HR 19 februari 2010 - Arrest

HR 19 februari 2010, NJ 2012/126 m.nt. A.I.M. van Mierlo

Feiten

De eiser Willems is eigenaar van een huis met naastgelegen weiland en op het huis zijn diverse hypotheken gevestigd, waaronder een hypotheek ten behoeve van zijn broer, en beslagen gelegd, waaronder een conservatoir beslag ten behoeve van de bank.

In april 2005 heeft de rechtbank de vordering toegewezen tot zekerheid waarvan de bank conservatoire beslag had gelegd. Hierna heeft de bank opdracht gegeven tot executoriale verkoop van het huis, waarna voor de notaris de veiling van het huis heeft plaatsgevonden.

De eiser heeft de notaris, de bank en verweerder 3 in kort geding gedagvaard en gevorderd hen te verbieden om levering van het huis aan verweerder 3 te bewerkstelligen. De rechtbank heeft de vordering afgewezen en in reconventie het door de eiser op het huis gelegde conservatoir beslag opgeheven. De eiser heeft hiertegen hoger beroep ingesteld bij het hof. Het hof heeft het vonnis van de rechtbank bekrachtigd en het in hoger beroep gevorderde afgewezen.

Het gaat in deze zaak om de vraag of het lossingsrecht van art.3:269 BW analoog kan worden toegepast op de situatie dat de schuldenaar (Willems) aan de executerende beslaglegger (Abn Amro) het gehele bedrag voldoet waarvoor het executoriaal beslag tot waarborg strekt terwijl de bank als voorwaarde heeft gesteld dat alle beslagschuldeisers moeten worden voldaan.

Hoge Raad

Het arrest van het hof is gebaseerd op de veronderstelling dat in geval van executoriale verkoop van onroerende zaken (art.514-529 Rv) het lossingsrecht van art. 3:269 BW van de hypothecaire schuldenaar van toepassing is. Dit is volgens de Hoge raad onjuist. De wettelijke regeling van de executoriale verkoop van onroerende zaken geeft een zwaarwegend argument tegen deze overeenkomstige toepassing. In deze regeling is, in art. 526 lid 1 Rv., wat betreft afdeling 3.9.4 BW (recht van hypotheek) alleen art. 3:273 BW (zuivering) van toepassing verklaard. De wetgever heeft dus ook de regeling van het hypotheekrecht voor ogen gehad, zodat van belang is dat hij niet ook art. 3:269 BW op deze executoriale verkoop van toepassing heeft verklaard. De wetgever heeft een reden gehad om niet ook deze bepaling van toepassing te verklaren. De hypotheekhouder kan de verhypothekeerde zaak namelijk uitwinnen met voorrang boven andere schuldeisers. De executieopbrengst komt aan hem toe tot het beloop van zijn vordering, tenzij andere schuldeisers een voorrecht van hogere rang hebben (art. 3:279 BW). Ter bescherming van de schuldenaar is aan deze echter in art. 3:269 BW een lossingsrecht toegekend.

In het geval van executoriale verkoop van een onroerende zaak waarop meer beslagen zijn gelegd, vindt de executie plaats op de vervolging van degene die het eerst het beslag heeft ingeschreven (art 505 en 513 Rv). Hieraan ontleent deze schuldeiser echter, gelet op het gelijkheidsbeginsel van art. 3:277 BW, geen voorrang boven de andere beslagleggers voor verhaal van zijn vordering op de executieopbrengst. Zijn positie verschilt wezenlijk van die van de executerende hypotheekhouder die, m.u.v. art. 3:279 BW, de belangen van de beslagleggers op de verhypothekeerde zaak niet hoeft te respecteren. De executoriale beslaglegger echter handelt bij de executie mede in het belang van de overige beslagleggers. Daarom verkeert de executoriale beslaglegger die ook andere vorderingen op de beslagene heeft waarvoor geen beslag is gelegd, anders dan de hypotheekhouder, niet in de positie dat hij door met executie te dreigen, de schuldenaar onder omstandigheden ertoe kan bewegen niet alleen de vordering waarvoor het beslag is gelegd, maar ook die andere vorderingen te voldoen. Gezien dit alles is geen aanleiding voor overeenkomstige toepassing van het lossingsrecht van de hypothecaire schuldenaar in het geval van executoriale verkoop.

Kern

I.c. gaat het over de mogelijkheid van analoge toepassing van de lossingsbepaling (art. 3:269 BW) bij executoriale verkoop door de beslaglegger. De Hoge Raad geeft aan dat de hypotheekhouder bij de uitwinning de belangen van beslagleggers niet hoeft te respecteren.