HR 23 november 2012, LJN BX7264 Kastelijn/Achtkarspelen - Arrest

Feiten

I.c. gaat het om de beroepsaansprakelijkheid van een gynaecoloog. De gynaecoloog had in 1993 de leiding bij de bevalling van een meisje dat hersenletsel bij de geboorte heeft opgelopen.

Bij de bevalling werd wegens de pijnklachten bij de moeder epidurale anesthesie (pijnverdoving via de rug) toegepast. Na geruime tijd werd overgegaan tot bewaking van de harttonen van de foetus met een CTG-registratie. Het CTG bleek afwijkend. Het staat vast dat de gynaecoloog een beroepsfout heeft begaan door een permanente CTG-registratie (hartbewaking) van de foetus achterwege te laten nadat bij de moeder epidurale anesthesie was toegepast.

De ouders van het kind vorderen veroordeling van de gynaecoloog tot vergoeding van materiële en immateriële schade wegens onzorgvuldige en onjuiste begeleiding van de bevalling. De norm die de gynaecoloog volgens de ouders heeft geschonden, is dat hij na het aanbrengen van een ruggenprik geen CTG-registratie van de foetale harttonen heeft verricht. Het Hof oordeelt dat de beroepsfout van de gynaecoloog en het vereiste causaal verband tussen fout en schade vaststaan. Het Hof oordeelt dat de geschonden norm (permanente CTG-registratie na epidurale anesthesie) strekt ter voorkoming van een specifiek gevaar, namelijk zuurstoftekort en dat dit gevaar zich heeft verwezenlijkt nu bij de baby hersenletsel is opgetreden. Het Hof achtte daarmee het causaal verband (door toepassing van de omkeringsregel) bewezen.

In cassatie klaagt de arts tegen toepassing van de omkeringsregel. Volgens de gynaecoloog is voor de omkeringsregel vereist dat de kans op verwezenlijking van het door de normschending in het leven geroepen gevaar aanmerkelijk is vergroot, en i.c. is daar niet aan voldaan.

Hoge Raad

Is het causaal verband tussen de beroepsfout en de bij de baby opgetreden hersenschade bewezen? De Hoge Raad bekrachtigt het arrest van het hof: “In gevallen als de onderhavige is het immers, gelet op de bescherming die de geschonden norm beoogt te bieden, redelijk, behoudens tegenbewijs, ervan uit te gaan dat, als het gevaar waartegen de norm bescherming beoogt te verbieden, zich heeft verwezenlijkt, zulks een gevolg moet zijn geweest van deze normschending. De ratio van de omkeringsregel brengt mee dat in gevallen als het onderhavige de onzekerheid omtrent het exacte verloop van de gebeurtenissen voor risico komt van degene die de desbetreffende norm heeft geschonden zodat, anders dan het onderdeel kennelijk veronderstelt, dat verloop in die gevallen in zoverre niet door de benadeelde behoeft te worden gesteld en, in geval van betwisting, bewezen.”

De Hoge Raad oordeelt dat de eis dat het verwezenlijkte gevaar door de normschending aanmerkelijk moet zijn vergroot, geen geldend recht (meer) is. Voldoende is dus dat een norm is geschonden die ziet op een specifiek gevaar en dat, ook bij betwisting, voldoende aannemelijk is gemaakt dat dit gevaar zich ook gemanifesteerd heeft.

De Hoge Raad acht voor het aannemen van causaal verband in beginsel voldoende dat er sprake is van 1) de schending van een norm die strekt ter voorkoming van een specifiek gevaar en 2) de verwezenlijking van dat gevaar. Dan wordt het causaal verband tussen de fout en de schade aangenomen behoudens tegenbewijs.

Kern: om de omkeringsregel voor het bewijs van causaal verband te kunnen toepassen is vereist (1) schending van een norm die strekt ter voorkoming van een specifiek gevaar en (2) verwezenlijking van dat gevaar. Het doet er dus niet (meer) toe of de kans op dat specifieke gevaar aanmerkelijk is vergroot door overtreding van die norm.