Leerstuk

Noodtoestand (art. 40 Sr).

Rechtsvraag

Zijn bij een beroep op overmacht in de zin van noodtoestand de bijzondere omstandigheden in het concrete geval van belang?

Casus

Verdachte heeft een spierziekte en zeer veel pijn. Vandaar dat deze cannabis thuis verbouwd voor eigen gebruik. Dit is echter in strijd met de Opiumwet. Het verweer van de raadsman van de verdachte, is dat er sprake is van een noodtoestand.

Hoge Raad

De Advocaat-Generaal zegt dat bij een noodtoestand sprake moet zijn van een actuele en concrete nood, waarbij sprake is van een conflict van plichten. Een snelle keuze is daarbij niet vereist, men kan rustig de tijd nemen om een weloverwogen keuze te maken.

Bij beoordeling van het cassatiemiddel wordt door de Hoge Raad voorop gesteld dat in uitzonderlijke omstandigheden in een individueel geval met zich mee kan brengen dat strafbare gedragingen uit de Opiumwet, niettemin gerechtvaardigd kunnen worden geacht, onder meer indien moet worden aangenomen dat daarbij is gehandeld in een noodtoestand, dat wil zeggen dat de pleger van het feit de zwaarstwegende plichten en belangen heeft laten prevaleren.

Conclusie

Bij een noodtoestand is er sprake van een conflict van plichten, want aan de ene kant is er de plicht om de strafwet niet te overtreden (Opiumwet). Aan de andere kant is er het recht op een dragelijk en menswaardig bestaan en de daaruit voorvloeiende plicht om alles in het werk te stellen om onnodig lijden te voorkomen en de kwaliteit van het leven zo goed mogelijk te laten zijn (dit zegt de A-G letterlijk).