HR 12 december 2003 (Schriftelijke verklaring), RR blz. 214 - Arrest

Feiten

De man en de vrouw zijn op 28 juni 1972 op huwelijkse voorwaarden met elkaar gehuwd. Op 16 december 1994 is het op 13 april 1994 tussen hen gewezen echtscheidingsvonnis ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand. In een verklaring van 11 augustus 1991 verklaart de man o.a. dat bij echtscheiding het aanwezige vermogen zal worden verdeeld alsof hij in gemeenschap van goederen was gehuwd. Bij brief van 12 december 1991 schrijft de man dat hij ervan uitgaat dat de vrouw in de woning wil blijven wonen, de woning ook toegescheiden wil krijgen en dat hij denkt dat dat mogelijk is.

Op 25 oktober 1994 dagvaart de vrouw de man voor de Rechtbank. Zij vordert een verklaring voor recht dat zij in gemeenschap van goederen gehuwd zijn en de man te veroordelen over te gaan tot scheiding en deling van de gemeenschappelijke boedel en subsidiair dat hij

f 600.000,- (de geschatte helft van het vermogen) betaalt. De man bestrijdt dit en vordert de gemeenschappelijke inboedel te verdelen en de vrouw te veroordelen haar vermogen te (laten) beschrijven. De vrouw bestrijdt dit. Na tussenvonnissen waarin een comparitie van partijen is gelast en deskundigenberichten zijn bevolen, wijzigt de vrouw haar eis en vordert mede dat de woning aan haar wordt toegedeeld tegen vergoeding van de helft van de waarde daarvan aan de man. De man verzet zich tegen deze wijziging, hetgeen de Rechtbank ongegrond verklaart. Bij eindvonnis van 13 september 2000 veroordeelt de Rechtbank in conventie de man f 49.882,02 vermeerderd met wettelijke rente aan de vrouw te betalen en aan haar de woning te leveren. In reconventie wordt de vrouw veroordeeld tot levering aan de man van de in vonnis omschreven goederen. De man stelt hoger beroep in.

Het Hof overweegt onder meer dat de man eigenaar is van de woning, dat de vrouw door de enkele verklaring van de man van 11 augustus 1991 geen eigenaar van de woning is geworden en dat evenmin daardoor een wettelijke gemeenschap van goederen is ontstaan. De Rechtbank kon volgens het Hof dus geen ruimte in art. 3:185 BW vinden voor toedeling van de woning aan de vrouw. De vrouw stelt beroep in cassatie in tegen dit tussenarrest. Zij klaagt o.a. dat het Hof miskent dat haar vordering tot eigendomsoverdracht van de woning als verbintenisrechtelijk gevolg van de verklaring toewijsbaar is.

Hoge Raad

De Hoge Raad moet beoordelen of de vrouw jegens de man aanspraak kan maken op levering aan haar van de aan de man toebehorende woning, nu de man (voor het scheiden) schriftelijk heeft verklaard dat bij echtscheiding het vermogen zal worden verdeeld alsof zij in gemeenschap van goederen gehuwd waren en heeft bericht dat hij ervan uitgaat dat zij de woning toegescheiden wil krijgen en dat hij denkt dat dit mogelijk is.

De Hoge Raad stelt dat nu de vordering van de vrouw gebaseerd was op de overeenkomst dat partijen het vermogen zouden delen als waren zij in gemeenschap van goederen gehuwd, de rechter op grond van die overeenkomst kon beslissen aan wie van partijen de woning zou worden toebedeeld als van gemeenschap van goederen sprake zou zijn, en dienovereenkomstig (indien dat de vrouw zou zijn) de man te veroordelen de woning in eigendom aan de vrouw te leveren, zoals de Rechtbank ook heeft gedaan. Partijen hebben over de waardering en de daarbij te hanteren peildatum geen overeenstemming bereikt. Dat doet echter niet eraan af, dat voor de man uit de verklaring van 11 augustus 1991, al dan niet in samenhang met de inhoud van de brief van 12 december 1991, de verplichting kan zijn ontstaan tot levering van de woning aan de vrouw.