Asser/Hartkamp & Sieburgh 6-IV 2015, hoofdstukken 11 t/m 13 (nrs. 392 t/m 485)


392 - 393 Wat is zaakwaarneming en welke voorbeelden zijn er te vinden in de wet?

Het begrip

Zaakwaarneming is de handeling die iemand op redelijke grond stelt, met de bedoeling daardoor de belangen van een ander voor diens rekening en risico te behartigen, zonder de bevoegdheid daartoe aan een rechtshandeling of aan de wet te ontlenen. De zaakwaarneming stamt uit het Romeinse recht, daar stond zij bekend onder de naam negotiorum gestio. De grondslag kon gevonden worden in de billijkheid. Namelijk de zaakwaarnemer, die andermans belangen behartigd in zijn afwezigheid, heeft recht op een vergoeding van de gemaakte kosten. Aan de andere kant staat degene wiens belangen waar zijn genomen, die daar wel de verantwoording voor moet dragen.

Voorbeelden

(In de wet geregelde) voorbeelden van zaakwaarneming De belangrijkste gevallen in de wet te vinden zijn art. 30 en art. 5:5. In het EU-recht is zaakwaarneming (nog) niet erkend als grond voor aansprakelijkheid. Voor zaakwaarneming is het vereist dat men iemand anders belang behartigt, zonder de bevoegdheid daartoe aan een rechtshandeling of aan de wet te ontlenen. Dit moet willens en wetens gebeuren en op een redelijke grond. Deze vereisten zijn neergelegd in art. 6:198 BW

394 - 401 Wanneer is er sprake van zaakwaarneming en hoe geschiedt dit?

Behartiging belang van een ander

Van zaakwaarneming is alleen sprake als iemand het belang van een ander behartigt. Daarmee maakt het niet uit dat er ook een eigen belang behartigd wordt. De drijfveer voor het behartigen van een anders belang is dus niet belangrijk. Het belang hoeft op het moment van de zaakwaarneming nog niet te bestaan.

Voor rekening en risico van ander

Bij zaakwaarneming worden de begrippen zaak en belangen door elkaar gebruikt. Het waarnemen van iemand anders zaak kan omschreven worden als het behartigen van iemand anders belangen. Of de ander ook daadwerkelijk beter wordt van de zaakwaarneming is niet belangrijk. Het gaat erom dat het beoogd was om het belang te behartigen. De voor- en de nadelen komen voor rekening van de belanghebbende.

Door rechtshandeling of materiële daad

Zaakwaarneming kan geschieden door het verrichten van rechtshandelingen, maar ook door het stellen van materiële daden.

Niet op grond van rechtshandeling of wet

Zaakwaarneming gebeurt op grond van vrijwilligheid. Daarom valt het handelen op basis van een contract of een verplichting in de wet niet onder zaakwaarneming. Het kan zijn dat er gehandeld wordt op basis van wat het ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt. Dit valt dan wel onder de vrijwilligheid van de zaakwaarneming.

Vervolg

Er is dus geen sprake van zaakwaarneming als de bevoegdheid tot handelen wordt ontleend aan een tussen partijen bestaande rechtsverhouding. Als iemand wel een last of volmacht heeft, maar zijn bevoegdheid gaat minder ver dan de handeling die nodig is, kan hij voor dat deel wel als zaakwaarnemer optreden. Dit is zo bij alle overeenkomsten, tenzij een vordering uit zaakwaarneming wordt uitgesloten.

Willens en wetens

Een noodzakelijk vereiste voor zaakwaarneming is dat het de wil en de bedoeling is om iemand anders’ zaak waar te nemen. Het is daarbij niet nodig dat hij ook weet wie de ander is.

Redelijke grond

Ten slotte is de aanwezigheid van een redelijke grond vereiste voor zaakwaarneming. Omdat normaal in het recht niet wordt geduld dat iemand zich mengt in iemand anders rechtssfeer, is het belangrijk dat er bij zaakwaarneming een bijzondere omstandigheid aanwezig moet zijn. Vooral van belang is dat de zaakwaarneming behoorlijk is, anders is er geen recht op onkostenvergoeding.

Dit vereiste van een redelijke grond is neergelegd in art. 6:198 BW. De rechter beslist per geval of aan dit vereiste is voldaan. Volgens art. 6:202 BW kan een optreden zonder redelijke grond door de belanghebbende worden goedgekeurd.

402 - 415 De zaakwaarnemer en de belanghebbende

Niet tegen wil belanghebbende

In het algemeen is zaakwaarneming tegen de wil van de belanghebbende niet mogelijk. In uitzonderingsgevallen is zaakwaarneming niet onrechtmatig als het tegen de wil in is, als het een zó groot belang is dat met de wil van de belanghebbende geen rekening mag worden gehouden. Het gaat bij de wil om de wil van iemand die bij zinnen is.Zaakwaarneming kan plaatshebben met of zonder medeweten van de belanghebbende.

Ten behoeve van handelingsonbekwame of onbevoegde

Nergens wordt de eis gesteld dat degene wiens belang gediend wordt zelf tot de waarnemingshandeling bekwaam of bevoegd is. Zaakwaarneming ten behoeve van een handelingsonbekwame of onbevoegde is dus niet uitgesloten. Het aangaan van rechtshandelingen ten behoeve van iemand die daar zelf onbevoegd toe is, is meestal wel een verboden handeling.

Onbekwaamheid zaakwaarnemer

Onbekwaamheid van de zaakwaarnemer vormt geen beletsel om als zaakwaarnemer rechtshandelingen aan te gaan ten name van de belanghebbende. Wanneer echter een onbekwame als zaakwaarnemer op eigen naam een rechtshandeling aangaat, is deze vernietigbaar.

Rechtshandeling op naam van zaakwaarnemer of belanghebbende

Een rechtshandeling, die als zaakwaarneming wordt verricht, kan worden aangegaan op eigen naam of op naam van de belanghebbende. Het op eigen naam handelen wordt door art. 6:198 e.v. BW stilzwijgend verondersteld. Het handelen op naam van de belanghebbende wordt in art. 2:201 BW uitdrukkelijk bepaald. De rechtsbetrekking ontstaat dan ook tussen degene op wiens naam er is gehandeld.

Goedkeuring belanghebbende bij ontbreken redelijke grond of niet behoorlijke behartiging

Indien de redelijke grond ontbreekt bij de zaakwaarneming, dan is de handeling onrechtmatig en is hij verplicht tot schadevergoeding. De waarnemer zal dus in dat geval geen recht hebben op vergoeding van de door hem gemaakte kosten of geleden schade. Art. 6:202 BW bepaalt dat de belanghebbende het optreden kan goedkeuren als er geen redelijke grond is, waardoor het alsnog als zaakwaarneming geldt. Dit kan ook betrekking hebben op de kwaliteit van de uitvoering.

Behoorlijk handelen door zaakwaarnemer

Volgens art. 6:199 BW moet hij de nodige zorg betrachten. Art. 6:200 BW legt de belanghebbende een vergoedingsplicht op, voor zover zijn belang naar behoren is behartigd. Als een zaakwaarnemer niet behoorlijk heeft gehandeld, heeft hij niet alleen geen recht op vergoeding van de kosten, maar kan hij zelfs aansprakelijk worden gesteld voor de door zijn handelswijze veroorzaakte schade. Je bent verplicht, voor zover dit redelijkerwijze van iemand kan worden verlangd, om de begonnen waarneming voort te zetten. De zaakwaarnemer is verplicht tot het doen van verantwoording en tot afgifte van hetgeen hij voor rekening van de belanghebbende onder zich heeft gekregen. Hij is aansprakelijk voor de schade die hij aan de belanghebbende heeft toegebracht door een niet-behoorlijke uitvoering van zijn taak.

Recht op schadevergoeding van zaakwaarnemer

De zaakwaarnemer heeft recht op vergoeding van de door hem met betrekking tot de waarneming geleden schade. De verplichting bestaat voor zover het belang van de belanghebbende behoorlijk is behartigd. Indien achteraf blijkt dat het beoogde doel niet bereikt is, heeft de zaakwaarnemer toch een recht op vergoeding. Hij handelt voor rekening en risico van de belanghebbende. De omvang van de verplichting tot schadevergoeding wordt bepaald door art. 6:95 e.v. BW die immers op alle wettelijke schadevergoedingsverbintenissen van toepassing zijn.

Zaakwaarneming in uitoefening beroep of bedrijf

De zaakwaarnemer heeft recht op loon, indien hij in de uitoefening van een beroep of bedrijf heeft gehandeld. In art. 6:200 lid 2 BW wordt het recht op loon geregeld voor zover dat redelijk is.

Retentierecht zaakwaarnemer

Aan de zaakwaarnemer die behoorlijk heeft waargenomen moet het recht worden toegekend om zaken terug te houden waarop de zaakwaarneming betrekking had, totdat hem de uitgaven waarop hij recht heeft zijn vergoed.

416 - 419 Onverschuldigde betaling

Art. 6:203 BW

Degene die een ander zonder rechtsgrond een goed heeft gegeven, is gerechtigd dit van de ontvanger als onverschuldigd betaald terug te vorderen.

Rechtsvergelijking en Europees recht

In het internationale recht geldt er alleen een verplichting tot ongedaanmaking in natura van hetgeen is gepresteerd en als dat onmogelijk is moet er een redelijke vergoeding betaald worden. In het recht van de Europese Unie is de actie uit onverschuldigde betaling zowel in secundaire wetgeving als in de rechtspraak van het Hof van Justitie aanvaard. Deze heeft wel vooral betrekking tot het Unierecht.

Verhouding tot ongerechtvaardigde verrijking

De actie op grond van onverschuldigde betaling is verwant met ongerechtvaardigde verrijking, deze zijn echter niet dezelfde. In het stelsel van het geldende BW kunnen de vorderingen uit onverschuldigde betaling en die uit ongerechtvaardigde verrijking samenlopen. Ze verschillen niet alleen in de vereisten waaraan moet zijn voldaan, maar ook in het doel waarop zij zijn gericht. De onverschuldigde betaling strekt tot ongedaanmaking van een zonder rechtsgrond verrichte prestatie en de ongerechtvaardigde verrijking tot vergoeding van schade. Beide vorderingen hebben een verjaringstermijn van vijf jaren.

420 - 433 Toepassing onverschuldigde betaling

Zonder rechtsgrond

Art. 6:203 BW moet in beginsel in alle gevallen worden toegepast waarin iemand zonder rechtsgrond heeft gepresteerd. Het recht om terug te vorderen wat ingevolge een ongeoorloofde overeenkomst is betaald vloeit voort uit de omstandigheid, dat een onzedelijke overeenkomst van rechtswege nietig is en daarom de beoogde verbintenissen niet doet ontstaan. Wordt niettemin als gevolg van zo’n overeenkomst betaald, dan kan het betaalde als onverschuldigd worden teruggevorderd.

Goederen en andere prestaties

Afd. 6.4.2 heeft niet alleen betrekking op het onverschuldigd overdragen van goederen, waaronder het betalen van geldsommen, maar ook op prestaties van andere aard, zoals het verrichten van diensten en het verschaffen van het genot van een zaak. In lid 2 van art. 6:203 wordt bepaald dat als het een geldsom betreft, de vordering strekt tot teruggave van een gelijk bedrag. Lid 3 bepaalt dat degene die zonder rechtsgrond een prestatie van andere aard heeft verricht, jegens de ontvanger eveneens recht heeft op ongedaanmaking daarvan.

Betaling in objectieve zin; publiekrechtelijke bepalingen

Het komt er niet op aan wat degene die de prestatie verrichtte wilde of beoogde, maar of wat er gebeurd is als een prestatie aangemerkt kan worden. De wetgever wil de begrippen betaling en prestatie in ruime, geobjectiveerde zin opvatten. Art. 6:203 BW is ook toepasselijk op bepalingen van publiekrechtelijke aard, voor zover niet uit de wet het tegendeel volgt. Veel betalingen die door de overheid worden verricht worden al door bijzondere wetten geregeld.

Typen van onverschuldigd zijn

Onverschuldigd betaald is als er betaald is met het doel te voldoen aan een verbintenis, terwijl er eigenlijk geen verbintenis was. Dit geldt ook voor als er meer betaald is dan is vereist volgens de verbintenis.

Voorbeelden

Er zijn in negen rubrieken te verdelen voorbeelden. De eerste is dat er is betaald hoewel een schuld nimmer heeft bestaan. Dat kan een vergissing zijn, maar kan ook uit voorbaat betaald zijn, terwijl de schuld niet kwam. Verder valt hieronder de overeenkomst met een ongeoorloofd karakter, deze zijn van rechtswege nietig en het betaalde kan dus teruggevorderd worden.Er is meer betaald dan dat er verschuldigd was. Dit vindt ook vaak zijn oorzaak in een vergissing. Er heeft een schuld bestaan, maar deze was voor de betaling reeds tenietgegaan. Dat kan zijn door een vroegere betaling, verrekening, een wettelijke vervaltermijn of iets anders. Er is voldaan aan een geldige verbintenis, alleen de rechtsgrond voor die verbintenis is na de betaling komen te vervallen. Dit kan zijn, omdat de wederkerige overeenkomst met terugwerkende kracht is vernietigd of ontbonden. Een bij voorraad uitvoerbaar verklaard vonnis, dat in hoger beroep vernietigd wordt valt hier ook onder. Zoiets kan zich ook voordoen bij belastingschulden. Er is betaald krachtens een overeenkomst, waarin door een wettelijke bepaling of door een beslissing van de rechter wijziging is gebracht. Er worden dan in de overeenkomst wijzigingen gebracht, die betrekking hebben op de betalingen. Er is voldaan aan een verbintenis onder opschortende voorwaarde. Dit gebeurt alleen als de voorwaarden niet in vervulling zal gaan. Er is betaald wat krachtens een geldige verbintenis schuldig was, doch aan iemand die niet crediteur was. Dit is vaak een vergissing. De schuldenaar kan zijn geld terugkrijgen, tenzij de betaling hem heeft bevrijd van zijn verplichtingen. Er is betaald wat krachtens een geldige verbintenis schuldig was, doch door iemand die niet debiteur was. Er is van onverschuldigde betaling alleen sprake als de derde betaalt, omdat hij meent schuldenaar te zijn. Er is betaald door middel van een afgekorte betaling, terwijl in één of beide rechtsverhoudingen een manco aanwezig blijkt te zijn. Als in beide rechtsverhoudingen iets mankeert is er onverschuldigd betaald. Als er in één van beide rechtsverhoudingen iets mankeert, dan kan er vaak geen beroep op onverschuldigde betaling gedaan worden, als de schuldenaar dan bevrijd is van zijn verplichtingen.

434 - 453 Teruggave onverschuldigde betaalde

Voldoening natuurlijke verbintenis

Hetgeen betaald is ter voldoening aan een natuurlijke verbintenis kan niet worden teruggevorderd, dit vloeit voort uit art. 6:3 e.v. BW. Alleen als een betaling niet gezien wordt als zo dringend, valt het niet onder de natuurlijke verbintenis en kan het dus wel worden teruggevorderd.

Teruggave aan betaler door ontvanger; tussenpersoon

Teruggegeven moet worden aan hem die onverschuldigd heeft betaald en door hem aan wie onverschuldigd is betaald. Dit is opgeschreven in art. 6:203 BW. In het huidige wetboek is ervoor gekozen dat als er onverschuldigd betaald is aan een tussenpersoon, de tussenpersoon degene is aan wie de vordering gericht moet zijn. Indien iemand op eigen naam een overeenkomst aangaat, kan dan degene voor wiens rekening hij handelde als partij bij de overeenkomst worden beschouwd? De Hoge Raad oordeelt van niet, hier volgt uit dus ook de tussenpersoon alleen recht heeft op een vordering op onverschuldigde betaling.

Ongedaanmaking onmogelijk; oorzaak onmogelijkheid

Prestaties die het onderwerp van een onverschuldigde betaling vormen, moeten worden ongedaan gemaakt. Dit is alleen niet altijd mogelijk. Soms is een prestatie naar haar aard niet vatbaar voor restitutie, in andere gevallen kan het gevolg feitelijk niet meer ongedaan gemaakt worden. Als dit tweede het geval is dan zegt art. 6:203 BW dat er van een gewone verbintenis uitgegaan moet worden. Dus de regels van niet-nakoming uit art. 6:204 lid 1 en art. 6:205 BW over de toerekenbaarheid en verzuim.

Toerekenbaarheid, art. 6:204 BW

Indien een tekortkoming niet aan de schuldenaar kan worden toegerekend is hij geen schadevergoeding verschuldigd. Behalve als hij daarmee een voordeel geniet, waardoor hij onrechtmatig verrijkt wordt. Er ontstaat dus alleen een schadevergoedingsplicht binnen de grenzen van art. 6:78 BW. 439 Vervolg; art. 6:205 BW Als een ontvanger een goed in kwader trouw aanneemt is hij zonder ingebrekestelling in verzuim. Een ontvanger is in beginsel te kwader trouw indien hij op het tijdstip dat hij de prestatie aanneemt, weet of vermoedt dat hem onverschuldigd wordt betaald. Als de ontvanger hier pas later achter komt is er wel een ingebrekestelling nodig om het verzuim in te laten gaan.

Vervolg; restitutie geldsom

Indien onverschuldigd een som geld is betaald, is de ontvanger gehouden tot terugbetaling van een gelijk bedrag, art. 6:203 lid 2 BW. Van onmogelijkheid van restitutie kan in dit geval dus ook geen sprake zijn.

Samenloop

Bij het sluiten van een nietige of vernietigde overeenkomst kan het zijn dat de ontvanger van een onverschuldigde betaling ook een onrechtmatige daad is begaan. Dan moet er ook een schadevergoeding betaald worden. Of als de onverschuldigde betaling bewust werd aanvaard of niet werd terugbetaald.

Art. 6:206-6:208 BW

Art. 6:206-6:208 BW regelen het recht van de ontvanger op vruchten en op vergoeding van kosten en schade.

Recht op vruchten en vergoeding van kosten en schade

De ontvanger te goeder trouw heeft een retentierecht. Zij heeft recht op de vruchten en op de gemaakte kosten of schade te betalen aan derden. Een ontvanger te kwader trouw heeft deze rechten niet. De ontvanger verliest zijn recht, indien de betaler afstand doet van zijn recht tot terugvordering. Het onverschuldigd betaalde wordt hierbij overgedragen aan de ontvanger, die verplicht is mee te werken.

Terugvordering van handelingsonbekwame

In beginsel kan van een handelingsonbekwame alleen worden teruggevorderd voor zover dit hem werkelijk voordeel heeft opgeleverd of dat het in de macht van zijn wettelijke vertegenwoordiger is gekomen. Deze bepaling wordt in redelijkheid toegepast, rekening houdende met de belangen van degene die onverschuldigd betaald heeft.

Prestaties anders dan in geven goed

Op ongedaanmaking van prestaties die niet in het geven van een goed hebben bestaan, zijn art. 6:204-6:209 BW van overeenkomstige toepassing.

Prestatie kan naar aard niet ongedaan worden gemaakt

Sluit de aard van de prestatie uit dat zij ongedaan wordt gemaakt, dan treedt, voor zover dit redelijk is, vergoeding van de waarde van de prestatie op het ogenblik van ontvangst daarvoor in de plaats. In art. 6:210 lid 2 BW staat de verplichting om de waarde van de prestatie te vergoeden.

Omvang van de waardevergoeding

Deze vergoedingsplicht wordt in drie gevallen aanvaard. Als de ontvanger door de prestatie is verrijkt, als het aan hem is toe te rekenen dat de prestatie is verricht en als de ontvanger erin had toegestemd een tegenprestatie te verrichten. Dit kan in waarde beperkt worden als dat redelijk is.

Prestatie die niet op waarde behoort te worden gewaardeerd

Het gaat hier vooral over onzedelijke handelingen, dit mag niet spoedig aangenomen worden. Het is in strijd met de billijkheid om iemand die eerst een onzedelijke overeenkomst heeft gesloten, daarna ook nog het recht te geven om zijn geld terug te vorderen.

Ongedaanmaking tegenprestatie in samenwerking met redelijkheid en billijkheid

Het adagium ‘hij die zijn eigen onzedelijkheid aanvoert vindt in rechte geen gehoor’ werd soms toegepast door de Hoge Raad. Inmiddels bijna nooit meer, alleen in uitzonderingsgevallen.

Leer Van Oven

De kern van zijn betoog: De ongeoorloofde overeenkomst bindt niet tot wat zij inhoudt, doch zij behoort die rechtsgevolgen te hebben die de redelijkheid en billijkheid eisen.

In de wet gekozen oplossing

Een vordering tot ongedaanmaking van de tegenprestatie is uitgesloten bij een onzedelijke verbintenis, indien zij in strijd met redelijkheid en billijkheid zou zijn volgens art. 6:211 lid 1 BW.

454 - 460 Ongerechtvaardigde verrijking

Art. 6:212 BW

Hij die ongerechtvaardigd is verrijkt ten koste van een ander, is verplicht de benadeelde schadeloos te stellen.

Historische achtergronden

Het is onbillijk wanneer iemand ten koste van een ander ongerechtvaardigd wordt bevoordeeld.

Wel of geen algemene verrijkingsactie

Het belangrijkste argument voor aanvaarding van een algemene verrijkingsactie is de billijkheid.

Quint/Te Poel

In dit arrest heeft de Hoge Raad bepaalt dat een algemene regel inzake iemand schadeloos te stellen zonder wettige grond niet kan worden aanvaard. Wel is er ruimte gegeven voor uitzonderingsgevallen.

Anticipatie op art. 6:212 BW

De overgang tussen het oude en het nieuwe recht is moeizaam, maar op basis van lid 2 en 3 oordeelt de Hoge Raad dat het oude recht hier ook op van toepassing is.

Algemene vordering uit ongerechtvaardigde verrijking

De redelijkheid en billijkheid kan gezien worden als rechtsgrondslag van de ongerechtvaardigde verrijking en heeft hierop een aanvullende en beperkende werking.

Rechtsvergelijking en Europees recht

Met de erkenning van de actie uit ongerechtvaardigde verrijking sluit ons recht aan bij het recht in de ons omringende landen. Ook in het recht van de Europese Unie is de verrijkingsactie erkend.

461 - 474 Vereisten voor ongerechtvaardigde verrijking

Vereisten; verrijking

Voor een actie uit ongerechtvaardigde verrijking is in de eerste plaats vereist dat, ten koste van een ander, een verrijking heeft plaatsgehad. In de eerste plaats moet er een verrijking zijn, een vermogensvermeerdering.

Ten koste van een ander

Dit betekent dat door een ander schade is geleden. Als er een overeenkomst tussen de verrijkte en de verarmde is, is de verrijking in beginsel gerechtvaardigd. Als dit ten koste van een derde gaat is dit niet altijd te rechtvaardigen.

Verrijking en verarming

De verrijking hoeft niet altijd te bestaan uit geld, het kunnen ook daden zijn. Daarbij is het vaak wel zo dat degene anders wel een vergoeding zou krijgen voor zijn daden.

Geen subsidiair karakter

De vordering uit art. 6:212 BW moet geen subsidiair karakter hebben, zij wordt uitgesloten door het enkele feit dat aan de verarmde een andere vordering ten dienste staat.

Ongerechtvaardigd, overeenkomst

De ten koste van een ander ingetreden verrijking moet ongerechtvaardigd zijn. Het is ongerechtvaardigd als voor het behouden van een goed geen redelijke oorzaak is, geen rechtvaardigingsgrond aanwezig is. Dat is dus als de vermogensverschuiving niet op een rechtshandeling of op de wet berust.

Ongerechtvaardigd, wetsbepaling

Het kan hierbij gaan om gevallen waarin de wet ertoe leidt dat de ene persoon ten koste van een andere wordt verrijkt.

Voorbeelden, niet ongerechtvaardigd

Dit is niet ongerechtvaardigd op grond van een bepaling van derdenbescherming, bij een bezitter te goeder trouw ten aanzien van zijn vruchten, als het een gevolg is van een verval- of verjaringstermijn, als het recht verkregen is op basis van onjuiste rechtspraak of een vinder die zo het eigendom verkrijgt. Op basis van art. 6:212 BW kan iemand die inbreuk heeft gemaakt op iemands subjectieve recht en daardoor winst heeft behaald, aangesproken worden tot afgifte van de winst. De ander hoeft hiervoor niet verarmd te zijn. Een natuurlijke verbintenis tot het ongedaan maken van de verrijking kan aanwezig worden geacht.

Voorbeelden, wel ongerechtvaardigd

In het geval van eigendomsverkrijging door natrekking, vermenging en zaaksvorming, een tegenprestatie voor het overdragen van iemand anders goed te goeder trouw, als de vruchtgebruiker of erfpachter buitengewone herstellingen doet, een door noodtoestand gerechtvaardigde inbreuk of als een schuldenaar een verweermiddel verliest. Art. 6:212 BW leent zich voor toepassingen in regresverhoudingen. Indien onverschuldigd is betaald of als een verhuurder is verrijkt door handelingen van de huurder. Bij een fout met girale betalingen. Een ongerechtvaardigde verrijking in een faillissement moet los van de andere schulden terug worden betaald. Als de verkoper van een huis wanprestatie pleegt jegens de koper.

475 - 478 Samenloop

Samenloop

Het feit dat de verarmde een vordering tegen de verrijkte tot gehele of gedeeltelijke ongedaanmaking van de verrijking of tot het verkrijgen van een vergoeding daarvoor, ook op een andere rechtsgrond kan baseren, sluit de vordering uit ongerechtvaardigde verrijking in beginsel niet uit. Over het algemeen is het aanspreken tot betaling van een vordering uit ongerechtvaardigde verrijking vooral nuttig, als van een andere vordering geen sprake is. Bijvoorbeeld als er niet aan die voorwaarden kan worden voldaan.

Verrijking en contract

Een vordering uit art. 6:212 BW is niet uitgesloten op de enkele grond dat tussen partijen een contractuele verhouding bestaat.

Verrijking en redelijkheid en billijkheid

Indien een vordering tot vergoeding naar redelijkheid en billijkheid niet voor toewijzing in aanmerking komt kan er van een ongegronde verrijking geen sprake zijn.

479 - 485 Bijzondere beperkingen

Afd. 6.1.10 en bijzondere beperkingen

De vordering tot ongerechtvaardigde verrijking is een vordering tot vergoeding van schade en derhalve onderworpen aan de regels van afd. 6.1.10. Verder ook nog aan beperkingen gesteld in art. 6:212 BW: de schadevergoedingsplicht van de schuldenaar wordt begrensd door de hoogte van de verrijking en door de redelijkheid.

Tot omvang verrijking; voor zover redelijk

De eerste belangrijke begrenzing aan de schadevergoedingsplicht uit art. 6:212 BW is dat er niet meer gevorderd kan worden dan het bedrag waarmee hij zelf is verarmd of waartoe de ander is verrijkt. Verder hoeft de schade alleen vergoed te worden voor zover dit redelijk is. Door de redelijkheidsplicht kan er door de rechter een passende oplossing gevonden worden, zo kan er rekening gehouden worden met eigen schuld van de verarmde of een bepaald risico dat is genomen.

Vermindering verrijking

Voor zover de verrijking is verminderd als gevolg van een omstandigheid die niet aan de verrijkte kan worden toegerekend, blijft zij buiten beschouwing, art. 6:212 lid 2 BW.

Exceptie uit ongerechtvaardigde verrijking

Er bestaat in een beperkt aantal gevallen behoefte aan een verweer dat de strekking heeft een vordering te doen stranden omdat toewijzing van de vordering een ongerechtvaardigde verrijking zou teweegbrengen. Het gaat om een verweermiddel dat is gebaseerd op ongerechtvaardigde verrijking. Omdat als de vordering wel ingesteld zou worden, iemand dubbel betaald zou krijgen.

Toepassing exceptie in Europees recht

Een nationale regeling met dit verweer is niet in strijd met het Europees recht.

Join World Supporter
Join World Supporter
Log in or create your free account

Waarom een account aanmaken?

  • Je WorldSupporter account geeft je toegang tot alle functionaliteiten van het platform
  • Zodra je bent ingelogd kun je onder andere:
    • pagina's aan je lijst met favorieten toevoegen
    • feedback achterlaten
    • deelnemen aan discussies
    • zelf bijdragen delen via de 7 WorldSupporter tools
Follow the author: Law Supporter
Promotions
wereldstage wereldroute

Tussenjaar of sta je op het punt op kamers te gaan?

Wereldroute biedt jou een leerzaam en onvergetelijk Student Prepare Program aan

verzekering studeren in het buitenland

Ga jij binnenkort studeren in het buitenland?
Regel je zorg- en reisverzekering via JoHo!

Access level of this page
  • Public
  • WorldSupporters only
  • JoHo members
  • Private
Statistics
[totalcount]
Comments, Compliments & Kudos

Add new contribution

CAPTCHA
This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.
Image CAPTCHA
Enter the characters shown in the image.