Week I Bestuursrecht heeft betrekking op relaties tussen de overheid (bestuursorgaan --> art. 1:1 Awb) en burgers (belanghebbende --> art. 1:2 Awb). Bereik van het bestuursrecht is erg groot, sommige dingen zou je eerder met strafrecht associëren. Ook is het bestuursrecht sterk beïnvloed door Europese regelgeving. Vaak overlapt het bestuursrecht dus met het strafrecht (iemand die fraudeert bij bijstand moet ook boete betalen), privaatrecht (overheid sluit overeenkomst over grondverkoop die bepalen waarvoor grond mag worden gebruikt) en Europees recht (Nederlandse wetgeving mag niet in strijd zijn met Europees recht). Het bestuursrecht is het recht voor, van en tegen het overheidsbestuur. Het is als eerst het recht van de overheid, omdat het instrumentarium van het overheidsbestuur is; waarmee het bestuurt. Het bestuur heeft de mogelijkheid rechten en plichten van de burger te bepalen. Dit heet eenzijdige rechtshandelingen en geeft de overheid veel macht. Deze macht is echter wel beperkt door de wetgever die de bevoegdheid toekent aan de wetgever door wettelijke voorschriften. Dat vormt een van de functies van het bestuursrecht, namelijk de instrumentele functie: het bestuursrecht geeft de overheid de bevoegdheden (instrumenten) om het algemeen belang te behartigen en zijn publieke taak te vervullen. Het zijn de normen voor het bestuur, omdat in het bestuursrecht het uitgangspunt is dat het bestuur niks mag, tenzij het in de wet staat, al het overheidsoptreden heeft een wettelijke grondslag nodig. Dit is de normerende functie. Het is het recht tegen het bestuur, omdat het bestuursrecht ook rechtsbescherming biedt voor belanghebbenden die het niet eens zijn met besluiten van het bestuur. Het bestuursrecht heeft inspraakmogelijkheden. Dit is de waarborgfunctie. Bronnen van bestuursrecht: Wet- en regelgeving --> De regels van het bestuursrecht zijn opgenomen in de Awb. Dit heeft net zoals het burgerlijk wetboek een...

Werkcollege Vraag 1 (bestuursorgaanbegrip) De voor deze week voorgeschreven uitspraak ‘Stichting Bevordering Kwaliteit Leefomgeving Schipholregio’ (AB 2015/219) is een belangrijke uitspraak voor de ontwikkeling van de publieketaakjurisprudentie. a. Wat is de centrale vraag in de uitspraak ‘Stichting Bevordering Kwaliteit Leefomgeving Schipholregio’? Kan een privaatrechtelijke rechtspersoon buitenwettelijk onder bepaalde omstandigheden toch al B-bestuursorgaan kwalificeren In de voor deze week voorgeschreven conclusie van AG Widdershoven schetst hij de historie en de verschillende lijnen van jurisprudentieontwikkeling met betrekking tot b-organen met buitenwettelijk openbaar gezag. b. Wat is volgens AG Widdershoven problematisch aan de publieketaakjurisprudentie? Hij stelde vast dat er geen consistente lijn is in de rechtspraak, waardoor het moeilijk voorspelbaar is wanneer sprake is van een b-orgaan. De ABRvS concludeert dat de ‘Stichting Bevordering Kwaliteit Leefomgeving Schipholregio’ geen bestuursorgaan is in de zin van Awb. c. Beschrijf de criteria waaraan volgens de ABRvS moet worden voldaan om te kwalificeren als een ‘buitenwettelijk b-orgaan’. Aan het inhoudelijke en financiële vereiste. Inhoudelijke vereiste --> De criteria voor geldverstrekking moeten in beslissende mate door één of meer a-organen worden bepaald (als een A-orgaan, zoals het college van gedeputeerde staten, een lijst had vastgesteld wanneer er sprake is van schrijnende gevallen dat er een aanvraag moet worden goedgekeurd. NIET als een a-orgaan gewoon geld had gegeven en er geen criteria aan had vastgesteld). Financiële vereiste --> De financiering van de stichting moet in overwegend mate (2/3 of meer) afkomstig zijn van één of meer a-organen. Vraag 2 (belanghebbendebegrip) Tolsma beschrijft in haar annotatie bij AB 2017/348 (Mestbassin Mechelen) de ontwikkeling in de jurisprudentie op grond waarvan een belanghebbende als belanghebbende wordt...

Hoorcollege Overheid kan beleidsdoelen nastreven met bestuursrechtelijke en privaatrechtelijke instrumenten Bestuursrechtelijk: Begrip: besluit (art. 1:3 Awb) Soorten besluiten Privaatrechtelijk: Soorten privaatrechtelijk handelen Aanvaardbaar handelen (mag de overheid net zoals een eigenaar van haar bevoegdheden gebruikmaken of niet door haar bijzondere positie) Beschikking: inhoud: Individueel: persoonsgericht Concreet: zaaksgericht Overheidsrechtspersonen zijn dus drager vermogensrechtelijke bevoegdheden, plichten en rechten en kunnen bijvoorbeeld zijn: Eigenaar (art. 5:1 BW) Partij overeenkomst (6:213 BW) met particulieren of andere overheidsrechtspersonen Eiser in actie uit onrechtmatige daad (art. 6:162 BW) Beperking op grond van het publiekrecht: Gemene rechtsleer: BW exclusief bepalend. Vroeger aanvaard: Eindhoven/Staals1968: tweewegenleer toegestaan, ook ter behartiging algemeen belang. Privaatrecht leidend: publiekrechtelijke normen niet van toepassing op privaatrechtelijk handelen overheid Twee problemen: De leer maakt ten onrechte geen principieel verschil tussen de aard van de toepasselijke privaatrechtelijke en bestuursrechtelijke regels De leer beschouwt ten onrechte het privaatrecht als het algemene recht en maakt hij van het bestuursrecht slechts het bijzondere uitzonderingsrecht Gemende rechtsleer: civiele en publiekrechtelijke normen zijn van toepassing: publiekrecht bepaalt grenzen. Windmill-arrest: verbod doorkruising publiekrecht. Kunst & Antiekstudio 1991: ruimte privaatrecht/geen principiële keuze publiekrecht Invullende rechtsleer: vanwege het legaliteitsbeginsel is het publiekrecht exclusief bepalend (Maastrichtse school) Gemeenschappelijke rechtsleer: er is een algemene rechtsbron waaruit publiek en privaatrecht putten De overheid moet zijn Beginselen van Behoorlijk Bestuur in acht blijven nemen. Niet omdat de overheid zich als private...

Week III De bestuursbevoegdheid dient op de wet te berusten en moet overeenkomstig de wet worden uitgeoefend. Veel informatie die het bestuursoptreden nodig heeft is opgenomen in zogenoemde bijzondere wetten. Een bijzondere wet is een speciale wet die voor dat type optreden is geschreven. Deze bevat: De bevoegdheidstoekenning zelf en De regels die het bestuur daarbij in acht moet nemen In de Wet wapens en Munitie is er een verbod op wapens, behoudens een vergunning. De bevoegdheid om die vergunning te geven is gegeven aan de korpschef (1). En de wet heeft aan onder welk omstandigheden verlof kan worden gegeven (2). De bijzondere normstellingen vinden plaats op verschillende niveaus. Dit noemen we de gelede normstelling. In de Wet Wapens en Munitie moet ook gekeken orden naar de regeling wapens en munitie (ministeriële regeling) en de Circulaire wapens en munitie (beleidsregel). Dit gebeurt vaak in het bestuursrecht dat je begint bij de wet in formele zin en daalt steeds verder af naar lagere regels om te bezien hoe van die bevoegdheid gebruik kan worden gemaakt. Redenen voor een gelede normstelling: Het is praktisch onmogelijk om alles bij formele wet te regelen Normen moeten voortdurend en snel aangepast worden aan de maatschappelijke omstandigheden Nadere regelgeving vergt soms vergaande administratieve en technische details; het zou zinloos zijn daarmee het parlement te belasten Het decentralisatiebeginsel: besluitvorming zo dicht mogelijk bij de burger Het is gewenst dat normen worden vastgesteld na overleg en/of inspraak; dat is bij formele wetgeving moeilijker te realiseren dan bij normstelling op een lager niveau Pas in een concreet geval kan worden aangegeven hoe moet worden gehandeld; er zal een individuele beslissing genomen moeten worden Redenen voor geen gelede normstelling: Er bestaat een risico op uitholling van de democratische legitimatie van wet- en regelgeving. Alleen bij een wet in...

Werkcollege Vraag 1 – Beleidsregels Uit het voor deze week voorgeschreven artikel van Feenstra & Tollenaar blijkt dat de ABRvS in oktober 2016 een nieuwe jurisprudentielijn heeft ingezet over de toepassing van beleidsregels. a. Wat houdt deze nieuwe jurisprudentielijn in? Nieuwe interpretatie van art. 4:84. Je bent overeenkomst je beleidsregel te handelen, maar als er bijzondere omstandigheden voordoen met betrekking op de belangen van de burger onevenredig worden geraakt moet je van de beleidsregel afwijken. b. Wat betekent deze nieuwe jurisprudentielijn voor de rechterlijke toetsing van beleidsregels? Een beleidsregel kan je niet in bezwaar of beroep (art. 8:3 lid 1) Vraag 2 - Natuurbescherming De Wet natuurbescherming implementeert de Habitatrichtlijn 92/43/EC en bevat onder andere de volgende artikelen: Art. 3.5 Wet natuurbescherming 1. Het is verboden in het wild levende dieren van soorten, genoemd in bijlage IV, onderdeel a, bij de Habitatrichtlijn, bijlage II bij het Verdrag van Bern of bijlage I bij het Verdrag van Bonn, met uitzondering van de soorten, bedoeld in artikel 1 van de Vogelrichtlijn, in hun natuurlijk verspreidingsgebied opzettelijk te doden of te vangen. 2. (…) 3. (…) 4. Het is verboden de voortplantingsplaatsen of rustplaatsen van dieren als bedoeld in het eerste lid te beschadigen of te vernielen. Art. 3.8 Wet natuurbescherming 1. Gedeputeerde staten kunnen ontheffing verlenen van een of meer van de verboden, bedoeld in de artikelen 3.5 en 3.6, tweede lid, ten aanzien van dieren of planten van daarbij aangewezen soorten, dan wel ten aanzien van de voortplantingsplaatsen, rustplaatsen of eieren van dieren van daarbij aangewezen soorten. 1 2. (…) Gedeputeerde Staten van Noord-Holland publiceren in het Provinciaal Blad regels ter invulling van de bevoegdheden neergelegd in artikel 3.8 Wet natuurbescherming onder vermelding van de volgende overwegingen: Overwegende dat het wenselijk is om vast te leggen op welke...

Hoorcollege Legaliteitsbeginsel: Legaliteit: ingrijpend overheidsoptreden moet op de wet zijn terug te voeren Fluoridering-arrest Bij HR Fluoridering-arrest ging het om het geval van materiële legaliteit. De gemeente had de plicht om water deugdelijk te maken, oftewel drinkbaar volgens art. 4 lid 1 Waterleidingwet. De staatssecretaris had echter de toestemming gegeven aan de gemeente van Amsterdam om fluoride toe te voegen voor massamedicatie om tandbederf tegen te gaan, terwijl zij alleen bevoegd was tot drinkbaar maken. Dit had de wetgever niet bedoeld en dus tegen het legaliteitsbeginsel. De Hoge Raad had dus besloten dat dit van dermate ingrijpende aard is dat een wettelijke grondslag vereist. Grondwet: Art. 16 GW --> geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke strafbepaling Art. 89 Grondwet Lid 1: Algemene maatregelen van bestuur worden bij koninklijk besluit vastgesteld| Lid 2: Voorschriften, door straffen te handhaven, worden daarin alleen gegeven krachtens de wet. De wet bepaalt de op te leggen straffen Awb: Art. 5:4 lid 1 Awb: de bevoegdheid tot het opleggen van een bestuurlijke sanctie bestaat slechts voor zover zij bij of krachtens de wet is verleend Ook voor begunstigend overheidsoptreden maar minder strikt (art. 6:23 Awb) --> subsidie slechts op grond van wettelijk voorschrift maar diverse uitzonderingen Toezicht en handhaving: Toezicht: controleren of wet- en regelgeving wordt nageleefd Handhaving: indien sprake is van het niet naleven van wet- en regelgeving daartegen optreden met als doel daaraan een einde te maken Vaak samen ook met handhaving aangeduid Toezicht I: Algemeen pakket aan bevoegdheden voor toezichthouders (art. 5:11 Awb: bij of krachtens wet aangewezen) Beperking pakket bij wettelijk voorschrift (ook APV) (art. 5:14 Awb); uitbreiding alleen bij formele wet Welke bevoegdheden --> art. 5:15-5:20 Awb (plaatsen betreden,...

Week 5Bij de handhaving van normen geldt voor particulieren als voor de overheid zelf. Hoewel de verantwoordelijkheid voor handhaving in eerste instantie bij de overheid ligt, mag van iedere deelnemer aan het maatschappelijk verkeer worden verwacht dat hij bijdraagt aan een leefbare samenleving door zich aan normen te houden. Handhaving aan via bestuursrechtelijke, privaatrechtelijke en strafrechtelijke instrumenten worden bevorderd. Vaak kiest de wetgever voor een bestuurlijke boete omdat het een eenvoudige sanctie is (geen rechter nodig) en effectief is. Onder een bestuurlijke sanctie wordt verstaan een door een bestuursorgaan wegens een overtreding opgelegde verplichting (geldsom betalen of overtreding beëindigen) of onthouden aanspraak (art. 5:2 lid 1 Awb). Er mag geen bestuurlijke sanctie worden opgelegd zonder wettelijke basis (art. 5:4) en ook niet als er sprake was van een rechtvaardigingsgrond (art. 5:5). Bestuurlijke sancties kan worden onderscheiden in: Herstelsancties --> strekt tot het geheel of gedeeltelijk ongedaan maken of beëindigen van een overtreding, tot het voorkomen van de herhaling daarvan, dan wel tot het wegnemen of beperken van de gevolgen van een overtreding. Reparatoir van aard Een overtreding is een gedraging die, of een nalaten dat, in strijd is met het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift (art. 5:1 lid 1). Een overtreder is een natuurlijk persoon of rechtspersoon (art. 5:1 lid 3) die de overtreding pleegt of medepleegt (art. 5:1 lid 2). Er is ook een cumulatieverbod van herstelsancties: er mag slechts één tegelijk van kracht zijn ten aanzien van de overtreding in kwestie (art. 5:6). Wel kan een herstelsanctie worden opgelegd voordat de overtreding daadwerkelijk is begaan: een klaarblijkelijke dreiging van een overtreding is voldoende (art. 5:7). Dit geldt niet voor een bestraffende sanctie. Voorbeeld: Last onder bestuursdwang (art. 5:21-5:31c Awb). De definitie: Onder last onder...

Werkcollege Vraag 1 Beantwoord de volgende vragen en betrek hierbij Awb-tijdperk en de bijdrage van Molendijk en Ortlep die voor deze week staat voorgeschreven. a. Wat houdt de zogenoemde ‘dubbele bevoegdheidsgrondslag’ in? Dit is hun visie op het legaliteitsbeginsel. Het legaliteitsbeginsel moet de bevoegdheid zelf maken (materiële bevoegdheid) en deze bevoegdheid moet aan een orgaan worden toegewezen. Het EU-recht schept wel de materiële bevoegdheid maar geeft dit slechts aan een lidstaat en niet een concreet orgaan. Molendijk en Ortlep vinden dus dat in het nationale recht deze bevoegdheid aan een orgaan wordt toegekend b. Waarom zijn Molendijk & Ortlep van mening dat ‘halve legaliteit’ problematisch is? Het Eu-recht geeft wel de materiële bevoegdheid, maar het nationale recht geeft niet aan, aan welk orgaan. Het is dus maar voor de helft geregeld. Dit is problematisch, want als dit niet wordt toegekend dat een orgaan dit zelf aan zichzelf toekend. Dit zorgt voor een probleem in de attributiefunctie: rechtsonzekerheid en je wilt dit door een democratisch gekozen wetgever laten bepalen, zodat dit wordt gekozen door de burger. Ook de beschermingsfunctie: de randvoorwaarden ontbreken over hoe de bevoegdheid moet worden toegepast en beschermt de burger doordat een wettelijke grondslag is vereist voor bevoegdheidsuitoefening. Vraag 2 De uitspraak ABRVS 13 november 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1930 (Inbeslagname Orchideeën) gaat over de doorwerking van Unierecht. Eén van de vragen die in de uitspraak wordt opgeworpen betreft de vraag of de staatssecretaris bevoegd was tot de inbeslagnames. In ABRVS 13 november 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1930 (Inbeslagname Orchideeën) overweegt de Afdeling in r.o. 4.2: “In artikel 16, vierde lid, van de Basisverordening is uitdrukkelijk bepaald dat indien een levend specimen van een soort genoemd in bijlage B of C op een bepaalde plaats wordt binnengebracht zonder passende geldige vergunning of certificaat, het...

Hoorcollege Onrechtmatige overheidsdaad: Hoe/waar schadevergoeding te verkrijgen ten gunste van besluiten en ander overheidshandelen Welke materiële criteria gelden om te bepalen of de overheid schadeplichtig is Rechtmatige overheidsdaad: Hoe/waar schadevergoeding te verkrijgen bij schadeveroorzakend rechtmatig handelen van de overheid Welke materiële criteria gelden om te bepalen of de overheid schadeplichtig is Urgenda-uitspraak: Voorbeeld onrechtmatig handelen want in strijd met de zorgplicht van de artikelen 2 en 8 EVRM Overheidsaansprakelijkheid: Belangrijke vragen over positie overheid: - Rechter bevoegd over de beoordeling rechtmatigheid overheidshandelen - Rechter bevoegd over de beoordeling van schade Noordwijkerhout/Guldemond-uitspraak --> je kan bij de burgerlijke rechter terecht als je vraagt om door de burgerlijke rechter te worden beschermd Burgerlijke rechter of bestuursrechter: Met ingang van 1994: algemene bestuursrechter bevoegd over besluiten (Awb) Bijzondere bestuursrechtspraak Nog kleinere rol burgerlijke rechter: afstemming nodig Art. 8:88 Awb: 1. De bestuursrechter is bevoegd op verzoek van een belanghebbende een bestuursorgaan te veroordelen tot vergoeding van schade die de belanghebbende lijdt of zal lijden als gevolg van: a. Een onrechtmatig besluit Artikel 8:89 Awb: Onrechtmatige daad: bepaalde zaken exclusief naar civiele rechter, met uitzonderingen: - CRvB en HR-belastingzaken in welke zaken de bestuursrechter exclusief bevoegd is - In overige zaken: claims t/m 25.000 euro keuzevrijheid: NB claim van 25.000 euro mag worden opgeknipt Bij burgerlijke rechter dagvaardingsprocedure (art. 6:162 BW) Onrechtmatig handelen I: Aansprakelijkheid voor appellabele Awb-besluiten/daarmee verband houdende voorbereidingshandelingen/het niet tijdig nemen van een besluit (art. 8:88 Awb) Probleem: afstemming met als oplossing: - Formele rechtskracht (Heesch/Van...