische (parasympatisch en sympathisch) en autonome zenuwstelsel.

• Het dualisme houdt in dat lichaam en geest gescheiden zijn. Bij het monisme zijn deze één geheel. Het materialisme zegt dat het gedrag alleen door het centrale zenuwstelsel te verklaren is en niet door de geest.

• Frenologie maakt gebruik van hersenknobbels in het lokaliseren van functies. Cranioscopie bepaalt intelligentie aan de hand van de omvang van het hoofd.

• Broca’s en Wernicke’s gebied zijn belangrijk voor taal. Wanneer ze beschadigd zijn is er sprake van Broca’s afasie (wel begrip, niet praten of articuleren) of Wernicke’s afasie (betekenisloze spraak, niets verstaan of herhalen).

• Alexie is onmogelijkheid tot lezen en apraxie is onvermogen tot uitvoeren van complexe bewegingen. Visuele vorm agnosie is het onvermogen de vorm van objecten te zien en optische ataxie het niet kunnen handelen naar de vorm, zoals optillen.

• Neuronen zijn los van elkaar en communiceren met chemische signalen via synapsen.

Hoofdstuk 2: De herkomst van hersenen en gedrag

• Belangrijk voor neurologisch onderzoek is het begrip van de werking van de hersenen, het gebruik van diermodellen bij menselijke neurologische aandoeningen en evolutionair onderzoek bij zoogdieren.

• Met het genoom kan worden bepaald welke gen mutaties hebben geleid tot de evolutie van de moderne mens.

• De vier stappen van aap tot mens zijn 1) het rechtop lopen, 2) het uitgebreid gebruiken van voorwerpen, 3) een rondtrekkende leefstijl en 4) een rijkere cultuur.

• De encephalisatie quotient is de ratio van de grootte van de hersenen en de verwachtte grootte van de hersenen. Deze ratio is het grootst bij de moderne mens. De groei van de hersenen is voornamelijk in de cortex, die als laatste ontwikkelt, waardoor er meer corticale cellen worden aangemaakt. Door het evolutionaire systeem neotenie wordt de ontwikkeling vertraagd, waardoor het brein groter kan worden.

• De grootte van de hersenen en intelligentie zijn niet gerelateerd. Hersengrootte kan het gedrag tussen soorten wel verklaren, maar niet binnen soorten. Daarnaast is een IQ-test eenzijdig, omdat het alleen de functies van de linker hemisfeer meet.

Hoofdstuk 3: Het zenuwstelsel

• De hersenen en het ruggenmerg worden beschermd door de schedel en wervels; drie membranen; cerebrospinale vloeistof; en de bloed-brein barrière. De hersenen bestaan uit drie delen: prosencefalon, mesencefalon en rhombencefalon.

• De ventrale wortel brengt motorische informatie van de hersenen naar het lichaam. De dorsale wortel brengt sensorische informatie van het lichaam naar de hersenen.

• Reflexen zijn specifieke bewegingen, ontstaan door specifieke sensorische stimulatie en zijn alleen afhankelijk van het ruggenmerg.

• De hersenstam reageert op externe sensorische prikkels en reguleert vitale lichaamsfuncties. Het bestaat uit drie delen: achterhersenen (hindbrain), middenhersenen (midbrain) en tussenhersenen (diencephalon)

• In de achterhersenen bevindt zich het cerebellum, belangrijk voor coördinatie, postuur, balans en aangeleerde motorische vaardigheden; en de reticulaire formatie, die het slaap- en waaksysteem controleert.

• De middenhersenen bevatten het tectum, bestaand uit de superior colliculi en de inferior colliculi; en het tegmentum, bestaand uit de rode nucleus en substantia nigra.

• De tussenhersenen bevatten de thalamus, die alle informatie die naar de cortex gaat ontvangt; de hypothalamus, belangrijk voor de hormoonhuishouding en gemotiveerd gedrag; en de epithalamus.

• De voorhersenen bevatten de basale ganglia en het limbisch systeem. De basale ganglia bestaan uit de putamen, de globus pallidus en de caudate nucleus en zijn verantwoordelijk voor beweging en leren. Het limbisch systeem bevat het septum; de cingulate cortex,; de hippocampus, belangrijk voor geheugen en ruimtelijke oriëntatie; en de amygdala, belangrijk in emotionele en soort-specifieke gedragingen.

• De longitudinaal fissura scheidt de twee hemisferen. De centrale sulcus scheidt de frontaal kwab van de parietaal kwab en de laterale fissura scheidt de frontaal en parietaal kwab van de temporaal kwab.

• Primaire gebieden ontvangen informatie van sensorische systemen of sturen informatie naar motorische systemen. Secundaire gebieden zijn er voor de interpretatie van percepties. Tertiaire gebieden coördineren en leggen relaties tussen informatie uit de secundaire gebieden.

• De gebieden in de neocortex communiceren door verbindingen tussen kwabben, verbindingen binnen kwabben, interhemisferische verbindingen en verbindingen via de thalamus. De twee hersenhelften zijn verbonden door het corpus callosum en het anterior commissuur.

Hoofdstuk 4: Neuronen

• Een neuron bestaat uit dendrieten, een cellichaam en een axon. Dendrieten vormen verbindingen met andere neuronen. De ruimte tussen neuronen heet een synapsspleet. Dendrieten ontvangen informatie en axonen versturen informatie in de vorm van neurotransmitters.

• Het celmembraan zorgt dat de cel zijn vorm behoudt en bevat eiwitpoorten. De nucleus bevat DNA en reproduceert eiwitten en slaat deze, samen met het endoplasmatisch reticulum, op. Eiwitten worden vervoerd door het Golgi-apparaat met bemiddeling van microtubules. De energie hiervoor komt van mitochondrieën. Lyosomen verwijderen afvalstoffen.

• DNA bevindt zich in chromosomen en bevat meerdere genen. Het codeert de synthese voor een bepaald eiwit, dat opgebouwd wordt uit aminozuren.

• Als een gen loskomt van het DNA wordt de basenvolgorde gekopieerd (transcriptie). Deze mRNA streng gaat naar ribosomen in het endoplasmatisch reticulum, die de genetische code vertalen naar een bepaald aminozuur. Aminozuren vormen uiteindelijk een polypeptideketting.

• Bij verschillen in concentratiegradiënt gaan substanties door diffusie van een hoge concentratie naar een lage concentratie. Bij verschillen in voltagegradiënt bewegen ionen zich van een gebied met hoge lading naar een gebied met lage lading.

• De intracellulaire vloeistof heeft een rustpotentiaal van -70mV door negatief geladen eiwit anionen en kalium ionen. De extracellulaire vloeistof bevat natrium en chloride.

• Bij hyperpolarisatie wordt de elektrische lading negatiever. Bij depolarisatie wordt de elektrische lading positiever. Wanneer de elektrische lading -50 mV wordt door een actiepotentiaal gaan voltagegevoelige kanalen open, waardoor natrium de cel in en kalium de cel uitstroomt.

• Om de cellen wordt myeline gevormd met knopen van Ranvier er tussen. Een impuls wordt doorgegeven van knoop naar knoop. Dit heet saltatory conduction.

Hoofdstuk 5: De communicatie van neuronen

• Neuronen worden vernoemd naar het type neurotransmitter dat ze afgeven.

• Neurotransmissie werkt in vier stappen: 1) synthese, oftewel de aanmaak van neurotransmitters; 2) vrijlating van neurotransmitters in de synapsspleet door de instroom van calcium; 3) activatie doordat neurotransmitters aan receptoren op het postsynaptisch membraan binden; en 4) deactivatie van de neurotransmitter

• Er zijn vele soorten synapsen, die een exciterende of inhiberende boodschap versturen

• Neurotransmitters zijn geproduceerd door een neuron, worden vrijgelaten als het neuron actief is en veroorzaken een reactie in de doelcel, die steeds hetzelfde is. Daarnaast wordt een neurotransmitter altijd weer gedeactiveerd.

• Er zijn drie soorten neurotransmitters: 1) kleine moleculen transmitters, zoals acetylcholine en dopamine; 2) peptide transmitters, oftewel aminozuren in peptideverbindingen die receptoren activeren; en 3) transmittergassen, zoals koolstofmonoxide en stikstofoxide

• Er zijn twee typen receptoren: ionotrope en metabotrope receptoren. Ionotrope receptoren laten beweging toe na flucaties van lading van het celmembraan. Metabotrope receptoren zijn proteïnen die het celmembraan omvatten.

• Dopamine is belangrijk bij het coördineren van beweging, noradrenaline bij leren en plannen, serotonine bij bewustzijn en choline bij slaap en waakritme en geheugen.

Hoofdstuk 6: Het zichtbaar maken van hersenactiviteit

• Het brein kan zichtbaar gemaakt worden door elektrische opnames, breinstimulatie, röntgenstraling en dynamische methoden om gedrag te verbinden aan bepaalde hersengebieden

• Het registreren van activiteiten van een enkele cel kan door middel van elektroden op neuronen

• Een EEG geeft informatie over de elektrische hersenactiviteit door elektroden op de hoofdhuid.

• Een ERP is een gebeurtenis-gerelateerde potentiaal dat herkend wordt als een korte verandering in het EEG-ritme. Het wordt gebruikt om te ontdekken welke hersengebieden actief worden na de stimulus en in welke volgorde.

• Een MEG maakt een representatie van de magnetische velden van de hersenen.

• Intracraniale hersenstimulatie is hersenstimulatie van binnenuit om functies in kaart te brengen of als behandeling voor epilepsie of hersentrauma. Transcraniale hersenstimulatie is van buitenaf.

• Bij een CT-scan worden er röntgenstralen geproduceerd. De mate waarop deze stralen geabsorbeerd worden hangt af van de weefseldichtheid en wordt weergegeven op een computerscherm. Hierdoor kan letsel gelokaliseerd worden.

• Bij een PET-scan wordt er een radioactieve stof ingespoten. Als deze vervalt worden er positronen uitgescheiden, welke samen met een elektron een fotoon vormen. Hersengebieden met een hogere bloedstroom scheiden meer fotonen uit, waardoor men in beeld krijgt welke hersengebieden actief.

• MRI-scans maken gebruik van magnetische velden. Hierdoor veranderen protonen van positie. Als het magnetisch veld wordt uitgezet, keren de protonen naar hun oude positie. De dichtheid van weefsel wordt in beeld gebracht doordat protonen op verschillende snelheden terugkeren en door de verschillende aantallen protonen per soort weefsel.

• Een fMRI scan geeft weer wanneer hersengebieden actief zijn, door de bloedtoevoer met zuurstof in kaart te brengen.

Hoofdstuk 7: De effecten van drugs op het gedrag

• Drugs moeten hun weg vinden naar het zenuwstelsel en dit kan alleen via de bloed-brein barrière. Kleine moleculen, zoals zuurstof, zonder ionen, passeren vrij de barrière. Andere moleculen gaan via een actief transport systeem. Drugs kunnen niet gemakkelijk door het netwerk van endothieelcellen.

• Drugs kunnen de effectiviteit van neurotransmitters vergroten (agonisten) of verminderen (antagonisten).

• Sedatie-hypnotische en anti-angst drugs worden gebruikt om angst te reduceren, maar de dosering moet niet te hoog zijn. Voorbeelden zijn alcohol, barbituraten en benzodiazepines.

• Antipsychotica wordt gebruik bij neuropsychologische aandoeningen, zoals schizofrenie. Het verminder motorische activiteit en blokkeert de werking van de dopamine receptor D2.

• Er zijn drie typen antidepressiva: monoamine oxidase inhibitoren, tricyclische antidepressiva en tweede generatie antidepressiva. Ze bevorderen de werking van serotonine.

• Mood stabilizers, zoals lithium, worden gebruikt bij een bipolaire stoornis

• Narcotica, zoals codeïne en morfine, bevordert slaap en verlicht pijn.

• Stimulantia verhogen neuronale activiteit. Zo zorgt cocaïne ervoor dat er meer dopamine aanwezig is in de synapsspleet en cafeïne verhoogt de metabolische activiteiten van cellen.

• Er zijn vier soorten psychedelica en hallucinogenen: acetylcholine psychedelica, norepinefrine psychedelica, tetrahydro cannabinol en serotonine psychedelica.

• Bij metabolische tolerantie worden enzymen sneller aangemaakt, waardoor de drug sneller wordt afgebroken. Drugs worden minder effectief door activiteiten van hersencellen, wat cellulaire tolerantie heet. Bij aangeleerde tolerantie leren mensen om te gaan met de effecten van drugs tijdens hun dagelijkse activiteiten.

• Verslaving ontstaat door het willen voorkomen van afkickverschijnselen, de plezierige sensatie, conditioneel leren en de activatie van dopamine neuronen.

• Hormonen bestaan in drie groepen: homeostase behouden, geslachtshormonen en glucocorticoïden.

Hoofdstuk 8: Sensorische systemen

• Sensorische receptoren zetten sensorische energie om in neurale activiteit.

• Sensorische informatie wordt altijd omgezet in actiepotentialen. Licht wordt in retina receptoren omgezet, geluidsgolven in het oor, gevoel via mechanoreceptoren, smaak via de tong en pijn via de pijnvezels.

• Exteroceptieve receptoren reageren op stimuli uit de omgeving. Interoceptieve receptoren reageren op stimuli geproduceerd door organen en spieren in het lichaam.

• Verschillende sensaties worden in verschillende hersengebieden verwerkt en door ervaring kunnen we ze onderscheiden. Sensaties veroorzaken een bepaalde reactie. Sensorische systemen werken vaak samen.

• Staafjes zijn gevoelig voor dimlicht en worden vooral gebruikt in het donker. Kegeltjes zijn gevoelig voor helder licht en worden overdag gebruikt. In de fovea bevinden zich de meeste kegeltjes, maar geen staafjes. Deze liggen verspreid over de retina.

• De oorschelp vangt geluidsgolven op, die doorgegeven worden aan het trommelvlies. De hamer, het aambeeld en de stijgbeugel geven de vibraties door aan haarcellen in de cochlea, waarna actiepotentialen ontstaan.

• Nocioceptie is het voelen van pijn en temperatuur. Hapsis de perceptie van objecten met druk en voel receptoren. Proprioceptie het bewust zijn van je eigen lichaam. Evenwicht is geregeld in het binnenoor, waarbij de otoiletorganen de statische positie van het hoofd registreren en halfcirkelvormige kanalen de bewegingen van het hoofd.

• Smaakpapillen bevinden zich op de tong en registreren vier componenten van voedsel: zuur, zoet, zout en bitter.

• Reukreceptoren zitten op het reukepitheel in de neusholte.

Hoofdstuk 9: Het motorisch systeem

• Vier hersengebieden zijn belangrijk in beweging. De prefrontale cortex plant gedrag of beweging; de premotorische cortex en de supplementaire motorische cortex beïnvloeden de organisatie en sequentie van een beweging; en de primaire motorische cortex produceert specifieke bewegingen.

• Een homonculus is een topografische weergave van de motorische cortex, waarbij de verschillende lichaamsdelen buiten proportie zijn met de feitelijke lichaamsdelen.

• De motorische cortex wordt geactiveerd bij het specificeren van een bewegingsrichting (primaire motorische cortex), het plannen van gedrag, het geven van richting aan gedrag en bij abstracte doelen van gedrag (premotorische cortex)

• De parietale cortex en de primaire motorische cortex zijn verbonden en sturen eenvoudige bewegingen aan. Sensorische systemen sturen ook informatie naar de prefrontale cortex voor het plannen van complex gedrag.

• De hersenstam controleert bewegingen, behoudt de lichaamshouding en coördineert de ledematen die in beweging zijn.

• De basale ganglia ontvangen informatie uit de motorische cortex, neocortex en limbische cortex en sturen informatie naar de motorische cortex en substantia nigra. Stoornissen die kunnen ontstaan bij schade aan de basale ganglia: Gilles de la Tourette, Huntington, hypokinetische symptomen en Parkinson.

• Het cerebellum controleert gedrag, verbetert motorische vaardigheden en speelt een rol bij het aanleren van complex gedrag.

• Het pad vanuit de motorische cortex naar de hersenstam heet de corticobulbaire tractus. Het pad vanuit de hersenstam naar het ruggenmerg heet de corticospinale tractus.

Hoofdstuk 10: De corticale functie

• Het ruggenmerg zorgt voor reflexen.

• Het metencefalon is verantwoordelijk voor lopen en emoties tonen. Bij een verbroken verbinding met de rest van de hersenen (‘lage decerebratie’) kunnen de sensorische prikkels niet naar de bovenliggende hersendelen, wat leidt tot problemen in het bewustzijn.

• Bij ‘hoge decerebratie’ is het diencefalon gescheiden van het mesencefalon. Deze verbindingen zorgen voor het coördineren van het zicht en gehoor.

• Het diencefalon is belangrijk in reukzin, homeostase, motivatie en gevoel.

• Bij decorticatie zijn de basale ganglia en hersenstam intact, maar de cortex niet. Hierdoor is er geen samenwerking meer tussen automatisch en willekeurig gedrag.

• De cortex zorgt voor plannen en bewegingen combineren tot complex gedrag. Het bestaat uit de primaire sensorische, primaire motorische en associatie cortex.

• De multimodale cortex zorgt voor het herkennen en verwerken van informatie en het koppelen van een beweging aan informatie en houdt zich bezig met geheugen processen, object perceptie en emotie.

• Er zijn drie mogelijke verklaringen voor het bindingsprobleem: 1) een corticaal centrum vormt alle input tot één geheel; 2) alle corticale gebieden zijn verbonden, waardoor alle informatie gedeeld wordt; en 3) er is een intracorticaal netwerk

• De theorie van Luria gaat er vanuit dat de hersenen informatie verwerken volgens een stappenplan in een bepaalde hiërarchie. De perceptie van de wereld is een eenheid van de verzamelde entiteiten.

Hoofdstuk 11: Cerebrale asymmetrie

• Lateraliteit geeft aan dat de twee hemisferen verschillende functies hebben. De linker hemisfeer is belangrijk in productie en begrip van taal en controleert bewegingen van de rechterkant van het lichaam. De rechter hemisfeer is belangrijk in waarneming en productie van non-verbale informatie en controleert bewegingen van de linkerkant van het lichaam.

• Er zijn vele verschillen

Read more