Rina Services - Arrest

HvJ zaak C-593/13, Rina Services, 16 juni 2015

Casus

Rina SpA is de holdingmaatschappij van de Rina-groep met zetel in Genua (Italië). Rina Services SpA is een naamloze vennootschap van de Rina-groep. Haar statutair doel bestaat in het verrichten van certificeringsdiensten volgens de kwaliteitsnormenreeks UNI CEI EN 45000. SOA Rina Organismo di Attestazione SpA is een andere N.V. met zetel in Genua. Zij verleent certificeringsdiensten en verricht technische inspecties m.b.t. de organisatie en de productie van bouwondernemingen. Het kapitaal van deze onderneming is voor 99 % in handen van Rina SpA; het resterende procent berust bij Rina Services SpA.

Deze drie ondernemingen hebben bij het Tribunale amministrativo regionale Lazio beroepen ingesteld waarmee zij met name de rechtmatigheid betwisten van een nationale wet die voorschrijft dat de statutaire zetel van een attesteringsinstelling van ondernemingen die aan aanbestedingen van overheidsopdrachten willen meedoen, zich in Italië moet bevinden.

De Italiaanse rechter heeft de beroepen met name toegewezen op grond dat de eis inzake de plaats van de statutaire zetel in strijd is met de artikelen 14 en 16 van richtlijn 2006/123.

Verzoekers hebben tegen die vonnissen hoger beroep aangetekend bij de Consiglio di Stato. Daarbij betogen zij in het bijzonder dat de activiteiten van de OA’s werkzaamheden ter uitoefening van het openbaar gezag zijn in de zin van artikel 51 VWEU, zodat zij buiten de werkingssfeer van zowel richtlijn 2006/123 als de artikelen 49 VWEU en 56 VWEU vallen.

Daarop heeft de Consiglio di Stato de volgende prejudiciële vragen aan het Hof voorgelegd:

1. Verzetten de beginselen van het Verdrag inzake de vrijheid van vestiging (art. 49 VWEU) en het vrij verrichten van diensten (art. 56 VWEU) alsook de beginselen in richtlijn 2006/123 zich tegen de vaststelling en toepassing van een nationale regeling die bepaalt dat de statutaire zetel van certificeringsinstellingen, die de rechtsvorm van een naamloze vennootschap hebben, zich op het grondgebied van de Italiaanse Republiek moet bevinden?
2. Moet de derogatie van art. 51 VWEU zo worden uitgelegd dat daaronder een werkzaamheid valt als certificering door privaatrechtelijke lichamen, die enerzijds de rechtsvorm van een naamloze vennootschap moeten hebben en in een markt met mededinging opereren, en anderzijds werkzaamheden verrichten ter uitoefening van het openbaar gezag, en daarom een vergunning moeten verkrijgen en onderworpen zijn aan strenge controles door de toezichthouder?”

Hof van Justitie

Artikel 51 VWEU bepaald dat het EU Verdrag niet van toepassing is op de werkzaamheden ter uitoefening van het openbaar gezag in de staat, zelfs als deze slechts voor een bepaalde gelegenheid geschieden. Het Hof overweegt in deze zaak dat art. 51 VWEU zo moet worden uitgelegd dat genoemde uitzondering op het recht van vestiging niet van toepassing is op de certificeringsactiviteiten van vennootschappen met de hoedanigheid van certificeringsinstelling.

Artikel 14 van richtlijn 2006/123/EG geeft aan dat bepaalde eisen verboden zijn. Zo mogen lidstaten de toegang tot of de uitoefening van een dienstenactiviteit op hun grondgebied niet afhankelijk stellen van bijvoorbeeld discriminerende eisen die direct of indirect verband houden met de nationaliteit of, voor ondernemingen, met de plaats van de statutaire zetel. Hierover stelt het Hof dat art. 14 van richtlijn 2006/123/EG zo moet worden uitgelegd dat het zich verzet tegen een regeling van een lidstaat die verlangt dat de statutaire zetel van vennootschappen met de hoedanigheid van certificeringsinstelling zich op het nationale grondgebied bevindt.