Deze samenvatting is gebaseerd op het studiejaar 2013-2014.

Werkgroep 3

Redeneren en kortetermijngeheugen

In deze werkgroep doe je maar twee taakjes. De rest van de tijd besteed je aan je verslag, dat precies een week na de derde bijeenkomst moet worden ingeleverd.

Experiment 1: de balanstaak

Dit is een taak om te kijken wat voor strategieën je gebruikt. Je krijgt steeds een weegschaal te zien, met aan beide kanten een aantal balletjes. Deze balletjes wegen hetzelfde, maar er kunnen er meer aan de ene kant dan aan de andere kant liggen. Een andere factor waar je rekening mee moet houden, is hoever de balletjes van het midden liggen. Elke trial moet je voor een nieuwe situatie inschatten naar welke kant de weegschaal zal overhellen: naar links, naar rechts of het blijft in het midden. Er zijn 20 trials.

Er zijn vier soorten regels (strategieën) die je kunt gebruiken om te berekenen of de weegschaal naar links of rechts zakt.

Regel 1: de weegschaal zakt naar de kant met het meeste gewicht, en wanneer het gewicht aan beide kanten gelijk is blijft hij gelijk.

Regel 2: bij gelijke gewichten aan beide kanten zal de weegschaal zakken naar de kant waar de gewichten het verst naar buiten liggen.

Regel 3: bij gelijke gewichten blijft de weegschaal in evenwicht, als ook de gewichten aan beide kanten even ver van het midden liggen.

Regel 4 is een combinatie van de bovenstaande regels: één zijde heeft meer gewicht, maar bij de andere zijde ligt het gewicht meer aan de buitenkant. Regel 4 luidt dan: [gewicht links * afstand (vanaf het midden) links] tegen [gewicht rechts * afstand rechts]. De zijde met de grootste factor zal naar beneden zakken.

Siegler verzon de rule assessment method om te toetsen welke regels iemand hanteert. Er zijn zes soorten problemen/situaties die kunnen worden gekoppeld aan de regels.

- Bij regel 1 horen kinderen van 5 tot 7 jaar oud: balansproblemen, gewichtsproblemen, conflict-gewichtproblemen, gaan goed. Afstand, conflict-afstand en conflictbalans gaan fout.

- Bij regel 2 horen vooral kinderen van 8 tot 12 jaar oud. Zij hebben dezelfde dingen goed als regel 1, alleen gaat nu ook het afstandprobleem goed.

- Bij regel 3 horen kinderen van 13 jaar en ouder. De ‘normale’ problemen gaan goed maar alle conflictproblemen gaan op kansniveau.

- Regel 4 is bijzonder, zelden leren mensen deze uit zichzelf. Ze moeten eerst de regel lezen voordat ze het kunnen beantwoorden. Alle probleemsoorten worden correct beantwoord.

Experiment 2: short term memory

Miller heeft gevonden dat wij ongeveer 7 items in ons kortetermijngeheugen kunnen opslaan, minimaal 5 en maximaal 9. Als wij meer items dan dat hebben, zullen we moeten chunken (opdelen in groepjes). Die aparte chunks worden dan weer één item.

Volgens Baddeley en Hitch kunnen we het werkgeheugen opdelen in drie delen: een fonologische lus (slaat auditieve informatie op), een visuopastieel kladblok (voor visuele informatie) en de central executive, waar beide lussen terug naartoe leiden. De central executive verdeelt de aandacht tussen de slave systems, de lussen dus.

Er zijn twee verwachtingen: de eerste is dat je meer korte woorden kan onthouden dan lange. De tweede houdt in dat letters die op elkaar lijken slechter kunnen worden onthouden dan letters die heel verschillend van elkaar klinken. Dit gaan we dan ook testen met dit experiment: je krijgt een reeks items te zien en die moet je onthouden. Meteen daarna moet je ze in de juiste volgorde aanklikken tussen andere items die er niet waren. Er zijn vijf soorten groepen (lange woorden, korte woorden, gelijke letters, ongelijke letters en cijfers), waarvan de cijfers niet belangrijk zijn voor het toetsen van onze twee verwachtingen.

Om de hypothesen als waar te kunnen beschouwen, is het nodig dat je korte woorden significant beter onthoudt dan de lange woorden, en dat je ongelijke letters beter onthoudt dan ongelijke letters. De cijfers laten we dus buiten beschouwing.

Je voert de resultaten van je groep in SPSS in en voert twee paired-samples t-toetsen uit: een voor korte versus lange woorden en een voor ongelijke versus gelijke letters.

Verslag

Over het tweede experiment van deze werkgroep schrijf je een verslag. Deze moet een week na de derde bijeenkomst worden ingeleverd. Zie de syllabus en bestanden op blackboard voor de richtlijnen. 

Bijeenkomst 4

Experiment 1: Lexicale decisie

Wij gebruiken waarschijnlijk de context van een object als hulp om het object zelf te herkennen. Als een ambigu (voor meerdere interpretaties vatbaar) object anders wordt geïnterpreteerd in verschillende contexten (zoals de B/13, die naast cijfers een 13 is en naast letters een B).

Palmer bewees dit al met zijn experiment in 1975. Na het zien van een bepaalde context kregen de participanten een plaatje te zien van ofwel iets dat bij deze context paste (dit werd makkelijk herkend), iets dat leek op iets dat in de context past (dit werd vaak verkeerd foutief herkend) of iets dat niet paste in de context (dit werd moeilijker herkend). Palmer noemt dit priming: de context is de prime, het te herkennen object de target.

Waarschijnlijk is woordherkenning niet alleen bottom-up (de woorden worden gezien en naar de hersenen gestuurd) maar ook top-down (de hersenen beïnvloeden het lezen van de letters of woorden). Zo kan het bijvoorbeeld komen dat wij over een typefoutje heen lezen, omdat onze hersenen snappen wat er eigenlijk moet staan (vaak door naar de context te kijken).

De semantische primingtaak toetst ook dit contexteffect. We herkennen een woord sneller als er een woord uit dezelfde semantische categorie aan voorafgaat (semantiek betreft betekenis). Je gaat dus toetsen of je KAT sneller herkent na HOND dan na AUTO. Deze snelheid in woordherkenning toets je door de lexicale beslissingstaak: vormt deze reeks letters een bestaand woord of niet (een nonsense woord)?

Je gebruikt een binnenproefpersoondesign (om matchingsproblemen te voorkomen), en de items zijn mixed (qua volgorde).

Er zijn 45 trials. Bij elk trial moet je voor 2 woorden achter elkaar bepalen of het bestaande (m) of onzin-woorden (c) zijn. De respons moet zo snel mogelijk zijn.

Analyse experiment 1

Voer de resultaten in opdracht 8.1 in. Verzamel de groepsdata en voer deze in in SPSS. Daarna is een Paired T-test van toepassing voor de toetsing van significantie.

Voor deeltijdstudenten (8.2)

Verzamel de groepsdata en vul deze in de eerste twee kolommen in (in miliseconden).

De derde kolom is priming effect, deze bereken je zo:

RTongerelateerd – Rtgerelateerd = priming effect. Deze bereken je apart voor elk proefpersoon. Is het priming effect negatief, dan zet je bij deze participant “nee” in de vierde kolom. Bij een positief priming effect wordt dit “ja”. Je hebt voor je alternatieve hypothese (er wordt bij woordherkenning ook gekeken naar context) zoveel mogelijk ja’s nodig.

Experiment 2: zinsverificatie

Collins en Quillian (1969) verwachten dat je zinnen sneller verwerkt, wanneer de woorden in de zin dichtbij elkaar liggen in het woordennetwerk (zie pagina 60 van de sylllabus). Als de twee woorden (bijvoorbeeld ‘vogel’ en ‘vliegen’) in dezelfde categorie liggen, is de afstand nul. De verwachting van Collins en Quillian:

Bij een zin met woorden met afstand 0 van elkaar, is je reactietijd het snelst.

Bij een zin met woorden met aftand 1 van elkaar, is je reactietijd langzamer dan bij afstand 0.

Oftewel: hoe groter de afstand tussen woorden, hoe langzamer de reactietijd.

De respons is hier wederom het kiezen tussen onzin en waar: is de zin onzin (melk is groen), druk dan op C. Is de zin waar (een kanarie kan vliegen), druk dan op M. Er zijn 24 trials. Elk trial bestaat dus uit 1 zin.

Het typicaliteitseffect is een kritiek op Collins en Quillian en houdt in dat het ene woord in een categorie meer typisch is voor die categorie dan een ander woord uit dezelfde categorie. Hoe typischer, hoe sneller de reactietijd. Dit heeft dus niet alleen te maken met de afstand.

Analyse experiment 2

Verzamel de groepsdata en vul deze in in de syllabus en SPSS.

Een Repeated Measures test is hier toepasselijk.

Analyze – General Linear Model – Repeated Measures.

Je hebt hier te maken met 1 factor (de afstand) met drie niveaus (afstand 0, afstand 1 en afstand 2). Vul deze in, klik op add. Klik daarna op define. Sleep de variabelen van elke afstand naar het rechtervenster bij within-subjects en klik op ok. Lees in de output de tabel “Test of within-subject effects” de bovenste regel af. Bij significantie blijkt inderdaad dat de reactietijd langzamer wordt bij een langere afstand.