Deze samenvatting is gebaseerd op Music through the ages van Bonneville-Roussy, A., Rentfrow, P.J., Xu, M. K., & Potter, J. (2013)

Onderzoek wijst uit dat voorkeur voor muziek een psychologische basis kent. Veel onderzoek op dit gebied wordt geleid door een theoretisch raamwerk dat stelt dat muziek mensen hun psychologische, biologische en sociale benodigdheden reflecteert en versterkt. Voor veel jongeren helpt muziek met zelf-ontdekking, zelf-regulatie en zelf-expressie.

Het is niet duidelijk of muziek door het gehele leven zo’n belangrijke rol speelt. Hier zijn slechts twee onderzoeken naar gedaan en deze tonen tegenstrijdige resultaten. Het ene onderzoek neemt aan dat muziek met de leeftijd minder belangrijk wordt, terwijl het andere onderzoek aantoont dat het met de leeftijd juist belangrijker wordt.

Er is wel veel onderzoek gedaan naar individuele verschillen in voorkeur voor muziek. Uit de resultaten van deze onderzoeken kunnen twee conclusies worden getrokken: (a) er is een latente structuur onderliggend aan muziek voorkeur en (b) voorkeuren zijn gelinkt aan meerdere psychologische karakteristieken. Individuele verschillen kunnen geconceptualiseerd kunnen worden in vijf dimensies; Labeled Mellow, Unprentious, Sophisticated, Intense en Comteporary (MUSIC). Elke dimensie bestaat uit meerdere muziekgenres die dezelfde muzikale en psychologische karakteristieken delen.

Voorkeur is daarnaast geassocieerd met persoonlijkheid, waarden en cognitieve vaardigheden. Ook wordt voorkeur beïnvloed door de sociale identiteiten die aan bepaalde muziekstijlen worden toegekend, zoals dat liefhebbers van heavy metal als agressief worden gezien. Zo blijkt het ook dat adolescenten naar bepaalde muziekstijlen luisteren om als populair te worden gezien door peers.

Over muziekvoorkeur over tijd is weinig onderzoek gedaan. Eén theorie zegt dat muziekvoorkeur in de vroege volwassenheid stabiliseert en vanaf dan niet meer verandert. Een alternatief perspectief is dat muziekvoorkeur wél verandert door de volwassenheid, omdat ook de persoonlijkheid blijft veranderen. Een verklaring voor het blijven veranderen van de persoonlijkheid is de impact van leeftijd-gerelateerde sociale rollen, zoals het huwelijk, familie en werk. Het is dus waarschijnlijk dat muziekvoorkeuren veranderen, afhangend van de sociale rollen en levensfases.

Door middel van meerdere samples, methodes en strategieën zijn twee grote studies gedaan om te kijken wat de muziekvoorkeur is vanaf de adolescentie tot de midden-volwassenheid. In onderzoek 1 onderzochten ze leeftijd-trends in muziekvoorkeur in een groot nationaal representatieve sample, en in onderzoek 2 onderzochten ze leeftijd-trends in muziekvoorkeur door gebruik te maken van data van een groot internet sample. Ook keken ze in onderzoek 2 naar de relatie met geslacht en persoonlijkheid.

Studie 1

Het doel van deze studie was om leeftijdsverschillen te onderzoeken in hoe veel waarde mensen geven aan muziek, hoe vaak zij naar muziek luisteren en de context waarin zij naar muziek luisteren. Deelnemers waren leden van nationaal representatieve internet panels van de UK en de VS. De deelnemers hebben een vragenlijst ingevuld over hun attitude over muziek en over hun kennis en bekendheid met een variëteit aan artiesten. In ruil voor het invullen van de vragenlijst ontvingen ze punten die gebruikt konden worden om producten mee te kopen.

Uit de resultaten kwamen bij alle drie de variabelen geen verschillen naar voren wat betreft geslacht of land. Bij alle leeftijden besteedden de deelnemers tussen de 0 en 96 uur aan muziek luisteren. De correlatie tussen het aantal uur muziek luisteren en leeftijd was negatief; jongeren luisterden het meest naar muziek en hoe ouder, hoe minder naar muziek werd geluisterd. Verder waren er significante effecten van leeftijd op het belang dat wordt gehecht aan muziek. Jongere deelnemers vonden muziek belangrijker dan oudere deelnemers, maar alsnog is muziek redelijk belangrijk voor alle leeftijden. Wat betreft de context waarin muziek wordt geluisterd, luisterden adolescenten in meerdere contexten naar muziek, terwijl de oudere deelnemers vooral privé naar muziek luisterden.

Hoewel muziek minder belangrijk werd in latere jaren, bleef het alsnog een belangrijke rol spelen in het leven van de deelnemers. Het nadeel van dit onderzoek is dat het cross-sectioneel is, waardoor de resultaten cohortverschillen laten zien en niet perse ontwikkelingtrends. Hiervoor is longitudinaal onderzoek nodig.

Studie 2

Muziek wordt volgens studie 1 met de jaren steeds van minder belang. Maar hoe zit het dan met muziekvoorkeur? Verandert deze ook of blijft deze stabiel? Het eerste doel van de studie was om erachter te komen of de structuur van muziekvoorkeur samenhangt met leeftijd. Het tweede doel was om leeftijd-trends te onderzoeken in muziekvoorkeuren en om de invloed van persoonlijkheid op zulke trends te onderzoeken. Om deze doelen te onderzoeken is gebruik gemaakt van exploratory structural equation modeling (ESEM).

Dit onderzoek was ook bedoeld als compensatie voor meerdere tekortkomingen van eerdere onderzoeken. Allereerst is in dit onderzoek gebruik gemaakt van een groot cross-sectioneel sample van bijna een kwart miljoen deelnemers. Zo’n groot sample zorgt namelijk voor statistische power wat nodig is om betrouwbare uitspraken te kunnen doen. Ten tweede zijn in eerdere onderzoeken vooral samples gebruikt met kleine leeftijd-ranges. In dit onderzoek is er een grotere range russen 12 en 65 jaar en met minstens 164 deelnemers per leeftijd. Als derde hebben eerdere onderzoeken naar leeftijd-trends vaak alleen naar popmuziek gekeken. Deze studie kijkt naar een breed assortiment aan muziekgenres. Als laatste bevat deze studie een meting van de Big Five, waardoor het mogelijk is de invloed van persoonlijkheid op muziekvoorkeur te meten.

Het opmerkelijke van deze studie is dat de data verzameld is over een periode van 8 jaar. Hierdoor was het mogelijk te kijken naar de verschillen in muziekvoorkeur tussen eerder geboren versus later geboren deelnemers.

Ook in dit onderzoek betrof het onderzoek een vragenlijst via internet. Een nadeel hiervan is dat er een mogelijkheid is dat mensen de vragenlijst meerdere keren hebben ingevuld. Omdat dit de betrouwbaarheid van de resultaten vermindert, zijn potentiële deelnemers die het onderzoek meerdere keren hebben ingevuld, verwijderd uit de resultaten.

Wat betreft de resultaten is er sprake van invariantie wat betreft muziekvoorkeur. Er zijn robuuste associaties tussen muziekvoorkeur, leeftijd, geslacht en persoonlijkheid. We gaan nu per dimensie van MUSIC (die al eerder genoemd zijn), kijken wat voor personen naar dit soort muziek luisteren.

Mellow

Tijdens de adolescentie gaan mensen steeds meer voorkeur krijgen voor Mellow, in de vroeg-volwassenheid blijft dit stabiel, tussen 30 en 50 jaar neemt de voorkeur weer een beetje af en tussen 50 en 65 jaar neemt de voorkeur weer toe. Vooral de persoonlijkheidstrek Openness van de Big Five is gerelateerd aan voorkeur voor Mellow.

Unpretentious

Voorkeur voor Unpretentious neemt gelijkmatig toe vanaf de adolescentie tot de late-volwassenheid. Vooral vrouwen hebben hier voorkeur voor. Wat betreft de persoonlijkheidstrekken van de Big Five zijn Extraversion, Agreeableness en Conscientiousness positief gerelateerd aan de muziekvoorkeur.

Sophisticated

Voorkeur voor Sophisticated nam toe tijdens de adolescentie tot de jong-volwassenheid. Vanaf de jong-volwassenheid tot de laat-volwassenheid was ook nog sprake van een stijging, maar wel in mindere mate. Vanaf 50 jaar stabiliseert het. Vooral mensen met de persoonlijkheidstrek Openness hebben voorkeur voor deze muziek.

Intense

De voorkeur voor deze muziek toont eerst een snelle toename en daarna een afname tijdens de adolescentie, een stabilisatie tijdens de jong-volwassenheid en daarna een snelle daling tot de midden-volwassenheid. Vooral mensen die hoop scoren op Conscientiousness en Oppenness houden van dit soort muziek.

Contemporary

Tijdens adolescentie is er sprake van een stijging wat betreft muziekvoorkeur voor Contemporary, die stabiliseert tijdens de jong-volwassenheid en daarna weer afneemt tot midden-volwassenheid. Vooral mensen die hoog scoren op Extraversion hebben een grote voorkeur voor dit soort muziek.

Voor muziektrends is het niet van belang in welke periode de persoon is geboren.

Hoe komt het dat het belang van muziek afneemt met de leeftijd?

In de adolescentie speelt muziek een belangrijke rol doordat het jonge mensen helpt om hun identiteit te ontdekken en om relaties te vormen met peers. Als individuen de transitie maken van adolescentie naar volwassenheid worden stabiele zelf-concepten gevormd, kunnen ze beter peer-pressure weerstaan en krijgen ze nieuwe sociale rollen. Het opvoeden van een gezin en hun carrière vormt op dat moment hun identiteit, en dus is muziek hier niet meer voor nodig. Volwassenen luisteren wel muziek om bijvoorbeeld te relaxen, maar ze hoeven niet meer zoveel psychologisch te investeren in muziek als adolescenten doen. Hierdoor is muziek minder van belang voor adolescenten. Het dient minder voor de ontwikkeling van een identiteit, maar meer voor emotieregulatie of stimulatie.

Dat adolescenten in zo’n psychologische fase zitten doordat ze zich willen ontwikkelen, kan een verklaring zijn dat zij in die periode veel voorkeur hebben voor Intense muziek.

In de vroege volwassenheid zijn de identiteiten reeds geformeerd en hierom zijn de Mellow en Contemporary dimensies zo populair. Deze worden gezien als romantisch, emotioneel positief en dansbaar. Deze versterken de verlangen van intimiteit en passen bij de contexten waar deze mensen samenkomen, zoals een club (want het is dansbaar).

In de midden-volwassenheid zit men in een fase waarin hij/zij een carrière wilt ontwikkelen, een gezin wil stichten en vriendschappen wilt behouden. Hierbij past muziek van de dimensies Unprententious en Sophisticated, aangezien deze waargenomen worden als positief en rustgevend.

Persoonlijkheid en muziekvoorkeur

Zoals al eerder vermeld is een link gevonden tussen Extraversion en Contemporary muziek. Deze link kan verklaard worden doordat sociale, positieve en enthousiaste mensen voorkeur hebben voor leuke, sociale muziek. Agreeableness is gelinkt aan Unprentious muziek, omdat mensen met warme persoonlijkheidstrekken voorkeur hebben voor muziek die onschuldig en zachtaardig klinkt. Openness was gelinkt aan Mellow, Sophisticated en Intense muziek omdat dit soort muziek complex en intelligent klinkt, wat overeenkomt met karakteristieken die geassocieerd zijn met Openness.

Het is aannemelijk dat er met de jaren veranderingen zijn in persoonlijkheidstrekken die kunnen zorgen voor een andere muziekvoorkeur. Om dit zeker te kunnen weten is longitudinaal onderzoek nodig naar persoonlijkheid en muziekvoorkeur.

Een andere verklaring voor verschillen in muziekvoorkeur per leeftijd komt van de ontwikkelingsveranderingen in auditieve-perceptie. Er is bewijs van ontwikkelings-veranderingen in auditieve drempelwaarde en in specifieke gehoorbeschadigingen die van invloed kunnen zijn op de muziekvoorkeur.

Beperkingen onderzoek

Doordat het onderzoek gebaseerd is op cross-sectionele designs is niet zeker waardoor de geobserveerde leeftijdsverschillen precies veroorzaakt zijn. Een andere beperking is dat beide onderzoeken gebaseerd zijn op zelf-gerapporteerde data. Er kan sprake zijn van sociaal gewenste antwoorden, omdat muziek belangrijker is voor adolescenten en deze dan ook extra positief hierover gerapporteerd hebben. Ook is het nadelig dat de informatie via internet is verzameld en dit een bepaald soort oudere mensen verwerft, die misschien wel hoger zijn in Openness dan de gemiddelde oude persoon.