Les 6A: De interne markt

Definitie: art. 26 lid 2 VWEU

Gemeenschappelijke markt is breder dan de interne markt, het omhelst interne markt + systeem van mededinging is onvervalst + gemeenschappelijk buitenlands handelsbeleid (extern douanetarief).

Interne markt: omvat een ruimte zonder binnengrenzen waarin het vrije verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal is gewaarborgd volgens de bepalingen van de Verdragen.

Interne markt belangrijk voor methode van stemmen (eenparigheid naar meerderheid) + definitie.

Fundament: De Douane-Unie: art. 28 VWEU

De Douane-Unie is anders dan een vrijhandelszone, wat is het verschil? In een vrijhandelszone is vrij verkeer van goederen voor goederen die oorsprong hebben binnen de vrijhandelszone, maar goederen die buiten die vrijhandelszone binnen de vrijhandelszone komen betalen daar de douanerechten in die lidstaat en indien dit doorgaat weer douanerechten betalen. In een Douane-Unie heeft men een gemeenschappelijk douanetarief, voor goederen buiten de Unie naar binnen komen ongeacht welke lidstaat men uitkomt. Die goederen hoeven maar 1x douanerechten te betalen. Art. 28 maakt een gemeenschappelijk douanetarief mogelijk en ten tweede gelijke behandeling van producten die van vrij verkeer zijn in een lidstaat.

In het vrije verkeer: art. 30 VWEU

Als zich bevindend in het vrije verkeer in een lidstaat worden beschouwd de producten uit derde landen waarvoor in genoemde staat de invoerformaliteiten zijn verricht en de verschuldigde douanerechten en heffingen van gelijke werking zijn voldaan en waarvoor geen gehele of gedeeltelijke teruggave van die rechten en heffingen is verleend.

Drie manieren om het vrij verkeer te waarborgen

Het verbod op in- en uitvoerrechten of heffingen van gelijke werking zijn tussen de lidstaten (art. 30 VWEU).

Het verbod op discriminatoire belastingen op in- en uitvoer (art. 110 jo 111 VWEU).

Het verbod op kwantitatieve invoer- en uitvoerbeperkingen en alle maatregelen van gelijke werking zijn tussen de lidstaten (art. 34-36 VWEU).

Douanerechten en Heffingen van gelijke werking

Er zijn geen douanerechten meer binnen de EU, die van de lidstaten zijn afgeschaft. Enkel een gemeenschappelijk douanetarief. De heffing van gelijke werking. Elke eenzijdig opgelegde last die wegens grensoverschrijding op nationale goederen wordt gelegd en geen douanerecht is, en eigenlijk gezien een heffing van gelijke werking oplevert. En last niet ten behoeve van de staat wordt geheven. Een eenzijdige nationale controlemaatregel. Ongeacht benaming en structuur iedere eenzijdig opgelegde geldelijke last die wegens grensoverschrijding op nationale goederen wordt gelegd en geen douanerecht is in eigenlijke zin, een heffing van gelijke werking oplevert, zelfs wanneer deze last niet ten behoeve van de Staat wordt geheven;

Geen de minimisregel, dit is slechts anders wanneer die door eenzijdige controlemaatregelen overeenkomstig artikel 36 kunnen zijn opgeworpen, en deze last de tegenprestatie vormt voor een aan de exporteur of importeur werkelijk verleende dienst en evenredig is aan de kosten daarvan, dan wel deel uitmaakt van een algemeen stelsel van binnenlandse heffingen waardoor nationale en ingevoerde producten volgens dezelfde criteria stelselmatig worden belast.

Soms zijn heffingen gevraagd voor controles die door het Unierecht verplicht zijn gesteld. Zjn toelaatbaar mits:

1. De heffingen overschrijden niet de werkelijke kosten van de controles ter zake waarvan zij worden toegepast;
2. De verrichte controles zijn voor alle betrokken producten in de Unie verplicht gesteld en uniform;
3. Zij zijn door het Unierecht in het algemeen belang van de Unie voorgeschreven;
4. Zij bevorderen het vrije goederenverkeer, met name doordat zij hinderpalen neutraliseren

Unie doet dit dus ipv nationaal, dit is geen eenzijdige nationale maatregel. Dit is Unierecht, in het belang van het vrij verkeer van goederen. Zij nemen hinderpalen weg.

87/75 Bresciani;

46/76 Bauhuis; Controles zijn uitgevoerd op basis van Unierecht.

18/87 Commissie v Duitsland (controles op levende dieren)

Interne belastingen

Verbod op discriminatoire belastingen op in- en uitvoer van producten. Art. 110 lid 1 VWEU: gelijksoortige producten. Discriminatie tegen gelijksoortige producten. Bananenzaak; Artikel 110 VWEU had het over goederen van andere lidstaten, hier ingevoerd in Benelux vanuit derdeland en dan naar Italië. Hof zei ja dit zijn “goods from other states”, want gelijke behandeling van goederen van staten buiten de Unie die hebben al belasting betaald dus gelijk behandeld. In hoeverre concurrerend?

Arrest Outokumpu Oy (RO 30 ev): verschil natuurlijke en synthetische alcohol, niemand wilde synthetische produceren en import werd dus ook gediscrimineerd. Hof zei nee, legitiem economische politieke keuze. Je kunt een economisch verantwoorde keuze maken, mits te verenigen met het verdrag. Dus het is legitiem om elektriciteit van milieuvriendelijk materiaal belastingvoordeel te bieden, milieubescherming is nml een wezenlijke doelstelling van de Unie. Belasting vergeleken met laagste geproduceerde binnenlandse elektriciteit. Hof zegt “praktische moeilijkheden zijn geen rechtvaardigingsgronden voor toepassing binnenlandse belastingen die producten uit andere lidstaten discrimineren”. Ook al zijn de lidstaten niet verplicht tot het afschaffen van het binnenlandse gerechtvaardigde verschillen in belasting op nationale producten, ligt dit anders als dit de enige mogelijkheid om rechtstreekse discriminatie van ingevoerde producten tegen te gaan. In andere woorden: Hof heeft vergeleken met laagste tarief op binnenlandse tarief + ophouden met systeem waarin mensen geen kans hebben om te zeggen dat zij goede energie hebben = discriminatie. 

Artikel 110 lid 2 VWEU: concurrerende producten – beschermende werking, dus geen gelijksoortige producten.

Wanneer is een product een gelijksoortig product? Bananenzaak, Van België naar Italië, belasting op veel etenswaren in Italië ook bananen. Is de belasting op bananen iets dat discriminatoir is?

Beschermde werking bij Commissie v. VK, belasting op wijn is hoger dan op bier. Het is bescherming bier versus wijn. Hof stelt vergelijk normale tafelwijn met bier, LS mag niet proberen te betogen dat consumentengedrag is gefixeerd van nu en altijd. Je kan niet een regel te rechtvaardigen om consumentengewoontes te bevriezen. De toename in handel en integratie, betekent dat smaken en gewoontes evalueren.

Commissie v. België, als het verschil gezien element van belasting in totaalprijs van het product zo groot is dat bij aanpassing het consumentengedrag zal veranderen, moet dit aangetoond worden.

Wat als er geen nationale productie? Denemarken heeft geen auto-industrie, maar wel belasting. Betekent niet dat belasting automatisch discriminatoir is.  Zaak Commissie v. Denemarken: Belasting zou te hoog zijn waarbij inkoop af zou nemen, tweedehands toename. Hof zei belasting op tweedehands ingevoerde auto’s, maar niet op auto’s binnen Denemarken van ene naar ander. Dit is wel discriminatoir.  

Kwantitatieve beperkingen op invoer en maatregelen van Gelijke Werking

Kwantitatieve beperkingen: Als ik een totaal verbod op invoer van koekiemonster, dan is de kwantiteit 0 dit is een kwantitatieve beperking.

2/73 Geddo [1973]: u mag niet meer dan 500 Geddo’s invoeren, is dit kwantitatieve beperking van 500. Het Hof zegt: “Het verbod van kwantitatieve beperkingen slaat op maatregelen welke, al naar het geval, de invoer, uitvoer of doorvoer geheel of ten dele beletten. En onder maatregelen van gelijke werking zijn niet slechts maatregelen te verstaan die in voormelde zin prohibitief te zijn, doch ook belemme­ringen waarvan, ongeacht benaming of techniek, eenzelfde effect uitgaat”.

Aan wie is dit verbod gericht?

Lidstaten – alle organen van een Lidstaat (ook regio’s, gemeenten enz., ook de rechterlijke macht; ook het parlement; staatsbedrijven enz.). Maar ook de instellingen van de EU, want zij handelen naar het Verdrag.

Werking op particulieren? Als iemand gebruik probeert te maken van IE-rechten.

Voorbeeld: FA nam geen maatregelen om het vrij verkeer van goederen te verzekeren. Inbreuk is dat overheid geen maatregelen heeft genomen, niet de stakende boeren zelf. Klimaat van angst, mensen waren bang.

• C-112/00 Schmidberger v Republik Österreich: Schmidberger wilde schadevergoeding vanwege weekendlange blokkade, alternatieve route aanwezig en was bekend. Vrijheid van meningsuiting versus vrij verkeer van goederen, geen schadevergoeding voor het feit dat vrij verkeer van goedere niet was verzekerd. Want maatregelen genomen om protest in goede banen te leiden.
• Gebruik van door nationale wetgeving toegekende IE-rechten?
• C-171/11 Fra. Bo [2012]: certificatie instelling voor bepaalde norm, Fra Bo kreeg geen certificatie. Fra Bo was geen onderneming, Hof zegt in feite treedt particuliere instantie op namens de staat en daarom is het, ondanks het particulier is, te zien als staat en dus belemmering van vrij verkeer.
• Cf. andere vrijheden? In andere gebieden, ook al is er sprake van het handelen van een privaatrechtelijke instantie, hun handelen kan een verboden obstakel vormen voor vrijheden. In vrij verkeer van goederen is er geen eis van nationaliteit.

Wat zijn ‘goederen’? 7/68 Commissie v Italië: “onder goederen in de zin van deze bepaling moeten worden ver­staan de waren die op geld waardeerbaar zijn en als zodanig het voorwerp van handelstransacties kunnen vormen.” Dus zelfs dingen zoals afval verhandelbaar zijn.

Niet noodzakelijk in een commerciële situatie, ook particulieren kunnen zich op het vrije verkeer van goederen beroepen. Geen verband met nationaliteit. Goederen die in het vrij verkeer binnen een Lid-Staat zijn mogen ook gebruik maken van de Artt. 30—36 VWEU (zie Art. 28, lid 2 VWEU).

Kern beginsel: 8/74 Dassonville [1974]: ingevoerd van FA/EN naar België, concurreren op prijs. Scotch wiskey moest certificaat hebben, maar dit is een handelsbelemmering. Hof “Iedere handelsregeling der Lidstaten die de intracommu­nautaire handel al dan niet rechtstreeks, daadwerkelijk of potentieel, kan belemmeren, is als een maatregel van gelijke werking als kwantitatieve beper­kingen te beschouwen”. Nu is het regeling ipv handelsregeling, brede basis van handelsbelemmering.  

Geen de minimis regel (177 & 178/82 van de Haar [1984]. In principe verboden tot een bepaalde grens, niet in Dasson Ville want altijd hoe dan ook verboden.

120/78 Rewe-Zentral AG  (Cassis de Dijon) [1979]: Wederzijdse erkenning van producten, alcohol van zwarte bessen. Rewe wilde het verkopen tussen de likeuren, de Duitse consument heeft te verwachten dat elke likeur de minimumsterkte heeft. Dus ook al zijn ze van gelijke werking, handelsbelemmerend werken. Consumentenbescherming versus gezondheidsbescherming. Zolang het duidelijk is op het etiket, wie is er dan misleid? Niemand, dus geen consumentenbescherming schending. Gezondheidsbescherming dat minimum hoeveelheid alcohol in moet zitten, mislukt. Dus wederzijdse erkenning van producten werd erkent.

Les 6B: De interne markt

Verkoopmodaliteiten:

C-267 & 268/91 Keck & Mithouard [1993]: Koffie en bier verkopen, beschuldigd dat ze de producten verkochten onder de inkoopprijs (dumping + marktaandeel verkrijgen). Hof “In afwijking van de eerdere rechtspraak moet echter worden aangenomen, dat als een maatregel die de handel tussen de Lidstaten al dan niet rechtstreeks, daadwerkelijk of potentieel kan belemmeren in de zin van de Dassonville-rechtspraak niet kan worden beschouwd de toepassing op producten uit andere Lidstaten van nationale bepalingen die bepaalde verkoopmodaliteiten aan banden leggen of verbieden, mits die bepalingen van toepassing zijn op alle marktdeelnemers die op het nationale grondgebied activiteiten ontplooien, en mits zij zowel rechtens als feitelijk dezelfde invloed hebben op de verhandeling van nationale producten en op producten uit andere LS”.

Dus ontsnappen indien aan beide volwaarden wordt voldaan. Zo niet, dan vallen ze onder Dassonville.

C-405/98 Gourmet: Verbod voor grote waardenhuis, mochten geen televisiereclame uitzenden. Hof zei dat is een verkoopmodaliteit, van toepassing op bepaalde distributiebranche. (International: verbod op reclame is een totale onmogelijkheid voor buitenlandse producten om bekent te raken in een andere lidstaat, Hof zegt bevolking is meer bekend met binnenlandse producten. En als je de buitenlandse producten de mogelijkheid tot kennisheid ontneemt, behandel je niet iedereen op dezelfde manier zoals de Keck-voorwaarden. Geen gelijke behandeling, dus geen Keck dus handelsbelemmering art. 34 VWEU. Gerechtvaardigd of art. 36 of jurisprudentie rechtvaardiging?

C-158 & 159/04 Alfa Vita: Bakker alleen traditioneel vereiste gereedschap voor brood gebruiken in de supermarkt, belachelijk zeiden ze. Hof zei nee, dit is duidelijk overdreven en handelsbelemmering.

Maatregelen die het gebruik van producten belemmeren

Portugal: Getinte folie voor op ruiten van de auto’s, verboden in Portugal. Getint glas was niet verboden. Hof zei effect van verbod van gebruik is dat er geen marktaanvraag is, dus handelsbelemmering.

C-110/05 Commissie v Italië (Italiaanse Brommer Aanhangwagens) [2009]: Verbod aanhangwagen voor motor, dat gold alleen voor motors in Italië ingeschreven maar vanuit DU oid niet. Geen verkoopmodaliteit versus wel. Hof doet mix: Handelsbelemmering dus dassonville, maar Italië had voordeel want evenredig en eenvoudig.

C-145/05 Mickelsson & Roos  [2009]: Jetzskigebruik verbieden, minister mag bepaalde gebieden aanwijzen waar het wel mag. Mickelsson & Roos deden het wel, nog niet aangewezen gebieden. Dus handelsbelemmering, niemand gaat kopen want niet mogen worden gebruikt. Deze zaak gewacht tot Commissie v Italië, Hof zei als in tussentijd de minister de plek aanwijst als toegewezen plaats dan worden vrijgesproken.

Voorkeur voor nationale producten

249/81 Commissie v Ierland: aanmoedigen om meer nationale producten te kopen, geen wet. Enkel aanbeveling. Hof zei doet niet ter zake, ook al is het niet juridisch verbindend, regering heeft maatregel genomen om binnenlands boven buitenlands te zetten.

45/87 Commissie v Ierland (Dundalk; nationale normen): aanbestedingsrecht, fabriceren en plaatsen van buizen die water zou vervoeren. 3 varianten ingeschreven. Jullie weigeren te kijken naar producten conform andere normen die net zo goed kunnen zijn. 1 gecertificeerd bedrijf die voldeed, buizen gemaakt voor het contract al. Hof zei door alleen die certificatie volgens Ierse norm te geven, sluit u de Ierse markt af voor andere concurrenten die dezelfde producten maakt volgens goede normen. Nationale norm leidt tot je andere marktdeelnemers uitsluit.

Indicaties van oorsprong of kwaliteit – beperking tot nationale producten

207/83 Commissie v VK [1985]: Voor bepaalde soort textielen te eisen dat land van productie moest worden getoond, op eerste gezicht van gelijke toezicht. Dit is alleen een schijn, moedigt mensen aan om hun vooroordelen ten aanzien van nationale producten in het leven te roepen= benadeling buitenlandse producten.

C-321—324/94 Pistre [1997] (‘montaigne’): Voorbehoud naam montaigne, Hof zei geen rekening gehouden met buitenlandse producten die uit berggebieden komen, de rest mag dit niet meer. Dus handelsbelemmering.

Administratieve praktijken

21/84 Commissie v Frankrijk [1985] (post frankeeraparaten): Anderen kwamen niet door de keuring heen. Hof zei zeker in een markt met weinig marktdeelnemers, zal behandeling van 1 bedrijf kunnen wijzen op systematische praktijk dat buitenlandse producten op de markt worden geplaatst. De manier waarop de wet werd toegepast was fataal, wet zelf was goed.

Kwantitatieve beperkingen op uitvoer en maatregelen van gelijke werking - Artikel 35 VWEU. Van toepassing alleen op producten die uitgevoerd worden:

53/76 Bouhelier [1977] – kwaliteitseisen voor horloges: is discriminatoir indien eisen niet worden gesteld voor binnenlandse producten. Dassonville toegepast.

Van toepassing ongeacht de bestemming van de producten:

15/79 Groenveld [1979]; Verbod voor vleesverwerkers om paardenvlees in hun bedrijven te hebben. Schending alleen als de maatregel een voordeel voor nationale producten of voor de binnenlandse markt van een Lidstaat ten koste van de producten of de handel van andere Lidstaten vormt. Dus een afwijkend criterium. Nooit in gemeenschappelijke markt toegepast. Leidt tot local grab maatregelen.

‘local grab’ maatregelen (behandeling in bepaalde lidstaat)

172/82 Inter-Huiles [1983]; olieafval, afhandeling binnen Frankrijk.

C-388/95 België v Spanje [2000]: ene lidstaat sleept andere lidstaat voor het Hof, bottelen van wijn in land van oorsprong. Gerechtvaardigd om kwaliteit integriteit van de wijn te garanderen.

Rechtvaardigingen

Rechtvaardigingen: strikt uitgelegd, moeten evenredig zijn en geen economische rechtvaardigingen.

Artikel 36 VWEU + jurisprudentie

• Bescherming van de openbare zedelijkheid,
• De openbare orde,
• De openbare veiligheid,
• De gezondheid en het leven van personen, dieren of planten,
• Het nationaal artistiek historisch en archeologisch bezit uit hoofde van bescherming van de industriële en commerciële eigendom.
• Deze verboden of beperkingen mogen echter geen middel tot willekeurige discriminatie noch een verkapte beperking van de handel tussen de lidstaten vormen. 

Openbare zedelijkheid

121/85 Conegate [1986]: Invoer van sekspoppen, toegestaan om te kopen en verkopen en te produceren, maar niet in te voeren. Dus niet dubbel niveau van openbare zedelijkheid, dus geen gerechtvaardigde blokkade.

Openbare orde

7/78 R v Thompson et al. [1978] – munten: Hof zei, lidstaat is vrij om de integriteit van munteenheid te waarborgen door beperkingen te leveren op bepaalde invoer.

(115 & 116/81 Adoui & Cornuaille [1982]) Een nationaal overheidsorgaan mag de openbare orde alleen inroepen wanneer er sprake is van een werkelijke, voldoende ernstige bedreiging, die een wezenlijk belang van de maatschappij raakt. Beoordeel het individueel gedrag.

Openbare veiligheid

72/83 Campus Oil [1984]: Olieraffernij wilde sluiten, Ierland wilde het tot staatsbedrijf maken. Tegen bepaalde prijs afnemen, want essentieel zodat er garantie was voor diensten van de Staat. Hof heeft dit geaccepteerd.

De gezondheid en het leven van personen, dieren of planten

132/80 United Foods [1982] - herhaling van al uitgevoerde inspecties / onderzoek: Hof zegt wederzijds vertrouwen accepteren, niet duplicaat onderzoek vragen voor ingevoerde producten.

178/84 Commissie v Duitsland [1987] – Reinheitsgebot van bier, alleen volgens dit recept. Dus maar enkele bieren Duitsland binnen. Volledig geharmoniseerde wetgeving op EU-niveau, dan geen rechtvaardigingsgronden. 

Evenredigheid

Risico’s moeten reëel zijn, niet verzonnen. Hoewel men zegt mogen eigen niveau van acceptabel risico vast te stellen, moet dit reëel zijn. Als minder vergaande maatregelen voldoende zouden zijn, worden de maatregelen in het geding afgekeurd. Dus maatregelen die verder gaan dan noodzakelijk.

Tweede zin van Art. 36: Geen willekeurige discriminatie of verkapte beperking:

40/82 Commissie v VK; Bescherming tegen ziekte als truc dan FA pluimvee niet voor kerst binnen konden komen, zodat Britse pluimvee hogere prijzen konden hanteren. Totale willekeurige discriminatie.

42/82 Commissie v Frankrijk: Opgeschroefde beperking controle op Italiaanse wijn, totale verkapte beperking op de handel.

Rechtvaardigingen op basis van de jurisprudentie

Alléén van toepassing als de maatregelen van gelijke toepassing zijn op ingevoerde en binnenlandse producten. Geen besloten groep van rechtvaardigingen. Niet beschikbaar als er EU-regelgeving het terrein bekleed.

Art. 36 VWEU wordt toegepast par analogie

8/74 Dassonville: jurisprudentie gebaseerde rechtvaardiging. Maatregelen in afwezigheid van EUmaatregelen mag de consument dit doen, mits evenredig etc. Hof zei garanties was niet evenredig.

120/78 Rewe-Zentral AG (Cassis de Dijon): Gronden uitbreiden van Dassonville, openbare gezondheid ook.

C-368/95 Familapress – vrijheid van meningsuiting: Vrijheid van meningsuiting ivm rechtvaardigingsgronden.

Consumentenbescherming

Oneerlijke handelspraktijken

Bevordering van arbeidsomstandigheden

Effectiviteit van fiscale toezicht

Grondrechten: vrijheid van meningsuiting, media diversiteit, (fundamentele rechten)

Lastiger: Financiële evenwicht van de nationale sociale zekerheidstelsel- of gezondheidstelsel. Hof wil geen economische rechtvaardiging, vast bedrag vergoeden maakt de plek van kopen niet uit.

Tentamentip: Vraag dat je bedrag voor inspectie moet betalen, moet je eerst navragen of een inspectie geoorloofd is. Als dat niet zo is, dan is de betaling voor de inspectie niet toegestaan. Zo wel, dan checken of dat geoorloofd is. Dassonville als uitgangspunt nemen, voorwaarden Keck. Zo niet, rechtvaardigingsgrond (verdrag/jurisprudentie)? Verkapte handelsbeperking of verkapte vorm van discriminatie.