Psychotische stoornissen in biologisch perspectief - SheetNotes (2018/2019)

Sheetnotes 18/19

Wat zijn de veranderingen in de hoorcolleges?

• Toevoeging aan college: selectieve serotonine heropname remmers (SSRI`s)
• De serotonine transporter zorgt voor heropname van 5HT uit de synaps. 5HT is een transporter gen kan leiden tot stress en depressie. 
• Uitleg over aangeleerde hulpeloosheid model. sommige dieren leren dat ze een schok kunnen vermijden, anderen worden getrained als yoked control (het geen invloed kunnen uitoefenen op de situatie). De verwachting hierbij is: gedrag heeft geen invloed op de uitkomst. In een nieuwe situatie is men vervolgens minder geneigd tot een respons initiatie. Daardoor leert men slechter in een nieuwe situatie. Depressie kan ontwikkelen bij het opgeven van hoop. 
• Extra toevoeging op verloop van depressie: episodische depressie gaat vaak vanzelf weer over. De kans op een terugval is hierbij wel groot. Cognitieve gedragstherapie heeft gemiddeld genomen de beste prognose. 

Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?

• Er worden geen onderwerpen buiten de literatuur om besproken. 

Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?

• Onderzoek naar 5HT gen. een lage 5HT activiteit leidt tot grotere kans op neuroticisme en grotere angst op stressoren. bij angst is sprake van disregulatie. Dit is een vicueuze circel. Stress verhoogt het cortisol level. Een hoger cortisol level leidt tot meer schade, en dit leidt weer tot een verstoorde feedback.

Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?

• Er worden geen opmerkingen gemaakt met betrekking tot het tentamen. 

Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?

• Er worden geen vragen over het tentamen behandeld. 

Hoorcollegeaantekeningen 17/18

Dementia precox: vroegtijdig verlies van de geest (Morel, 1850). Bleuler kwam uiteindelijk met de term schizofrenie.

Er zijn positieve en negatieve symptomen van Schizofrenie:

Positief:

• Hallucinaties : ervaring van externe fenomenen die er in werkelijkheid niet zijn

• Waandenkbeelden

• ‘Disorganized symptoms’: (soms tot aparte categorie, soms tot positief)

• Alle kanten uit slingerende stroom van gedachten

• Incoherente, onnavolgbare vloed van woorden

De eigenlijke psychose wordt gevormd door de hallucinaties en wanen.

Negatief:

• Onvermogen tot doelmatig handelen, bewegen, spreken, het uiten van emoties en tot het richten en vasthouden van aandacht etc.

Prevalentie: 1% in verschillende populaties

Oorzaken (genetisch)

Erfelijkheid: kijken bij tweelingen en andere familieleden. Er wordt gekeken naar tweelingen, wanneer een van de twee schizofrenie heeft wat is dan de kans dat de andere het ook gaat krijgen? Dit kan gedaan worden bij zowel eeneiige als twee-eiige tweelingen, en ook bij andere familieleden.

Verwanten van iemand met schizofrenie hebben ongeveer 2-50x meer kans dan algemene populatie om schizofrenie te krijgen, afhankelijk van mate van verwantschap. Als de ene eeneiige tweeling schizofrenie heeft, dan is de kans groter dat de andere ook schizofrenie heeft dan bij twee-eiige tweelingen. Kans dat eeneiige co-twin van schizofreniepatiënt schizofreen is 48%. De rest wordt bepaald door complicaties rondom/bij geboorte en/of verschil in behandeling door opvoeder etc. Beperkte oorzaak erfelijkheid vastgesteld.

Specifieke genen? – kleine effecten, moeilijk te repliceren, verschilt per continent/land; vaak in interactie met omgevingsvariabelen (stress (diathesis), cannabis etc..). De relatie tussen eerder cannabisgebruik en latere schizofrenie is er alleen voor de Val/Val allelencombinatie van het COMT-gen. De relatie tussen de Val/Val allelencombinatie van het COMT-gen en latere schizofrenie is er alleen bij eerder cannabisgebruik. Er zijn specifieke genen, maar de combinatie van die genen is belangrijk bij de kans op schizofrenie.

Oorzaken (chemisch)

COMT breekt dopamine af, waarbij de Val/Val variant dat het sterkst doet. Het speelt zich af in de prefrontale cortex, niet subcortaal.

Dopamine is belangrijk bij schizofrenie. Bij schizofrenen is er sprake van te weinig dopamine, vooral in de prefrontale cortex (COMT). Soms is er sprake van te veel dopamine bij schizofrenie; werking klassieke antispcyhotica (dopamine-antagonist) / amfetamine-psychose.

Glutamaat is ook belangrijk. NMDA-receptor werkt minder goed bij schizofrenie. (NMDA-antagonist symptomen spelen dan op bij schizofrenie als er sprake is van glutamaatprobleem).

Serotine – endofenotyope alleen beïnvloedbaar via serotonine-receptor-blokkade. Dit is een aanwijzing dat serotonine belangrijk is bij schizofrenie

Oorzaken (fysiologisch)

Voorbeeld P50gating / sensorische bescherming: respons van auditieve cortex (50 msec) op auditieve stimulatie. Abnormaal groot bij frontale beschadiging en bij schizofrenie. Het is gelinkt aan gen FLRT2. Dit gen niet gelinkt aan klinische score. Endofenotype verbindt genotype en minder specifieke fenotype. Verstoorde P50gating bij schizofrenie reageert op geen enkel antipsychoticum, behalve clozapine! Het blokkeert ondermeer serotonine-3 receptor. Verder ondansetron (blokkeert specifiek serotonine-3 receptor). Clozapine doet dus meer dan alleen die serotonine blokkeren en ondansetron niet.

Behandeling

Medicatie bij dopamine te veel (dus er is een dopamine blokkade nodig). Het is nodig om dopamine D2 receptoren te blokkeren met chloorpromazine, haloperidol in nucleus accumbens. Het reduceert positieve symptomen en doet niets met negatieve symptomen, maar wel in basale ganglia (motrorische bijwerking, wat een probleem kan zijn!)

Medicatie bij te weinig dopamine in prefrontale cortex (dus dopamine verhogen). Clozapine verhoogd DA niveaus in frontale cortex, reduceert negatieve symptomen, herstelt P50 endofenotype, via blokkade van de serotonine-3 receptor, reduceert ook positieve symptomen en het panacee (?) (ernstige bijwerkingen immuunsysteem!). vanwege deze bijwerkingen wordt clozapine bijna nooit voorgeschreven. Alternatieven zijn risperidon, olanzapine. Minder bijwerking op immuunsysteem. Helaas ook minder gewenste werking. Ze lijken meer op klassieke antipsychotica

Medicatie NMDA

Glutamaat

• Ndma-receptor werkt niet goed

• Glycine is een nmda-antagonist (stimuleert deze receptor)

• Weinig effectiviteit

• Als de receptor niet goed werkt…

Met medicatie:

• Potentieel eeuwig durend

• Met alle bijwerkingen

• Of een (initieel) gekozen medicijn gewenst effect heeft blijkbaar pas na 1-4 weken

• Alternatief?

Fysiologische behandeling

Transcraniële Magnetische Stimulatie (TMS). Kan gebruikt worden m werking van neuronen in een bepaald hersengebied (cortex) te remmen. (broca’s gebied):

• Gericht op patiënten met auditieve hallucinaties en vermindering daarvan

• 15 studies

• 337 patiënten uitbehandeld

• Ca 50% sham control

• Niet gericht op broca maar op wernicke

• 4-20 sessies (half uur paar keer per week)

• Overall acuut klein verminderend effect

• Geen persistentie na 1 maand