Hoe om te gaan met die 'gouden kooi' in je baan -of bij chronische ziekte?

Wat te doen als je het niet meer naar je zin hebt in je baan, maar tegelijkertijd allerlei verplichtingen hebt in werk of privé? Het gevoel in een 'gouden kooi' te zitten kan je overvallen. Veel mensen denken dat een switch in werkgever de oplossing is. Maar leidt dat wel altijd tot het gewenste resultaat? Lees verder en ontdek hoe je uit die gouden kooi komt. En...is er een relatie met de 'kooi' van chronische pijn?

Ik luisterde pasgeleden naar BNR Werkverkenners, radioprogramma van Rens de Jong. Te gast Lennaert Huijning - stress en burnout coach/trainer en Hanneke Zumker, zelfstandig coach 'van werkfrustratie naar werkgeluk'.

Wat is die 'gouden kooi'?

Velen herkennen het gevoel vast:

Vind ik het nog wel leuk in de baan die ik heb? "Is dit het nu?" Blijf ik hier nog twintig jaar werken? En wat nu als die andere baan of werkgever veel leuker is? Wordt het sowieso niet eens tijd voor verandering?

Maar ja, je verplichtingen en vaste lasten lopen door. Vaak leg je jezelf een mentale druk op: volhouden, doorzetten, 'werken hoort er bij', 'wees blij met wat je hebt'. Verandering betekent ook onzekerheid. En onderschat 'status' of 'ego' niet als reden om vast te houden aan wat je hebt.

Het gevoel van in een gouden kooi te zitten kan je dan overvallen. Je zit met je vaste baan in een goede positie, met de zekerheid van een vast en goed salaris. Maar toch wringt er iets. Die vaste grond onder je voeten kan ook drijfzand zijn. Je wilt eruit breken, maar je houdt jezelf tegen. Vaak uit angst.

Je brein houdt niet van die gouden kooi

Net als de meeste mensen heb jij het wellicht ook goed naar je zin in je werk. Je hebt hart voor de zaak, werkt hard, zeurt niet, je komt regelmatig met goede ideeën. Mooi salaris, goede secundaire arbeidsvoorwaarden. En ook dan kan er wel eens iets wringen. Kan er terugkerende stress optreden. Kom je uiteindelijk in de buurt van de zo gevreesde burn-out. Je raakt verzeild in een situatie waar je niet in wilt zitten. En dan...wil je weg.

Toch reageert je brein reageert vrijwel direct met argumenten waarom je niet weg kan.

Het verlies aan vastigheid.

De doorlopende kosten rond de kinderen.

Wat gebeurt er met mijn status, ego?

Kan ik er wel van leven als ik voor mezelf begin?

Wat voor risico neem ik voor wat betreft de hypotheek, mijn relatie?

Word ik elders nog wel aangenomen?

De gouden kooi.

Je brein gaat vaak razendsnel met je aan de haal. Je ziet jezelf in een split second bijvoorbeeld onder die zwerversbrug slapen (in Hannekes geval: de Rotterdamse Willemsbrug).

(Gebrek aan) Zelfvertrouwen

Vaak draait de gouden kooi om een gebrek aan zelfvertrouwen. Het vertrouwen in jezelf dat je een andere situatie ook wel aankunt.

Of het draait om geld. Je bent gewend aan een bepaald salaris, bent gewend geraakt aan periodieke promotie inclusief een loonsverhoging.

Maar heb je dat geld ook nodig? Of zou je ook met minder toekunnen? Hoeveel inkomsten heb je eigenlijk nodig om 'gewoon te kunnen leven'? Met ietsje minder dagelijkse luxe?

Je bent letterlijk in je eigen ratrace terecht gekomen. Meer verdienen, hoger salaris, nog meer uitgeven, nog harder werken.

'Je passie achterna'? Alle schepen achter je verbranden?

Hanneke heeft een duidelijke tip: ga niet te snel weg bij je huidige werkgever.

Vaak ligt de oorzaak helmaal niet bij je werkgever (uitzonderingen daargelaten), maar in jezelf. En jezelf...neem je mee, óók naar een eventuele nieuwe werkgever.

Daarnaast kun je ook gewoon in een situatie zitten waarin het helemaal niet verstandig is om rigoureuze veranderingen te maken. Wanneer je individueel, of samen met je partner, op een minimum inkomen zit, weinig opleiding hebt om op terug te vallen en de arbeidsmarkt er niet rooskleurig bijstaat is het vaak helemaal niet zo effectief om van baan te veranderen en 'je dromen achterna te gaan'.

Erken het en vooral...kom in actie

Wanneer je het niet meer echt naar je zin hebt in je huidige baan, is een valkuil dat je vooral in de klaagstand blijft staan. Mopperen, zeuren, klagen: in jezelf, bij je collega's of bij je werkgever. Het maakt je baan -en jou als persoon- er vaak niet veel leuker op als je alleen maar praat of piekert over wat er niet meer goed is, maar dit niet in acties vertaalt. Blijven doormodderen gaat je niets opleveren. Erken aan jezelf dat jíj de sleutel in handen hebt, en niemand anders. Jíj zult dus ook in actie moeten komen om zaken te veranderen, niet 'je omgeving'.

Ga in gesprek

Het is vaak helemaal niet nodig om 'alles' te veranderen, op zoek te gaan naar die andere, véél leukere, baan. De meeste mensen blijven vaak gewoon werken waar ze al jaren werken. Alleen nemen ze meer en meer de regie in handen over hun baan, over de manier waarop ze het werk inrichten. Mensen gaan, al dan niet met hulp van een coach, met de eigen werkgever in gesprek. Regelmatig blijkt er dan intern toch veel meer mogelijk dan in eerste instantie gedacht (op voorwaarde uiteraard dat je werkgever in beginsel wel tevreden over je is).

Verdiep je in een nieuwe omgeving, voordat je beslist

Kies je wel voor een stevige verandering van werkveld, of ga je echt voor jezelf beginnen, zorg dan éérst voor een reëel beeld over je nieuwe werkomgeving. Wat ga je inhoudelijk doen, welke arbeidsvoorwaarden horen daar bij, wat is een goed overgangsmoment. Maak de keuze weloverwogen, maar gá er dan ook echt voor. In twee werkvelden blijven hangen en continu schipperen tussen beide werkt vrijwel nooit.

Hoe kom je uit de gouden kooi? Twee stappenplannen.

Zowel Lennaert als Hanneke hebben een 'stappenplan' om uit de gouden kooi te geraken.

Hanneke

Onderzoek allereerst wat het precies is dat je niet meer gelukkig maakt in je huidige baan.
Meet je huidige 'werkgeluk': zelfstandigheid, collegiale samenwerking, arbeidsvoorwaarden, waarden en normen bij je huidige werkgever, bedrijfscultuur.
Wees reëel naar jezelf: zit de zoektocht naar iets nieuws niet gewoon in jezelf, in eigen ontevredenheid -en wat kan je daar aan doen?
Maak dat verlangen, die droom, naar 'iets nieuws' tastbaar: laat je even door niets weerhouden, 'alles is mogelijk': welke keuzes zou je dan maken? Wat doe je met je werkleven als je de staatloterij zou hebben gewonnen?
Zet een klein stapje: opleiding, pas je CV aan, doe een proef-sollicitatie, praat met mensen die al doen wat jij wilt gaan doen?
Zorg voor supporters om je heen en vertel je werkswitch-wens aan hen: een coach, je partner, je goede vriend. Maak het tastbaar. Vraag om steun -en ja dat mag spannend zijn.
Beeld je allerergste angsten in -dat wat je kan overkomen als je switch helemaal misloopt. En bedenk vervolgens wat je in dat geval gaat doen. Dát is je Plan-B. Er is altijd een vangnet. Heb vrede met die angsten.

Lennaert

Accepteer. Niet meer tevreden? Begin met accepteren waar je zit. Accepteren zorgt ervoor dat je stopt met vechten. Dat biedt opening voor verandering en opbouw. Wat kan ik wel, wat wil ik, wie ben ik, waar zit mijn kracht? En hoe pas ik dat beter toe in mijn huidige job, of in een nieuwe baan?
Herstel. Kom tot rust. Onderneem activiteiten die zorgen voor herstel van alle spanning die zich heeft opgebouwd.
Doe. Ga aan de gang met de richting waar je naar toe wilt bewegen. Zet gedachten en dromen om in "iets" doen. Maak een eerste kleine beweging.

Blijf vooral realistisch

Wees realistisch waar het gaat om 'je passie volgen'. Je dromen volgen is prima, maar doe dat wel binnen een haalbare setting.

Heb je het niet meer naar je zin in je baan en heb je altijd al gedroomd over dat eigen bedrijf? Maak die switch alleen als je al bepaalde ondernemersvaardigheden hebt opgebouwd, een helder beeld hebt van wat je wilt gaan doen en wat daar voor nodig is. Heb je bijvoorbeeld al concreet zicht op eerste klanten of opdrachten? Als je die vaardigheden, dat beeld of die potentiële klanten nog niet hebt, ga daar dan vanuit je huidige baan stapsgewijs aan werken. Informeer bij je werkgever naar opleidingsmogelijkheden. Wellicht is er wel een mogelijkheid om zelfstandiger te gaan werken binnen je huidige werkgever. Wie weet is het straks dan wel helemaal niet meer nodig om te switchen. Of kies je alsnog voor dat eigen bedrijfje, maar dan náást je vaste baan die meer zekerheid biedt. En word je eigen bedrijf alsnog een groot succes, dan kan switchen altijd nog.

Is extra scholing altijd nodig om van een bestaande baan naar een nieuwe baan te komen? Nee. Nieuwe vaardigheden kun je ook heel goed 'al doende' opdoen. Vanuit een bestaande baan stoppen en kiezen voor extra opleiding is ook vaak een excuus om 'de switch' nog even niet te maken. Komt de wens tot opleiding vanuit jezelf, vanuit échte interesse in nieuwe vaardigheden, dan is kiezen voor een extra opleiding natuurlijk nooit verkeerd.

Kennen pijnpatiënten ook een 'gouden kooi'?

Ik ben ruim 30 jaar rugpatiënt en heb de laatste 10 jaar de diagnose 'chronische pijn'. Hoewel natuurlijk niet 100% hetzelfde, zie ik zie wel duidelijke parallellen tussen de gouden kooi in je werk en de kooi waar mensen met chronische pijn in kunnen zitten. Ik denk dat de BNR uitzending daarom ook in mijn brein bleef hangen, me ergens triggerde. Laat ik het proberen te verwoorden.

Droom

Het verlangen naar een oplossing voor die helse, dagelijkse, pijn blijft lange tijd bestaan. Je onderneemt van alles om van die pijn af te komen, 'het beloofde land van een leven zónder pijn' -de gouden kooi van de pijnpatiënt- blijft lonken. Je zoekt bij ieder zorgloket dat je maar kunt bezoeken naar een oplossing, smeekt uiteindelijk die arts of behandelaar, medisch of alternatief, om een oplossing. Álles heb je er voor over om van de pijn af te komen.

Besef

Totdat er een moment komt dat je niets anders meer kunt doen dan bij jezelf te rade te gaan of de weg die je bent ingeslagen, vaak al jaren geleden, nog wel de juiste is naar een leven met minder pijn. Of je er niet meer voor moet gaan kiezen om het huidige leven dat je hebt, anders in te richten. Of: de weg te gaan zoeken naar een leven waarin de pijn minder centraal komt te staan.

Je gaat je realiseren dat die droom die je lange tijd hebt gezien, dat leven zónder pijn, niet meer realistisch is. Dat de oplossing niet zozeer ligt bij 'de ander', maar meer 'bij jezelf'.

Berusting en herstel

Er komt uiteindelijk een soort berusting, sommigen noemen het acceptatie.

Daarna volgt vaak een fase van 'herstel'. Niet van herstel van de pijn, maar herstel van de stres van je zoektocht naar 'de oplossing'. Je komt tot rust, stopt met zoeken, met het afrennen van al die loketten. Je komt letterlijk tot een soort stilstand.

Doen

En dan volgt een fase van 'doen'. Wat kun je doen om je leven mét pijn zo aangenaam mogelijk te maken? Wie kan je daar bij helpen? Ook hier is het goed om je omgeving mee te nemen in jouw proces, want vaak blijft je omgeving langer dan jij in de vechtstand staan. Vaak volgt een zoektocht naar nieuwe zingeving: wat kan jij doen om je zelf, of maatschappelijk (of allebei) weer nuttig en zinvol te voelen? Realistisch blijven is ook hier belangrijk, om jezelf niet opnieuw voorbij te gaan hollen. Wat volgt is een doorlopend proces van balans zoeken en blijven houden.

Deel je ervaringen

Ik herken bovenstaand proces dus maar al te goed. Ook ik zat in die gouden kooi van een verlangen naar een leven zónder pijn.

Heb jij dat gevoel, dit proces, ook gehad? In je baan, of rondom een chronische ziekte?
Wanneer kwam bij jou de realisatie dat je het niet -of minder- in de externe oplossing moest zoeken, maar vooral bij jezelf?
Hoe zag bij jou dat proces van Acceptatie, Herstel en Doen eruit?

Deel je ervaringen en gedachten in de reacties hieronder, of neem contact met me op.