Patiëntgericht communiceren in de ggz
Hoofdstuk 11
Omgaan met heftige emoties, Paragraaf 5, 6, 10

Invoegen bij woede

Non-verbaal invoegen bij woede

Bij een woedende cliënt bepalen jouw reacties voor een groot deel of het contact escaleert. Je moet bewust controle houden over wat je doet en zegt. Blijf rustig, respectvol en empathisch Kies een plek waar je kunt blijven staan of zitten en plaats jezelf niet frontaal tegenover de cliënt.

Sta bij voorkeur dicht bij de deur, maar niet recht ervoor.  

Hou fysiek zo veel mogelijk afstand.

Laat je handpalmen zien en laat je schouders ligt hangen. Draai nooit je rug toe. Je kunt het beste afwisselend wel en geen oogcontact maken. Vermijd plotse bewegingen. Als deze toch nodig zijn, kondig ze dan aan.

Hoe groter het publiek, des te groter het theater

De aanwezigheid van anderen kan de boze cliënt in wantrouwen en agressief gedrag versterken. Soms is het beter anderen te vragen de ruimte te verlaten, blijf wel binnen gehoorsafstand.

Als er sprake is van dreigende agressie dan voorkomt de aanwezigheid van zo veel mogelijk mensen escalatie.

Laat de patiënt even ventileren

Laat de boze woorden in de eerste instantie over je heenkomen. De patiënt is nu toch niet in staat tot een rationeel gesprek.

Pas op: laat het niet uit de hand lopen

Laat de situatie niet uit de hand lopen. Benoem en begrens direct de eerste tekenen van agressie. Wacht hierbij niet, agressie wordt enkel erger. Overweeg of je het gesprek stil wilt zetten en indien dat zo is, houd het bij jezelf. Jij bent nu niet in staat het gesprek voort te zetten. Zo vermijd je de patiënt te beschuldigen.

Verbaal invoegen bij woede

Praat met een rustige lage stem, gebruik korte zinnen en laat zo min mogelijk stiltes vallen. Noem de naam van de cliënt. Bied iets aan, als de patiënt dit opvolgt is de kans groter dat je er samen uit komt.

Ga ervan uit dat de cliënt een goede reden heeft om zich zo te voelen. Vraag hierna.

Invoegen bij manische euforie

Contact maken met iemand die aan een manische episode lijdt, is vanwege onrust en instabiliteit van het beeld moeilijk. Het affect is labiel en het kan omslaan in dysforie.

Bij manische patiënten is het belangrijk correct te blijven. Vraag hoe iemand aangesproken wilt worden.

Ingaan op de inhoud van een psychose heeft weinig zin. Blijf duidelijk, concreet en eerlijk. Soms lukt het om even contact te maken door met de onrustige patiënt mee te lopen, je doet suggesties over het tempo.

Grenzen stellen bij disfunctioneel gedrag

Grenzen stellen met een ik-boodschap

Stel bij disfunctioneel gedrag duidelijke grenzen, zonder autoritair te worden. Laat de patiënt duidelijk weten wat je wel en niet accepteert, het liefst met een ik-boodschap.

Als je in ‘ik’ termen spreekt, niet te stellig overkomt, en de ander op zijn gedrag (niet persoon) aanspreekt, dan zal dit eerder worden geaccepteerd.

Bijschrijf het gedrag concreet op een niet-veroordelende manier, beschrijf wat je hiervan vind en wat je wens is.

Grenzen stellen met en wij-boodschap

Met het woord ‘wij’ haal je jezelf uit een ongewenst machtspositie en wordt je daardoor minder het mikpunt van agressie. Daarna leg je uit waarom wij dat vinden en hoe dat, misschien wel op een ander moment, in het voordeel kan werken van de cliënt.

Nee zeggen

Probeer als je nee zegt, naast erkenning een alternatief te bieden. Je geeft de patiënt op krachtige wijze erkenning door zichtbaar moeite voor hem of haar te doen.