Hof ’s-Gravenhage 19 april 2011, LJN: BQ4373 - Arrest

Hof ’s-Gravenhage 19 april 2011, LJN: BQ4373 

Redelijke termijn; schadevergoeding           

Volgens vaste jurisprudentie van het EHRM is artikel 6 EVRM niet van toepassing op procedures over toegang, verblijf en uitzetting. Het beginsel van rechtszekerheid noopt echter evenzeer tot een behandeling binnen redelijke termijn en dit beginsel geldt ook los van artikel 6 EVRM binnen de nationale rechtsorde. Dit betekent dat een overschrijding van de redelijke termijn in een vreemdelingenprocedure gekwalificeerd kan worden als onrechtmatig handelen wegens strijd met het beginsel van rechtszekerheid.      

Bij de vraag op welk moment sprake is van overschrijding van de redelijke termijn kan aansluiting worden gezocht bij de jurisprudentie van het EHRM over de uitleg van artikel 6 EVRM. Aldus wordt voorkomen dat zonder goede gronden onderscheid wordt gemaakt tussen de onzekerheid van iemand die onredelijk lang moet wachten op een beslissing op een verzoek om een verblijfsvergunning en de onzekerheid van iemand die wacht op een andere beslissing, bijvoorbeeld aangaande een burgerlijk recht. Niet goed valt immers in te zien waarom de schending van de redelijke termijn in het eerste geval geen spanning en frustratie geeft maar in het tweede geval wel. De Afdeling oordeelde eerder in gelijke zin (onder meer LJN: BG5910 en BI2283) en het hof acht het wenselijk dat ook in zoverre geen discrepantie optreedt tussen de beoordeling door de bestuursrechter en de burgerlijke rechter.

Kan de rechtzoekende, indien eenmaal is geoordeeld dat sprake is van onrechtmatig handelen wegens (overschrijding van de redelijke termijn, althans) schending van het beginsel van rechtszekerheid, aanspraak maken op immateriële schadevergoeding op grond van ‘aantasting in zijn persoon’ als bedoeld in artikel 6:106 BW?   

De Hoge Raad terughoudend is in het aannemen van een dergelijke aantasting in de persoon en dat onlustgevoelens, een zich gekwetst voelen en gevoelens van meer of minder sterk psychisch onbehagen daartoe niet voldoende zijn.    

Niettemin beantwoordt het hof deze vraag bevestigend. Uit constante jurisprudentie van het EHRM blijkt dat het EHRM uitgaat van een sterk, zij het weerlegbaar, vermoeden dat excessief lange procedures immateriële schade veroorzaken. Het EHRM kent zelf schadevergoeding toe voor immateriële schade indien het van oordeel is dat de redelijke termijn van artikel 6 EVRM substantieel is overschreden. Het EHRM is daarnaast van oordeel dat artikel 13 EVRM van de lidstaten eist dat deze in geval van schending van het EVRM een rechtsmiddel bieden dat zowel vanuit praktisch als uit juridisch oogpunt effectief is. In het geval van een overschrijding van de redelijke termijn betekent dit volgens het EHRM dat het rechtsmiddel er hetzij uit dient te bestaan dat rechterlijke beslissingen worden versneld hetzij dat de rechtzoekende een adequate compensatie wordt geboden. Indien het EHRM constateert dat de nationale rechter voor een overschrijding van de redelijke termijn immateriële schadevergoeding toekent die substantieel ligt onder de normen die het EHRM bij toekenning van dergelijke schadevergoeding aanhoudt, acht het Hof ook daarin een schending van artikel 6 EVRM gelegen en kent het alsnog een hoger bedrag toe. Ook de Nederlandse civiele rechter kent bij overschrijding van de redelijke termijn een vergoeding van immateriële schade toe.       

Het hof is dan ook van oordeel dat toewijzing van immateriële schadevergoeding bij een substantiële overschrijding van de redelijke termijn mogelijk is. Het hof zal bij de beoordeling van een vordering tot vergoeding van immateriële schade wegens substantiële termijnoverschrijding uitgaan van het weerlegbare vermoeden dat een dergelijke termijnoverschrijding spanningen en frustratie oproept die grond opleveren voor vergoeding van immateriële schade. Dit oordeel is niet alleen in overeenstemming met de rechtspraak van het EHRM, maar ook met die van de CRvB en de Afdeling.