KO v De Agostini - Arrest

HvJ EU 9 juli 1997, C-34/95, 35/95 en 35/95 

Onderwerp

Europees recht. Mag een lidstaat optreden tegen televisiereclame die een adverteerder vanuit een andere lidstaat laat uitzenden? Mag tot kinderen gerichte reclame worden verboden? Misleidende reclame.

Relevante wetsartikelen en beginselen

Art. 30 jo. 59 EG-Verdrag en de richtlijn 89/552/EEG betreffende de coördinatie van bepaalde wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in de lidstaten inzake de uitoefening van televisieomroepactiviteiten. Vrije verbreiding van televisie-uitzendingen.

Casus

Zaak C-34/95

Hierbij ging het om de Zweedse vennootschap DeAgostini, deel uitmakend van een Italiaanse groep. Er werd geadverteerd met een encyclopedisch tijdschrift, dat in delen werd uitgegeven. Bij ieder deel zat een gedeelte van een schaalmodel van een dinosaurus. Als je alle delen had dan kon je de dinosaurus compleet maken. De Zweede Consumentenombudsman verzocht om dit te verbieden omdat hiermee getracht werd de aandacht van kinderen onder de 12 jaar te trekken. Tevens moest DeAgostini vermelden hoeveel nummers nodig waren om het schaalmodel compleet te krijgen en wat de totale kosten hiervan zouden zijn.

De zaken C-35/95 en C-36/95

Hierbij ging het om de vennootschap TV Shop, een Zweedse dochter van TV Shop Europe. Deze vennootschap presenteert producten tijdens een televisie-uitzending, waarna kijkers kunnen bellen om het product te bestellen. Er werden twee van dit soort producten verkocht, te weten schoonmaakproducten en huidverzorgingsproducten.

Bij de huidverzorgingsproducten deed TV Shop toezeggingen die de consument op het verkeerde been zouden kunnen zetten. Zo claimde TV Shop dat de producten therapeutische werking hebben en dat, om ook andere producten te ontvangen, de consument binnen 20 minuten (of vergelijkbare zeer korte tijd) een bestelling moest plaatsen. Daarnaast moesten de portokosten van verzending in kronen worden vermeld.

In het geval van de schoonmaakproducten werd TV Shop ervan beschuldigd dat zij ongeoorloofd termen als ‘milieuvriendelijk’ en ‘biologisch afbreekbaar’ gebruikte, zonder dat dit was aangetoond.

Het HvJ EU moest als gevolg hiervan de volgende twee vragen zien te beantwoorden.

• Mag een lidstaat optreden tegen televisiereclame die een adverteerder vanuit een andere lidstaat laat uitzenden?

• Mag tot kinderen gerichte reclame worden verboden?

Overwegingen HvJ EU

Vraag 1: Mag een lidstaat optreden tegen televisiereclame die een adverteerder vanuit een andere lidstaat laat uitzenden?

Met betrekking tot de eerste vraag moet opgemerkt worden dat de Europese wetgever belemmeringen met betrekking tot televisie-uitzendingen trachtte weg te nemen. Alle televisie-uitzendingen moeten voldoen aan de wettelijke voorschriften die in de lidstaat van herkomst gelden. Anderzijds zijn de lidstaten gehouden om de vrijheid van ontvangst te waarborgen. De Richtlijn bevat daarnaast minimumvoorschriften en ziet enkel op televisie-uitzendingen. Hier staat bijvoorbeeld in dat de reclames de menselijke waardigheid niet mogen aantasten en dat er geen reclames voor tabak mogen worden uitgezonden. Ondanks de Richtlijn kan er nog wel een nationale regeling van kracht zijn die beoogt om consumenten te beschermen.

Voor de toepassing van artikel 30 EG-verdrag moet de lidstaat van ontvangst maatregelen kunnen treffen tegen misleidende reclame, mits het uitzenden van reclame in het algemeen niet wordt belemmerd in de lidstaat van ontvangst. Ook mogen de bepalingen uit de Richtlijn niet dezelfde invloed hebben op de verhandeling van nationale producten, niet noodzakelijk zijn om te voldoen aan dwingende vereisten van algemeen belang of niet in overeenstemming zijn met het evenredigheidsbeginsel. Als aan de laatste twee eisen wel is voldaan moet gekeken worden of er met minder vergaande maatregelen volstaan kan worden. Genoemde bepalingen vormen een beperking voor het vrij verrichten van diensten.

Voor de toepassing van artikel 59 EG-Verdrag moet getoetst worden of beperkingen noodzakelijk zijn, of zij in overeenstemming zijn met het evenredigheidsbeginsel en of niet kon worden volstaan met minder beperkende maatregelen. Of de bepalingen noodzakelijk en evenredig zijn in dit geval moet door de verwijzende rechter worden getoetst.

Vraag 2: Mag tot kinderen gerichte reclame worden verboden?

Een dergelijke nationale bepaling op reclame is geen beperking van de richtlijn. De inhoud van tv-reclame mag niet worden gecontroleerd ter bescherming van minderjarigen. Dit zou namelijk neerkomen op een tweede controle, naast de controle die door de lidstaat van uitzending moet worden verricht. De richtlijn staat er aan in de weg dat een bepaling uit de nationale omroepwet wordt toegepast die er niet op gericht mag zijn om de aandacht van kinderen jonger dan 12 jaar te trekken.

Uitspraak

Richtlijn 89/552/EEG staat er niet aan in de weg dat er maatregelen tegen een lidstaat genomen moeten worden wegens misleidende tv-reclame. Het uitzenden van tv-reclame op het grondgebied van de ontvanger mag hierdoor niet worden belemmerd. Art. 30 EG-Verdrag staat er niet aan in de weg dat een lidstaat maatregelen neemt wegens misleidende tv-reclame, tenzij die bepalingen niet dezelfde invloed hebben op het verhandelen van nationale producten als op producten uit andere lidstaten, niet noodzakelijke zijn omwille van het algemeen belang en niet in overeenstemming zijn met het evenredigheidsbeginsel en of kan worden voldaan met minder vergaande maatregelen.

Voor artikel 59 EG-Verdrag geldt hetzelfde, maar de verwijzende rechter moet toetsen of aan de rechtvaardigingsgronden is voldaan.