Oefententamen Inleiding Burgerlijk recht mei 2012

Deze samenvatting is geschreven in collegejaar 2012-2013.

Oefententamen mei 2012

Beeksma wil er binnenkort even tussenuit. Hij vindt op internet een advertentie van CheapAir luidende: MEGA AANBIEDING!!! Retourvlucht naar New York City incl. 3 hotelovernachtingen op Manhattan ALLEEN VANDAAG voor maar €689. Beeksma, die nog nooit in New York is geweest, doet direct een boeking. In de boekingsbevestiging die hij dezelfde dag nog per e-mail ontvangt, staat echter een prijs van €869. Beeksma belt direct met CheapAir, die hem mededeelt dat de prijs van €689 verkeer in de advertentie stond en dat in de boekingsbevestiging de juiste prijs is vermeld.

Vraag 1

Is er een overeenkomst tot stand gekomen, en zo ja, met welke inhoud?

***

Op 15 januari verkoopt antiquair Berends een bijzonder horloge aan Zegveld voor €8000. Het horloge moet nog worden schoongemaakt en gerepareerd. Dit zal gebeuren door Berends in zijn werkatelier. Afgesproken wordt dat het horloge vervolgens op 1 februari zal worden afgeleverd bij Zegveld en op dat moment door hem zal worden betaald. Op 20 januari verkoopt Zegveld het horloge aan Heesters voor €9000. Door ziekte van Berends is op 1 februari het horloge nog niet gereed en nog niet afgeleverd bij Zegveld. Op 4 februari wordt ingebroken in het werkatelier van Berends, waarbij ook het horloge wordt gestolen. Zegveld vordert schadevergoeding van Berends voor de gederfde winst van €1000. Berends verweert zich met een beroep op overmacht nu zijn werkatelier optimaal beveiligd was en voorzien was van een goed functionerende alarminstallatie.

Vraag 2

Zal het beroep op overmacht door Berends slagen?

***

Op een ochtend loopt Lindstra langs een werf waar boten te koop staan. Op de werf ziet hij een groot bord met de tekst: Kaptein & Jansen Verkoop en Restauratie van Boten. Kaptein is eigenaar van de boten en als enige bevoegd om deze ter verkopen. Jansen is degene die de boten restaureert.

Lindstra is geïnteresseerd in een houten boot. Jansen is op dat moment als enige aanwezig op de werf en na enige onderhandelingen verkoopt hij in naam van Kapitein de boot aan Lindstra voor €25.000 met de toezegging dat hij de boot geheel zal restaureren. Kaptein vindt de koopprijs te laag en stelt dat Jansen helemaal niet bevoegd was om de boot te verkopen en meent dan ook dat geen geldige koopovereenkomst tot stand is gekomen. Lindstra meent dat dit wel het geval is.

Vraag 3

Wie heeft er gelijk?

***

Wanneer de 13-jarige Coco van school naar huis fietst, gaat haar mobiele telefoon af. Zij neemt deze op en begint een gesprek. Hierdoor ontgaat het haar dat het stoplicht op het fietspad waar zij op rijdt op rood staat. Met één hand aan het stuur rijdt zij slingerend door het rode stoplicht. Het gevolg is dat de met zeer hoge snelheid in tegenliggende richting rijdende wielrenner Wielkens frontaal in botsing komt met Coco. Wielkens lijdt dientengevolge schade aan zijn gebit ten bedrage van €3000. Vaststaat dat Wielkens in de verkeerde richting fietste nu het een fietspad met eenrichtingsverkeer betrof.

Vraag 4a

Wie is/zijn aansprakelijk voor de door hem geleden schade? U kunt volstaan met het vermelden van bedoelde persoon/personen en betreffende wetsartikel(en).

Vraag 4b

Heeft Wielkens van de onder vraag 4a bedoelde persoon/personen recht op het gehele bedrag van zijn schade?

***

Svensson en Hamer rijden een schaatswedstrijd. Bij de laatste wissel voor de finish blijft Svensson te lang in zijn eigen baan. Hamer verliest door deze onverwachte gedraging zijn evenwicht, valt hard tegen de boarding en breekt zijn been. Hamer wil zijn schade verhalen op Svensson. Het staat vast dat Svensson zich bij de wissel niet aan de regels van het wedstrijdreglement heeft gehouden.

Vraag 5

Hoe wordt getoetst of Svensson zich al dan niet onrechtmatig heeft gedragen? Besteed in uw antwoord aandacht aan het Natrappen-arrest.

***

Franken is een enthousiast verzamelaar van oude Griekse en Romeinse munten. In februari 2011 bezoekt hij de jaarlijkse verzamelbeurs die in een sporthal in Groningen gehouden wordt. Van beursverkoper Haas, die in munten handelt, koopt hij een drietal gouden munten met een beeltenis van keizer Augustus voor een prijs van €3000. Op 15 maart 2012 krijt hij van de politie te horen dat de munten op 1 december 2010 zijn gestolen uit een woonhuis van Kosters en dat de beursverkoper als heler bij de diefstal betrokken is geweest. Franken had geen reden om aan de bevoegdheid van Haas te twijfelen. Kosters wil echter zijn munten terug en vordert afgifte van de munten van Franken.

Vraag 6

Moet Franken de munten afstaan aan Kosters?

***

Aspergekwekerij Hollandaise is op 25 mei 2012 failliet verklaard. De failliete boedel bestaat slechts uit een aspergeplantmachine, die op 25 mei 2012 een waarde heeft van €15.000. Bij de curator in het faillissement van Hollandaise melden zich:

- Feenstra met een vordering van €16.000: het nog openstaande bedrag op een lening die zij aan de aspergekwekerij had verstrekt ten behoeve van de aanschaf van de plantmachine.

- Jansen met een vordering van €1500 wegens achterstallig loon uit arbeidsovereenkomst voor het steken van asperges in de periode van 25 april tot en met 24 mei 2012.

- Bouwman met een vordering van €2000 wegens onderhoud en reparatie van de plantmachine.

Vraag 7

Wat is de onderlinge rangorde bij verhaal van Feenstra, Jansen en Bouwman?

***

Sjaak Zon en Peter Notenkraker zijn getrouwd in algehele gemeenschap van goederen. In hun huiskamer staat een oude Steinweg piano die Zon op 2 januari 2012 van zijn eindejaarsuitkering heeft gekocht. Notenkraker kan  het pianospel van Zon niet aanhoren en reageert dan ook verheugd op de hoge prijs die Allegro, kenner van Steinweg piano’s, enkele weken later voor overname van de piano biedt.

Vraag 8a

Is Notenkraker bevoegd zonder medewerking van Zon de piano over te dragen aan Allegro?

Notenkraker heeft voor zijn huwelijk met Zon een dochter, Sofie, verwekt bij Femke Pietersen, met wie hij een kortstondige relatie had. Sofie is inmiddels 15 jaren oud. Na het vertrek van Notenkraker heeft Pietersen altijd alleen voor Sofie gezorgd. Pietersen wil het beste voor haar dochter, maar heeft het niet breed. Zij besluit Notenkraker na al die jaren te verzoeken bij te dragen in de kosten van verzorging en opvoeding van Sofie. Notenkraker heeft Sofie nooit erkend.

Vraag 8b

Is Notenkraker verplicht aan het verzoek van Pietersen gehoor te geven?

Antwoordindicatie tentamen mei 2012

Vraag 1

Voor de totstandkoming van een overeenkomst is het noodzakelijk dat een aanbod wordt gedaan en dat dit aanbod wordt aanvaard (art. 6:217 BW). Zowel het aanbod als de aanvaarding zijn rechtshandelingen. Op grond van art. 3:33 BW vereist een rechtshandeling een op een rechtsgevolg gerichte wil geopenbaard door een verklaring. CheapAir betoogt dat haar wil en verklaring niet overeen kwamen en dat er dus geen overeenkomst tot stand is gekomen. Een rechtshandeling kan ook geldig tot stand komen op grond van gerechtvaardigd vertrouwen (art. 3:35 BW). Beeksma kon de advertentie opvatten als een tot hem gerichte verklaring van een bepaalde strekking waardoor CheapAir zich niet kan beroepen op het ontbreken van de wil. Beeksma kon gerechtvaardigd vertrouwen omdat de advertentie van CheapAir sprak van een mega aanbieding die alleen vandaag geldig was. Ook was de prijs niet zodanig laag dat Beeksma niet mocht vertrouwen dat dit de juiste prijs was.

Conclusie: er is een overeenkomst tot stand gekomen met als inhoud een retourvlucht naar NYC met 3 hotelovernachtingen voor €689,-.

Vraag 2

Op 2 februari is Berends in verzuim op grond van (art. 6:81 jo) art. 6:83a BW (levering op 1 februari geldt als fatale termijn). Tekortkoming is toe te rekenen aan Berends op grond van de verkeersopvattingen (art. 6:75 BW). Ziekte is niet aan schuld van Berends te wijten maar komt wel voor zijn rekening/bedrijfsrisico. Nu volgt op grond van art. 6:84 BW risico-omslag bij verzuim: iedere tijdens verzuim ontstane onmogelijkheid van nakoming wordt toegerekend aan de debiteur. Toets: ook al zou de inbraak op zichzelf genomen een beroep op overmacht rechtvaardigen (inbraak is niet aan schuld van Berends te wijten en komt gegeven de optimale beveiligingsmaatregelen ook niet voor zijn rekening): in casu gaat het beroep op overmacht niet op nu Berends reeds in verzuim was en Zegveld de schade bij tijdige nakoming niet zou hebben geleden. Het beroep op overmacht faalt dus.

Vraag 3

Er is sprake van onbevoegde vertegenwoordiging. Jansen heeft geen volmacht (art. 3:60 BW) voor de verkoop van boten en kan Kaptein dus niet binden (art. 3:66 BW). De vraag is vervolgens of Lindstra een beroep kan doen op gerechtvaardigd vertrouwen op de schijn van volmachtverlening op grond van art. 3:61 lid 2 BW. (Van bekrachtiging ex art. 3:69 BW is gezien de casusgegevens geen sprake).

Daarvoor is vereist dat sprake is van een verklaring of gedraging van de achterman (Kaptein), op grond waarvan Lindstra gerechtvaardigd mocht vertrouwen dat wel een toereikende volmacht was verleend. Onder de gegeven omstandigheden mocht Lindstra er vanuit gaan dat Jansen bevoegd was. Het ‘toedoen’ van de achterman bestaat uit het bord, dat als een verklaring kan worden gezien van Kaptein en uit het feit dat Kaptein Jansen alleen in de botenzaak laat werken. Lindstra heeft gerechtvaardigd vertrouwd op het bestaan van een toereikende volmacht, nu hij Jansen alleen aantreft in de botenzaak, zijn naam vermeldt staat op het bord op de werf en er geen enkele aanwijzing is dat Jansen geen overeenkomsten zou mogen sluiten met klanten.

Vraag 4

Coco pleegt een onrechtmatige daad die haar vanwege haar leeftijd (jonger dan 14 jaar) niet kan worden toegerekend, art. 6:164 BW. De ouders of voogd zijn dan aansprakelijk op grond van art. 6:169 lid 1 BW voor deze als een “doen” te beschouwen gedraging van het kind, die op zich een fout zou opleveren, maar die het kind vanwege de leeftijd niet kan worden toegerekend.

Vraag 5

Hamer zal Svensson aanspreken op grond van onrechtmatige daad (art. 6:162 lid 2 BW). Als onrechtmatige daad kan onder andere worden aangemerkt een doen of nalaten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt. In casu gaat het over gevaarzetting, dat wil zeggen het scheppen van gevaar voor eens anders persoon of goed. Bij sport- en spelsituaties zal er veeleer sprake zijn van een bepaalde mate van (over en weer geaccepteerde) gevaarzetting.

Het antwoord op de vraag of in sport- en spelsituaties onrechtmatig is gehandeld, heeft de Hoge Raad onder andere ingevuld in een arrest van 28 juni 1991, NJ 1992, 622 m.nt. CJHB (Natrappen). De Hoge Raad formuleert daarin een aantal vuistregels. In de eerste plaats is een letseltoebrengend gedrag in het kader van sportbeoefening minder snel als onrechtmatig te kwalificeren dan daarbuiten het geval zou zijn. Er geldt een verhoogde aansprakelijkheidsdrempel. In de tweede plaats is het enkel overtreden van de spelregels, waaronder regels ter bescherming van de veiligheid van de spelers, niet reeds om die reden onrechtmatig.

Vraag 6

Franken heeft de munten gekocht en geleverd gekregen van de beschikkingsonbevoegde Haas. Hoewel hij zich kan beroepen op een geldige titel en een geldige levering (in de zin van art. 3:90 jo 3:114 BW), is hij op grond van art. 3:84 BW geen eigenaar geworden. Om dat alsnog te kunnen worden, moet hij een beroep doen op de bescherming van art. 3:86 lid 1 BW. Nu het in casu om roerende specieszaken gaat, zal hij ‘anders dan om niet’ moeten hebben verkregen en te goeder trouw moeten zijn (dit laatste is in de casus gegeven). Franken voldoet aan alle eisen gesteld in art. 3:86 lid 1 BW en zou daardoor in beginsel als eigenaar gekwalificeerd kunnen worden, ware het niet dat het hier om gestolen goederen gaat. Op grond van art. 3:86 lid 3 BW kan de eigenaar van een roerende zaak, die het bezit daarvan door diefstal heeft verloren, deze gedurende drie jaren, te rekenen vanaf de dag van de diefstal (1 december 2012), als zijn zaak door een natuurlijke persoon die niet in de uitoefening van een beroep of bedrijf handelde, is verkregen van een professionele handelaar in een ‘winkel’. Franken handelde weliswaar als een natuurlijke persoon, terwijl Haas de zaken als professional verhandelde, maar Franken heeft de munten niet in een winkel (of daarmee te vergelijken ruimte) gekocht (een beurs is niet gelijk te stellen met een winkel, ook al bevindt de beurs zich in een gebouw, in casu een sporthal). Kosters kan dus met succes revindiceren en daarmee afgifte van de munten van Franken te vorderen.

Vraag 7

Schuldeisers hebben onderling een gelijk recht om, naar evenredigheid van ieders vordering, te worden voldaan, behoudens door de wet erkende redenen van voorrang (art. 3:277 lid 1 jo 3:278 BW). Bouwman heeft een speciaal voorrecht met betrekking tot de plantmachine wegens bearbeiding hiervan (art. 3:285 BW). Jansen heeft als werknemer van de aspergekwekerij een algemeen voorrecht op alle goederen die tot het vermogen van Hollandaise behoren, art. 3:288 sub e BW. Feenstra heeft geen voorrang. Hij is concurrent crediteur in het faillissement van Hollandaise. Speciale voorrechten gaan voor algemene voorrechten (art. 3:280 lid 1 BW). Het voorrecht van Bouwman gaat daarom voor dat van Jansen. Bouwman zal dus als eerste uit de opbrengt van het faillissement voldaan krijgen, daarna Jansen en wat er dan nog over is komt toe aan Feenstra. De onderlinge rangorde bij verhaal is dus: Bouwman, Jansen, Feenstra.

Vraag 8a

Notenkraker moet beschikkingsbevoegd zijn ten aanzien van de piano om deze aan Allegro te kunnen overdragen. Notenkraker is bevoegd om over de goederen te beschikken die onder zijn bestuur staan, art. 1:90 lid 2 BW. Notenkraker is dus bevoegd de piano over te dragen aan Allegro.

Vraag 8b

Ja, Notenkraker is verplicht om bij te dragen in de kosten van verzorging en opvoeding van Sofie. Hij is de verwekker van een kind dat alleen een moeder heeft, art. 1:394 BW.