Ondeugdelijke voorbereiding? (HR 27-05-2014, NJ 2014, 338)

Rechtspraak

Het Hof Arnhem heeft de verdachte veroordeeld tot een gevangenisstraf van 2 jaar wegens “voorbereiding van medeplegen van verkrachting en van medeplegen van met iemand beneden de leeftijd van twaalf jaren handelingen plegen die bestaan uit of mede bestaan uit het seksueel binnendringen van het lichaam”.

Het gaat in deze zaak om de strafbaarheid van voorbereidingshandelingen (art. 46 Sr.) Bij voorbereiding staan het abstracte gevaarzettende karakter van de handeling en het opzet van de dader centraal. Anders dan bij poging is geen begin van uitvoering vereist, maar volstaan voorbereidingshandelingen. Daarvan is sprake “wanneer de dader opzettelijk voorwerpen, stoffen, informatiedragers, ruimten of vervoermiddelen bestemd tot het begaan van dat misdrijf verwerft, vervaardigt, invoert, doorvoert, uitvoert of voorhanden heeft.”

I.c. ging het om de voorbereiding van verkrachting en van medeplegen van ontucht met een kind. Maar kan daarvan wel sprake zijn als die voorbereiding heeft plaatsgevonden, terwijl deze betrekking had op een niet bestaand kind? Dat is de centrale vraag die aan de orde is. De verdachte is tot zijn voorbereiding gekomen nadat hij daarover uitvoerige (mail)contacten heeft gehad met een journalist (Alberto Stegeman) die zich uitgaf voor ‘Richard’ waarbij seksueel contact met een tienjarig meisje onderwerp van gesprek was. Het meisje bestond in werkelijk niet, maar haar naam (‘Laura’) en bestaan waren verzonnen door de journalist.

Rechtsgang

De rechtbank en het hof menen dat sprake is van een strafbare voorbereiding. De voorbereidingshandelingen van verdachte zien op seksueel misbruik van een 10-jarig meisje. In deze samenvatting komt de conclusie van de Procureur-Generaal bij de Hoge Raad aan de orde, omtrent het leerstuk van de ondeugdelijkheid bij voorbereidingshandelingen.

De betrokkenheid van verdachte heeft vier fasen: 1. intentie om seksueel contact te hebben met een meisje van jonger dan twaalf jaar; 2. communicatie over intentie; 3. voorhanden hebben van middelen zoals seksattributen en tape; en 4. verschijnen op de afspraak met ‘Richard’, met als doel te komen tot uitvoering van het seksueel contact met ‘Laura’.

Voor de beoordeling van de vraag of er sprake is van een voorbereidingshandeling moet er niet alleen naar de laatste fase van het handelen worden gekeken, maar moet volgens de Procureur-Generaal het volledige criminele traject van verdachte in aanmerking worden genomen. De omstandigheid dat in allerlaatste fase bleek dat het een fictief kind betrof, verliest aan betekenis nu er sprake is van zo’n vaste herhaalde, intentie, sterk op veruiterlijking van die intentie wijzende middelen en daadwerkelijk verschijnen na een afspraak ter uitvoering van het gronddelict. Ten tijde van zijn handelen ging verdachte er zonder meer vanuit dat hij van doen zou krijgen met een minderjarige van vlees en bloed. De voorbereidingshandeling komt alleen maar ten einde, omdat er buiten de wil van verdachte een ‘mankement’ is. Dat mankement blijkt hem pas in die allerlaatste fase. In deze voorbereidingsfase gaat i.c. van het handelen een abstracte gevaarzetting uit. Het is slechts te danken aan het feit dat er geen echt meisje in het spel is dat er geen concreet gevaar ontstaat. Concreet gevaar laat zich eenvoudig denken indien tussentijds of aan het einde van de voorbereiding alsnog een echt kind bij het handelen van verdachte wordt betrokken. Dat is gelukkig niet gebeurd, maar daarvoor bestond in abstracto wel gevaar.

Kern

Art. 46 Sr, strafbare voorbereidingshandelingen zedendelicten jegens fictief meisje. De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad stelt dat het in werkelijkheid geen minderjarig potentieel slachtoffer betreft en de voorbereide misdrijven niet konden worden voltooid, maar dat dit niet aan de bewezenverklaring van de strafbare voorbereiding van die misdrijven in de weg staat. Voldoende is dat uit de bewijsvoering kan worden afgeleid dat de bewezenverklaarde gedragingen strekten ter voorbereiding van feiten als in de bewezenverklaring bedoeld en dat het opzet van verdachte op het begaan daarvan was gericht.