Gedrag der echtgenoten - Arrest

HR 18 juni 2004, LJN AO7004; NJ 2004, 399

(Gedrag der echtgenoten)

Casus:

Partijen hebben staande huwelijk alsnog huwelijkse voorwaarden gemaakt, terwijl zij na de boedelverdeling in financiële zin hebben gehandeld alsof zij nog steeds in gemeenschap gehuwd waren. Kan onder omstandigheden bij de afrekening na echtscheiding worden afgeweken van het tijdens het huwelijk gekozen huwelijksvermogensregime?

Hoge Raad:

Een gemeenschappelijke partijbedoeling die een stilzwijgend gesloten overeenkomst tussen echtgenoten inhoudt waarbij dezen de vermogensrechtelijke betrekkingen die tussen hen als echtgenoten zullen bestaan, regelen in afwijking van hetgeen tussen hen zonder die overeenkomst zou gelden, dient ook zelf te worden aangemerkt als huwelijkse voorwaarde in de zin van artikel 1:114 BW. Ex artikel 1:115 BW moeten huwelijkse voorwaarden op straffe van nietigheid bij notariële akte worden aangegaan. Deze notariële tussenkomst strekt mede tot bescherming van de partijen bij de op te stellen akte van huwelijkse voorwaarden; daarom kan van conversie in een enkel tussen partijen geldende regeling geen sprake zijn.

Overigens kunnen partijen wel rechtsgeldig in hun huwelijkse voorwaarden overeenkomen dat bij ontbinding van het huwelijk zal worden afgerekend alsof tussen hen een algehele of gedeeltelijke gemeenschap bestond; een zodanige overeenkomst kan ook rechtsgeldig worden gesloten in een echtscheidingsconvenant.

Een op grond van een overeenkomst van huwelijkse voorwaarden tussen partijen geldende regel is niet toepasselijk voor zover dit in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Daarbij verdient aantekening dat bij de beantwoording van de vraag of bij de afrekening tussen voormalige echtelieden na ontbinding van het huwelijk op grond van redelijkheid en billijkheid dient te worden afgeweken van de huwelijkse voorwaarden, zeer wel belang kan worden gehecht aan onderling overeenstemmend gedrag tijdens het huwelijk, ook als dat gedrag afweek van de huwelijkse voorwaarden.